Showing 42 results

Cafodd ei glwyfo yn ei frest a'i fraich. Bydd yn dychwelyd i Loegr o fewn yr wythnos a bydd yn cael dod adref gyda hyn. Cerdyn post.

Mae'n dal i wella. Mae'n cael codi i'r gadair am awr bob dydd. Disgrifio ei amgylchiadau yn yr ysbyty. Da ganddo glywed iddynt ddod i ben â'r gwair.

Diolch am barsel. Cyrhaeddodd y cynnwys heb dorri o gwbl. Da ganddo wybod bod Evan yn gwella. Cyfeiriadau at gydnabod. Bydd yn dychwelyd i'r ffosydd gyda hyn. Mae'n deall bod gweddïo ar eu rhan yn Rhosgadfan a Bootle.

Cydymdeimlad ar farwolaeth David, brawd Kate Roberts. Penillion o waith ei dad ar yr achlysur hwnnw. Mae'n ddrwg ganddo fod KR yn gadael Ystalyfera. Mae'n nodi ei ddyled iddi ynglyn ag astudio'r Gymraeg. Dymuno'n dda iddi yn ei swydd newydd. Gofyn iddi ysgrifennu hen amser gorberffaith "myned" gan nad yw'n cael ei gynnwys yn y llyfr gramadeg. Cyhoeddwyd llun o'r llythyr hwn yn y gyfrol Bro a Bywyd - Kate Roberts (gol Derec Llwyd Morgan ([Caerdydd], 1981), t 24.

Newyddion am Cae'r Gors a'r ardal. Cyrhaeddodd hanner dwsin o luniau o fedd David ym Malta. Adroddir hanes sut y bu i fachgen dynnu'r lluniau a llunio llythyr ym Mai 1918. Gyda'r lluniau daeth llythyr oddi wrth fam y bachgen [gweler rhif 48 uchod] yn dweud iddi golli dau fab yn y rhyfel - un ym Malta pan oedd ar gychwyn adre a'r llall yng Nghairo. Dim ond wythnos yn ôl y cafodd yr eiddo personol yn ôl oddi wrth y Swyddfa Ryfel. Bu farw'r bachgen cyn anfon y lluniau. Mae'n amgau y ddau lythyr gan bod ei fam yn gofyn i KR i ateb y wraig a'u hanfonodd.

Llyfr Tonau Iago ap Ieuan. Ceir disgrifiad o gynnwys y gyfrol hon yn Percy A. Scholes, 'Hen Wlad Fy Nhadau', yng Nghylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 3.1-2 (1943), 1-10 (tt. 1-3). Ceir sgôr gwreiddiol Hen Wlad fy Nhadau ar f. 41 verso.

Mae'r ffeil yn cynnwys llythyrau (heb eu trefnu'n gronolegol) oddi wrth Timothy Richard, a dau oddi wrth ei wraig Mary (ff. 1 a 6), wedi eu hysgrifennu yn bennaf at ei fam. Sonnir ynddynt am ei waith cenhadol a'r Eglwys yn China.

Cardiau post, &c., a anfonwyd at David Owen Roberts ac un ganddo pan yn fachgen ac yn was ar fferm Maesincla, Bangor, 1911-15.

Dyddiadur y Parchedig D. Cynddelw Williams, a oedd yn enedigol o Aberystwyth, a gadwyd ganddo fel caplan i'r Fyddin yn Ffrainc, 12 Hydref 1914 - 6 Medi 1920. Ceir torion o'r wasg wedi eu pastio ar glawr blaen ac ôl y gyfrol yn ymwneud â'r Groes Filwrol a ddyfarnwyd iddo yn 1917 am ei ddewrder neilltuol wrth gyflawni'i ddyletswyddau ar faes y gad ac ysgrif goffa iddo, 1943. Ceir hefyd gytundeb prentisiaeth William Williams gyda Williams a Metcalfe, Aberystwyth, 11 Chwefror 1889; ei dystlythyrau a'i dystysgrifau dadlwytho fel morwr, 1895-8, a'i dystysgrif fel peiriannydd, 20 Ebrill 1897; a nodiadau mam y rhoddwr o bregethau a glywodd yn Eglwys y Methodistiaid Calfinaidd yn Llandudno. = A diary kept by Reverend D. Cynddelw Williams, originally from Aberystwyth, as chaplain to the Forces in France, 12 October 1914 - 6 September 1920. Press cuttings have been pasted on the front and back cover of the volume relating to awarding him the Military Cross in 1917 'for conspicuous gallantry and devotion to duty', and his obituary, 1943. Also included is an indenture of apprenticeship of William Williams to Messrs Williams and Metcalfe, Aberystwyth, 11 February 1889; testimonials and certificates of discharge, 1895-8, and his certificate as second engineer, 20 April 1897; and notes, taken by the donor's mother, of sermons preached at the Calvinistic Methodist Church, Llandudno.

Gwelodd hanes marwolaeth David, brawd KR, yn Y Genedl. Mae'n cydymdeimlo â'r teulu yn eu colled. Llongyfarch KR hefyd ar ei dyrchafiad [sef ei phenodi ar staff Ysgol Sir y Merched, Aberdâr].

Llyfr ysgrifennu ar ffurf dyddiadur y bu TGJ yn ei gadw yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf (Awst 1914-Rhagfyr 1917). Yr oedd wedi ysgrifennu'r teitl 'The Diary of a Pacifist' ond wedi'i ddileu. Ceir y pennawd 'War Fever' i'r cofnod cyntaf. Ym mis Gorffennaf 1934 ychwanegodd ragymadrodd. [gweler David Jenkins, Thomas Gwynn Jones: Cofiant, tt. 241-2]. Saesneg/English.

Awdl: 'Yr Arwr' gan 'Fleur-de-lis' (Ellis Evans, 'Hedd Wyn', Trawsfynydd) ynghyd â beirniadaethau T. Gwynn Jones, 'Dyfed' (teipysgrif) a J. J. Williams [rhif 1 yn y Rhestr Testunau].

Llythyrau, 1917-1918, oddi wrth Owen Thomas o'r Aifft a Phalesteina, ac oddi wrth ei frawd Tom o Ffrainc at eu brawd a'u chwaer ym Modorgan, Môn, pan oeddynt yn filwyr yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf.

Darnau amrywiol; llythyrau heb ddyddiad a darnau o lythyrau [A/219-24], cyfres o gardiau post [A/225-37], ynghyd â cherddi [A/238-43] ac amlenni gwag [A/244-8].

Cafodd ei glwyfo yn ei ben gan ergyd Almaenig. Nid oes angen iddi boeni na all ysgrifennu'n aml. Mae'n derbyn ei chynnig i anfon ychydig sigarets ato. Saesneg/English.

Llythyr a ddychwelwyd "Present Location Uncertain". Ni fu yn Llanberis yn ystod gwyliau'r Nadolig. Cafodd annwyd wrth deithio adre ar hyd reilffordd y Cambrian. Posibilrwydd ei bod am symud o Ystalyfera i ysgol ym Merthyr Tudful. Mae'n ddigalon oherwydd bod ei brawd ieuengaf sy'n ddeunaw oed ar ei ffordd i Salonica ac nid yw yn gryf iawn. Mae ei brawd arall adref ar ôl cael shrapnel yn ei ysgyfaint. Bydd yn meddwl llawer amdano yn yr oerni.