Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- [1867x2018] (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
0.009 m³ (1 bocs bach)
Context area
Name of creator
Biographical history
Archival history
Immediate source of acquisition or transfer
Rhoddwyd gan Mr Huw Davies, Rhuthun, gor-ŵyr John Thomas, ym Mehefin 2018.
Content and structure area
Scope and content
Papurau'r ffotograffydd John Thomas, Lerpwl, gan gynnwys atgofion teithio a nodiadau John Thomas ar hanes y Cambrian Gallery ac am enwogion Cymreig; deunydd print yn gysylltiedig â'r oriel; a deunydd amrywiol mwy diweddar yn ymwneud â John Thomas a'i fusnes ffotograffiaeth.
Appraisal, destruction and scheduling
Accruals
System of arrangement
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Conditions governing reproduction
Language of material
- English
- Welsh
Script of material
Language and script notes
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Note
Ganed John Thomas, ffotograffydd, yn Llanfair Clydogau, Ceredigion ym mis Ebrill 1838, yn fab i labrwr. Wedi gadael yr ysgol cafodd swydd mewn siop ddillad yn Llanbedr-Pont-Steffan, cyn symud, ym 1853, i weithio yn yr un maes yn Lerpwl. Oherwydd cyflwr ei iechyd, fe’I gorfodwyd i chwilio am waith yn yr awyr agored, a derbyniodd swydd fel asiant teithiol ar hyd ffordd Lerpwl i Gaergybi ar ran cwmni oedd yn gwerthu deunydd ysgrifennu a cartes-de-visite, sef ffasiwn newydd ar ffurf ffotograffau bychain o enwogion (gan fwyaf) a ddechreuodd ymddangos ym Mhrydain tua 1857. Wedi iddo sylweddoli nad oedd yr un Cymro na Chymraes ymhlith y delweddau hyn, aeth John Thomas ati I ddysgu’r grefft o ffotograffiaeth a dechrau tynnu lluniau o bregethwyr Cymreig adnabyddus. Ym 1863, daeth yn reolwr ar stiwdio ffotograffig Harry J. Emmens yn Lerpwl, lle bu’n arbenigo ar ddelweddau o weinidogion Anghydffurfiol, ac, ym 1867, cychwynnodd ei fusnes ffotograffig ei hunan o’r enw y Cambrian Gallery (neu'r Oriel Gymreig), busnes a ffynnodd am oddeutu deugain mlynedd. Tra gofalai ei wraig am agweddau gweinyddol y busnes, teithiodd John Thomas ledled Cymru yn tynnu lluniau o’r tirlun a’r bobl, nid yn unig pobl nodedig megis beirdd, cantorion a gweinidogion ond hefyd y bobl gyffredin – y siopwyr, amaethwyr, labrwyr, gwragedd tŷ a gweision a morynion, yn ogystal â thrigolion y tlotai, y carchardai a’r strydoedd cefn. Bu farw John Thomas yn nhŷ ei fab, Albert Ivor Thomas, ym mis Hydref 1905, a’I gladdu ym Mynwent Anfield, Lerpwl. Trwy gyfrwng ei ddelweddau rhoddodd ar gof a chadw rhai o ddatblygiadau pwysicaf y cyfnod, megis dyfodiad y rheilffyrdd ac adeiladu’r cronfeydd dŵr, a datblygodd ei gasgliad ffotograffau yn gofnod gwerthfawr o fywyd a hanes Cymru ar ddiwedd y 19eg ganrif.
Alternative identifier(s)
Alma system control number
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
Status
Level of detail
Dates of creation revision deletion
Language(s)
Script(s)
Sources
Archivist's note
Lluniwyd y disgrifiad gan Bethan Ifan, Gorffennaf 2018.