Papers of John Morgan Howell of Aberaeron, 1871-1960, including exercise books containing a memorandum for 1871 and a history, in Welsh, of Dr Thomas Phillips, Neuaddlwyd, by J. M. Howell; books of press cuttings containing articles relating to Aberaeron, 1873-1931, operas, 1920-1960 (collected by G[eraint] M. Howell), and the poetry, 1889-1921, of Margaret Aeron Davies; and articles by J. M. Howell, 1897; family correspondence, 1888-1926, and miscellaneous letters and papers, 1875-1946; a volume of typescript copies of Christmas carols in Welsh composed by J. M. Howell, collected and bound by J. Seymour Rees, 1941; and a pedigree of the Howells family of Penybaily, parish of Llangunllo; together with some papers of his daughter, the late Mrs Nesta Poulgrain (née Nesta Howell), including a diary of a journey to Naples [by Mrs Poulgrain, 1937]; and exercise books, containing a copy of the diary and poetry (1918).

Papurau'r Parch. William Rhys Watkin, yn cynnwys nodiadau pregethau a phapurau eraill,1899-1936; gohebiaeth, 1878-1948, blwyddlyfrau printiedig Undeb Bedyddwyr Cymru yn cynnwys cofnodion gan WRW, 1891-1945; nodiadau ymchwil ac erthyglau ar Bedo Brwynllys, y Parch. E. T. Jones, a hanes y Bedyddwyr, 1909-[1945], a llyfr nodiadau Pwyllgor yr Eisteddfod Genedlaethol, Llanelli,1928-1931; a chofnodion a gasglwyd ganddo, gan gynnwys cofnodion a chyfrifon eglwysi'r Bedyddwyr yn sir Gaerfyrddin a Morgannwg, 1843-930; nodiadau pregethau a phapurau eraill Richard Davies ('Yr Hen Belican'),1816-1873; papurau a llyfrau nodiadau amrywiol yn ymwneud â'r Bedyddwyr Cymraeg, 1787-1896; a phapurau Thomas Jones, morwr, o Aberdaugleddau, sir Benfro, 1845-1900 = Papers of Rev. William Rhys Watkin, including sermon notes and other papers, 1899-1936; correspondence, 1878-1948, printed Baptist Union of Wales yearbooks containing entries by WRW, 1891-1945; research notes and articles on Bedo Brwynllys, the Rev. E. T. Jones, and Baptist history, 1909-[1945], and notebook of the National Eisteddfod Committee, Llanelli, 1928-1931; and records collected by him, including minutes and accounts of the Welsh Baptist Church, Eldon Street, Moorfields, London, 1846-1905; records of Baptist churches in Carmarthenshire and Glamorgan, 1843-1930; sermon notes and other papers of Richard Davies ('Yr Hen Belican'), 1816-1873; miscellaneous papers and notebooks relating to Welsh Baptists, 1787-1896; and papers of Thomas Jones, mariner, of Milford Haven, Pembrokeshire, 1845-1900.

Papers of J. Glyn Davies, mainly letters, many relating to antiquarian, academic and library interests, including 400 from Robert Scourfield Mills ('Owen Rhoscomyl'), 1903-1919, almost 200 from Jennie Thomas relating to Llyfr mawr y plant, 1920-1950, and 150 from T. Gwynn Jones, 1908-1947; papers of his family, including the Tanycastell Collection, 1821-1858; and manuscripts collected by him, including the Henblas manuscript (Welsh poems by various authors, 1664-1685) and the Gwallter Mechain manuscripts.

A holograph copy of the adjudication by T[homas] Gwynn Jones [professor of Welsh Literature, University College of Wales, Aberystwyth] on the four poems submitted for the chair competition at the Denbighshire Chair Eisteddfod [held at Denbigh, 3, 5, 6 June], 1922.

Llyfr nodiadau gan gynnwys ei bryddest i 'Abraham Lincoln' [a enillodd goron iddo yn San Ffransisco yn 1913]; llyfr nodiadau, 1913, yn cynnwys cerdd i G[oronwy] O[wen]; amlen gyda drafftiau o'r cerddi 'Morgannwg (Gwlad y glo)' a 'Mynwent y cŵn (yn Nanteos)'; llyfr nodiadau'n cynnwys cerddi ar ffurf torion o'r wasg ar gyfer Trydydd Cerddi Crwys a gyhoeddwyd yn 1935 (ond rhoir 1936 ar ddiwedd rhagair y llawysgrif), ynghyd â thorion diweddarach megis 'Anathoth', Y Tyst, 1966 ac amlen wedi'i labelu 'Poems by Dad'; a chopi o Shakespeare, The Merchant of Venice (Rhydychen, 1891) gyda cherdd 'Casglu blodau' gan W. C. Williams, [18]95, wedi'i hysgrifennu yn y gyfrol.

Mae'r uned yn cynnwys llawysgrifau a theipysgrifau, [?1915]-[?1999], o farddoniaeth Mathonwy Hughes, cyfrolau cyhoeddedig, erthyglau, ysgrifau, a'i nofel anghyhoeddedig Y Pris, yn ogystal â chopïau o'i waith fel beirniad, beirniadaethau a dderbyniodd ef ar ei waith, a deunydd a baratowyd ar gyfer ymrysonau barddol.

Allbrintiau o bedair ar ddeg o gerddi a gyfansoddwyd gan Iwan Llwyd ar gyfer arddangosfa, 8 Ebrill-30 Medi 2000, yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, i ddathlu chwecanmlwyddiant dechrau gwrthryfel Owain Glyn Dŵr. Fe'u cyhoeddwyd yn Owain Glyn Dŵr 1400-2000 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth, 2000). Ceir hefyd gywydd 'Teulu Owain Glyndŵr' nas cynhwyswyd yn y gyfrol.

Llawysgrifau a theipysgrifau, 1911-[1982], o gerddi a ymddengys i gyd i fod yn waith Iorwerth Peate, yn eu plith pryddestau ar gyfer eisteddfodau, a theipysgrif Cerddi diweddar (Dinbych, 1982). Yn ogystal, mae'r ffeil yn cynnwys cyfieithiadau Saesneg o gerddi Iorwerth Peate gan Leonard Owen.