fonds GB 0210 ZONBOW - Papurau Zonia M. Bowen (Merched y Wawr),

Identity area

Reference code

GB 0210 ZONBOW

Title

Papurau Zonia M. Bowen (Merched y Wawr),

Date(s)

  • 1965-2007 / (Creation)

Level of description

fonds

Extent and medium

6 bocs (0.054 metrau ciwbig)

Context area

Name of creator

(1926-)

Biographical history

Ganwyd Zonia M. Bowen yn Norfolk a'i magu yn Swydd Efrog ac fe ddysgodd Cymraeg wedi iddi symud i Gymru i fyw. Bu'n ffigwr blaenllaw yn hanes sefydlu Merched y Wawr ac yn weithgar fel yr Ysgrifennydd Cenedlaethol cyntaf, 1967-1970, golygydd Y Wawr, 1968-1975, ac fel Llywydd Anrhydeddus hyd nes iddi ymddiswyddo yn 1975 yn dilyn dadl rhyngddi hi ac aelodau eraill ynglŷn â lle crefydd yng nghyfarfodydd swyddogol y Mudiad.
Sefydlwyd Merched y Wawr yn Y Parc, ger Y Bala, ym mis Mai 1967 yn dilyn anghydfod ynglŷn â'r iaith rhwng Sefydliad y Merched Y Parc a swyddogion sirol y Sefydliad yn Rhagfyr 1966. Er bod aelodau cangen Y Parc yn cynnal eu cyfarfodydd a'u gweithgareddau oll drwy'r Gymraeg, yr oedd disgwyl i holl ddogfennau'r Sefydliad fod yn y Saesneg. Codwyd y mater gan Zonia M. Bowen, Ysgrifennydd y Sefydliad ar y pryd, ond gwrthododd swyddogion sirol y Sefydliad wrando ar ei chwynion. Yn y diwedd, er nad oeddynt wedi bwriadu ar hyn yn wreiddiol, torrodd aelodau Y Parc i ffwrdd o Sefydliad y Merched gan benderfynu parhau i gwrdd bob mis yn annibynnol.
Wedi ychydig fisoedd, awgrymodd Zonia M. Bowen wrth aelodau Y Parc y dylid cychwyn mudiad newydd i ferched Cymru oedd yn rhoi blaenoriaeth i'r Gymraeg. Y bwriad oedd dechrau'r ymgyrch yn Eisteddfod Genedlaethol Y Bala ond, wedi i'r wasg adrodd y stori, fe sefydlwyd cangen gyntaf Merched y Wawr yn Y Parc ym mis Mai 1967. O fewn wythnos yr oedd cangen arall wedi'i sefydlu yn Y Ganllwyd, ger Dolgellau, a chynhaliwyd y cyfarfod cyhoeddus cyntaf ar faes yr Eisteddfod yn Y Bala ychydig yn ddiweddarach.

Archival history

Immediate source of acquisition or transfer

Mrs Zonia M. Bowen; Caernarfon; Rhodd; Awst 2009; 004685872.

Content and structure area

Scope and content

Papurau Zonia M. Bowen yn ymwneud â sefydlu mudiad Merched y Wawr, 1965-2007, yn cynnwys llythyrau'n ymwneud â changhennau ledled Cymru, 1967-1975; gohebiaeth gyffredinol, 1967-1977; papurau gweinyddol, 1965-1975; papurau ariannol, 1967-1975; cylchlythyrau, 1968; torion o'r wasg, 1967-2007; a phapurau amrywiol, 1967-2007, gan gynnwys anerchiadau, papurau'n ymwneud ag ymddiswyddiad Zonia M. Bowen, a chrynodebau o hanes y Mudiad.

Appraisal, destruction and scheduling

Action: Cadwyd yr holl gofnodion a roddwyd i'r Llyfrgell.

Accruals

Ni ddisgwylir ychwanegiadau.

System of arrangement

Conditions of access and use area

Conditions governing access

Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â'r amodau a nodir ar y ffurflen 'Papurau modern - gwarchod data' a gyflwynir iddynt gyda'u tocynnau darllen.

Conditions governing reproduction

Amodau hawlfraint arferol.

Language of material

  • Welsh
  • English
  • French

Script of material

Language and script notes

Cymraeg, Saesneg, peth Ffrangeg (am fanylion pellach gweler disgrifiadau'r lefelau perthnasol).

Physical characteristics and technical requirements

Finding aids

Allied materials area

Existence and location of originals

Existence and location of copies

Related units of description

Trosglwyddwyd copïau o'r cylchgrawn Y Wawr, rhifynnau 1-29 (Awst 1968-Hydref 1975), i gasgliad llyfrau LlGC; ffotograffau i gasgliad ffotograffau LlGC (VTLS 4685889); a bathodynnau i gasgliad deunydd gweledol LLGC (VTLS 4685898); cedwir cofnodion rhai o ganghennau Merched y Wawr yn yr archifdai sirol perthnasol.

Related descriptions

Notes area

Note

Crëwyd y teitl ar sail cynnwys yr archif.

Alternative identifier(s)

Virtua system control number

vtls004685872

Access points

Place access points

Genre access points

Description control area

Description identifier

Institution identifier

Llyfrgell Genedlaethol Cymru = The National Library of Wales

Rules and/or conventions used

Wrth lunio'r disgrifiad hwn dilynwyd canllawiau LlGC a seiliwyd ar ISAD(G) Ail Argraffiad; rheolau AACR2; ac LCSH.

Status

Level of detail

Dates of creation revision deletion

Medi 2009.

Language(s)

  • Welsh

Script(s)

Sources

Archivist's note

Lluniwyd y disgrifiad gan Rhian Lyn James. Defnyddiwyd y ffynonellau canlynol wrth lunio'r disgrifiad hwn: Bowen, Zonia, Y Dyddiau Cynnar (Bala, 1977); gwefan Merched y Wawr, edrychwyd Medi 2009; ac eitemau o fewn yr archif;

Accession area