Showing 92 results

Llythyrau, 1980-1984. Ymhlith y gohebwyr mae Gwynfor Evans (yn mynegi'i fwriad i ymprydio hyd angau pe bai angen os na fyddai'r Llywodraeth Geidwadol newydd yn newid ei meddwl a sefydlu sianel Gymraeg newydd), Geraint Bowen, [D.] Myrddin [Lloyd] (3) a Gwyneth Lewis. Ceir llythyrau o gefnogaeth adeg achos llys Pennar Davies a charcharu'i fab Hywel Pennar gan gynnwys rhai oddi wrth Mered[ydd] [Evans], Menna Elfyn a Saunders Lewis (2), ynghyd â thaflen y cyfarfod a gynhaliwyd i gydnabod ei wasanaeth yng nghapel Ebeneser Newydd, Abertawe, 1983, a'i anerchiad 'Dydd Blynyddol y Coleg Coffa', 1984.

Llythyrau, 1915-1977, at Elizabeth Williams, nifer yn ymwneud â G. J. Williams a chyhoeddi ei waith; capel Bethesda'r Fro; dyfodol yr iaith Gymraeg; Undeb Cymru Fydd a Phlaid Cymru. Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Glyn Ashton, Rachel Bromwich (2), D. Simon Evans (4), Aneirin Talfan Davies, Cassie Davies, Rachel Ellenborough (21, ynghyd â pheth o'i gwaith dan yr enw Rachel Law, a gwybodaeth yngŷn ag achau'r teulu (Iolo Morganwg)), Gwynfor Evans (2), Raymond Gower, Bedwyr Lewis Jones (2), Bobi Jones (2), D. Gwenallt Jones (3; ac 1 oddi wrth Nel Gwenallt ar farwolaeth ei gŵr), E. D. Jones (6), Ceri Lewis, Saunders Lewis (3; un oddi wrtho at ei wraig, Margaret, pan oedd yn y carchar; a 3 oddi wrth Margaret at Elizabeth Williams; ac 1 llythyr, 1931, at Saunders Lewis oddi wrth J. Alun Pugh), Timothy Lewis (2), T. J. Morgan, Rhys Nicholas, Iorwerth Peate, Eurys Rowlands, R. J. Thomas (6), a D. J. Williams (6).

Papurau, 1948-1982, a gasglwyd ynghyd gan yr Athro J. Gwyn Griffiths, y mwyfarif yn lythyron yn ymwneud â chyhoeddiad a olygwyd ganddo ar D. J. Williams, Abergwaun. Mae'r gohebwyr yn cynnwys Kate Roberts, Saunders Lewis, Lewis Valentine, D. Gwenallt Jones, Gwynfor Evans, Aneirin Talfan Davies a Bobi Jones. Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys papurau yn ymwneud â Phlaid Cymru, gan gynnwys llyfr cofnodion, 1948-1958, Cangen Abertawe o'r Blaid, a phapurau amrywiol eraill.

Includes letters from Neville Masterman (12); Glyn Jones (13); Jeremy Hooker (8); Sam Adams (13); Elwyn Davies (3); Kyffin Williams (5, including a card with an original print of Patagonian rider, signed by him); Cecil Price (10); John Idris Jones (8); Alun Llewellyn (12); Gwynfor Evans (2); Tom Earley; Andrew McNeillie (2); Moira Dearnley (4); Saunders Lewis; Randal Jenkins (5); L. Alun Page (6); Roy Thomas (3); Jane McCormick (3); R. George Thomas (2); Dannie Abse (2); Dora Polk (6); H. P. Collins (4); John Stuart Williams (5); Annemarie Ewing (2); Raymond Garlick (7); Alun Talfan Davies; Ray Howard-Jones (4); Stephen L. I. Pettit (4); Alan Perry; Leslie Norris (7); A. G. Prys-Jones; John Petts (4); R. S. Thomas; John Ackerman (2); Nigel Jenkins (2); Alison Bileski (2); Robert Morgan (3); and Peter Finch (2).

Llythyrau a anfonwyd at y Parchedig W. M. Rees yn cefnogi safiad trigolion Llangyndeyrn yn erbyn Corfforaeth Abertawe. Y gohebwyr yw'r beirniad, gwleidydd a'r dramodydd Saunders Lewis, y bardd, nofelydd a'r gweinidog Bedyddwyr Rhydwen Williams, y cenedlaetholwr a'r gwleidydd Gwynfor Evans a'r awdur, adolygydd a'r seiciatrydd Harri Pritchard-Jones. Yn atodol, ceir nodiadau printiedig yn cyfeirio at yr ohebiaeth a dderbyniodd W. M. Rees yn ystod cyfnod y frwydr, ynghyd â detholiad wedi'i atgynhyrchu o'r ohebiaeth honno (gweler hefyd Sefyll yn y Bwlch: Brwydr Llangyndeyrn 1960-1965, tt. 140-153).
= Letters sent to the Reverend W. M. Rees in support of Llangyndeyrn residents in their stand against Swansea Corporation. The correspondents comprise the adjudicator, politician and dramatist Saunders Lewis, the poet, novelist and Baptist minister Rhydwen Williams, the nationalist and politician Gwynfor Evans and the author, reviewer and psychiatrist Harri Pritchard-Jones. Supplementary material comprises printed notes referencing the correspondence received by W. M. Rees during the fight for victory, together with a reproduced selection of that correspondence (see also Sefyll yn y Bwlch: Brwydr Llangyndeyrn 1960-1965, pp. 140-153).

Papurau, 1974-1978, yn ymwneud â chyhoeddi'i gyfieithiad Aristoteles: Barddoneg gyda rhagymadrodd a nodiadau ganddo. Ceir llythyrau oddi wrth Ceri Davies, R. Brinley Jones, Saunders Lewis, Alan Llwyd, Meic Stephens a llythyr oddi wrth Ceri Davies am ailgyhoeddi'r gyfrol yn 2001.

Mae'r ffeil yn cynnwys gohebiaeth yn trafod sefydlu'r Academi Gymreig dan ysgrifenyddiaeth a chadeiryddiaeth dros dro Bobi Jones a Thomas Parry, ac yn cynnwys, trafodaeth ar natur ac aelodaeth wreiddiol yr Academi, gwahoddiadau i ymuno â hi ac ymatebion y rhai a wahoddwyd, ynghyd â llungopïau o'r ymateb a fu i'r newyddion yn y wasg. Mae'r llenorion dan sylw yn cynnwys Gwilym R. Jones, J. Gwyn Griffiths, Islwyn Ffowc Elis, Kate Roberts, Alun Llywelyn-Williams, Emyr Humphreys, R. Gerallt Jones, T. H. Parry-Williams, R. T. Jenkins, E. Tegla Davies, Cynan, Iorwerth Peate, Saunders Lewis, G. J. Williams, D. J. Williams, J. M. Edwards a Crwys. Yn ogystal â hyn ceir trafodaeth ar gychwyn cylchgrawn yr Academi, y cyfeirir ato fel 'Y Llenor Newydd' a gyhoeddwyd yn ddiweddarach dan yr enw Taliesin.

Llythyrau, [1962]-[1970]. Ymhlith y gohebwyr mae Selwyn [Jones] (15), A. O. H. Jarman, Dafydd Glyn Jones, Thomas Jones, Gildas [Jaffrennou] (2), [T.] Llew [Jones], David Jenkins (4), Gwenallt (2), J. R. Jones, Glyn [Jones] (2), Dafydd Iwan (2), Bedwyr [Lewis Jones] (3), Bobi Jones (4), Gwilym R. [Jones], R. Tudur Jones, Saunders Lewis (4), Alun Llywelyn-Williams, Roland Mathias (3), T. J. [Morgan] (4), Dyfnallt [Morgan], Derec Llwyd Morgan (7), Proinsias Mac Cana, W. Rhys Nicholas (2), a Dyddgu [Owen].

Llythyrau, [1937]-[1965]. Ymhlith y gohebwyr mae Bobi Jones (5), Gildas [Jaffrennou] (17), Bedwyr L[ewis] Jones (4), David Jenkins, J. R. Jones (2), Gwenallt Jones (3), Thomas Jones (2), Gwyn [Erfyl] (3), A. O. H. Jarman (2), Selwyn Jones (3), Gwenan Jones, John [Gwilym Jones], Saunders Lewis, Roland Mathias (3), a Dyfnalt [Morgan].

Deunydd yn ymwneud â dyletswyddau achlysurol John Meirion Morris fel cynhyrchydd llwyfan tra 'roedd yn athro celf yn Ysgol Uwchradd Llanidloes, 1961-1964, a thra 'roedd yn ddarlithydd yn Adran Addysg Coleg Prifysgol Cymru Aberystwyth, 1968-1978. Y cynhyrchiadau dan sylw yw: 'The Pirates of Penzance' gan Arthur Sullivan a W. S. Gilbert (cynhyrchwyd gan John Meirion Morris a perfformwyd gan Gymdeithas Operatig Amatur Llanidloes, 1963); 'Iolanthe' gan Arthur Sullivan a W. S. Gilbert (cynhyrchwyd gan John Meirion Morris a perfformwyd gan Gymdeithas Operatig Amatur Llanidloes, 1964); 'Y Llyffantod'' gan y dramodydd, athro a darlithydd Hugh Lloyd Edwards (cynhyrchwyd gan John Meirion Morris a perfformwyd gan Gymdeithas Drama Myfyrwyr Cymraeg Coleg Prifysgol Cymru Aberystwyth, 1975); a 'Pryderi' gan y prifardd, llenor a chyhoeddwr Myrddin ap Dafydd, oedd ar y pryd yn fyfyriwr yng Ngholeg Prifysgol Cymru Aberystwyth (cynhyrchwyd gan John Meirion Morris a perfformwyd gan Gymdeithas Ddrama Myfyrwyr Cymraeg Aberystwyth, 1976). Ceir hefyd lythyrau, 1968 ac annyddiedig, at John Meirion Morris oddi wrth H. Pierce Jones, Y Ficerdy, Pwllheli yn ymwneud â drama anhysbys (?'Y Gweilch'); deunydd yn ymwneud â drama 'Blodeuwedd' gan y gwleidydd, bardd, dramodydd a beirniad llenyddol Saunders Lewis, lle nodir John Meirion Morris fel 'cynllunydd' (perfformwyd gan Gwmni Drama Myfyrwyr Cymraeg Coleg Prifysgol Cymru Aberystwyth, 1978); a llythyrau annyddiedig at John Meirion Morris oddi wrth y gweithredydd gwleidyddol Emyr Llywelyn (Emyr Llew) ynghylch drama o'r enw 'Heledd'. Mae'r deunydd yn cynnwys gohebiaeth, rhaglenni printiedig, torion o'r wasg a ffotograffau. Ymysg y gohebwyr mae Myrddin ap Dafydd; Emyr Llywelyn; y cynhyrchydd, cyfarwyddwr a sefydlwr cwmnïau teledu Wil Aaron; a'r gantores, llenor a'r darlledydd Amy Parry-Williams. Ceir nodiadau cefndirol ar y deunydd yn llaw Gwawr Morris, gweddw John Meirion Morris.
= Material relating to John Meirion Morris' occasional duties as a stage producer while he was working as an art teacher at Llanidloes Secondary School, 1961-1964, and as a lecturer in the Education Department of University College of Wales Aberystwyth, 1968-1978. The productions are: 'The Pirates of Penzance' by Arthur Sullivan and W. S. Gilbert (produced by John Meirion Morris and performed by Llanidloes Amateur Operatic Society, 1963); 'Iolanthe' by Arthur Sullivan and W. S. Gilbert (produced by John Meirion Morris and performed by Llanidloes Amateur Operatic Society, 1964); 'Y Llyffantod' ('The Frogs') by the dramatist, teacher and lecturer Hugh Lloyd Edwards (produced by John Meirion Morris and performed by University College of Wales Aberystwyth Welsh Students' Drama Society, 1975); and 'Pryderi' by the chaired bard, writer and publisher Myrddin ap Dafydd, who was at the time a student at University College of Wales Aberystwyth (produced by John Meirion Morris and performed by University College of Wales Aberystwyth Welsh Students' Drama Society, 1976). Also included are letters, 1968 and undated, to John Meirion Morris from H. Pierce Jones, The Vicarage, Pwllheli relating to an unnamed play (?'Y Gweilch' ('The Hawks')); material relating to the play 'Blodeuwedd' by Welsh politician, poet, dramatist and literary critic Saunders Lewis, where John Meirion Morris is noted as 'designer' (performed bu University College of Wales Aberystwyth Welsh Students' Drama Society, 1978); and undated letters to John Meirion Morris from the political activist Emyr Llywelyn (Emyr Llew) regarding a play titled 'Heledd'. The material includes correspondence, printed programmes, press cuttings and photographs. Amongst the correspondents are Myrddin ap Dafydd; Emyr Llywelyn; the producer, director and television company founder Wil Aaron, and the singer, writer and broadcaster Amy Parry-Williams. Also included are background notes on the material in the hand of Gwawr Morris, widow of John Meirion Morris.

Yn cynnwys llythyrau oddi wrth/Includes letters from: Trefor Beasley; D. J. Bowen; Kitchener Davies; Dr Noëlle Davies, T. I. Ellis (2); E. D. Jones; Saunders Lewis; D. Myrddin Lloyd; Dafydd Miles; Emrys Pride (2); Mati Rees; Keidrych Rhys (3); Jac L. Williams (2); R. O. F. Wynne.

Llythyrau, [1943]-[1961]. Ymhlith y gohebwyr mae Gwenallt, T. Charles Edwards (2), D. J. Wiliams, Saunders Lewis, Dr Noëlle Davies, Keidrych Rhys (2) ac Euros [Bowen], ynghyd ag enghreifftiau o emynau Saesneg a luniwyd ganddo.

Teyrngedau i goffáu Trebor Lloyd Evans, 1979, ar gyfer Wilia [papur Cymraeg misol Abertawe], John Griffiths, 1980, Saunders Lewis, 1985, J. Henry Jones, 1985, Chris Zaremba, Y Faner, Mawrth 1990, Pennar Davies [cyhoeddwyd yn Taliesin, Gwanwyn, 1997], 'Cyfarch yr Athro W. D. Davies', [1984] ac i'w frawd Gwilym Griffiths, 2002.

Llawysgrifau erthyglau, adolygiadau a beirniadaethau'n bennaf, [1973]-1992, gan gynnwys nifer a anfonwyd at gylchgronau a phapurau Cymreig eraill fel Y Faner, Barn, Barddas a golygyddol Taliesin. Ceir hefyd Ddarlith Dyfnallt 'Yr ymwybod o genedl yng Nghymru diweddar', 1980; Darlith Flynyddol Emrys ap Iwan, Abergele, 1985; 'Gysfenu i'r wasg gynt', (Darlith Radio Flynyddol BBC Cymru, 1980) a 'Saunders Lewis 1893-1985', Eisteddfod Genedlaethol Abergwaun 1986.

Rhageiriau, 1968-1980, gan gynnwys rhagair Gwenlyn Parry ar gyfer Tŷ ar y Tywod, 1968; rhageiriau Gwenlyn Parry a Rhydderch Jones ar gyfer un o gyhoeddiadau Rhydderch Jones, [1975x1980]; a rhageiriau Gwenlyn Parry a Saunders Lewis ar gyfer Y Tŵr, 1979.

A holograph score of a carol entitled 'Tawel nos' by Geraint Lewis.

Scripts of a number of radio or television plays for which Alun Hoddinott apparently composed the incidental music, but for which no music has been identified. The titles include 'Treason' and 'Yn y tren' (Saunders Lewis), and 'Jackie the jumper' (Gwyn Thomas),

Transcripts of letters and memoranda, both typescript and handwritten, 1936-1937, in support of Saunders Lewis, dismissed from his post as senior lecturer in the Department of Welsh, University College of Swansea, following the Penyberth arson of September 1936.
They include a manuscript draft (ff. 121-123) and partial typescript copy (f. 125), [1937], of a letter sent on behalf of the College's teaching staff to the Executive Council [?of the Association of University Teachers], expressing support for Lewis; a typescript copy of the letter, 20 October 1936, from Principal C. A. Edwards to Lewis, informing him of the decision to suspend him from his duties pending the termination of legal proceedings (f. 120), with a manuscript copy of the same, [1937] (f. 119); a typescript copy of part of a letter, 15 February 1937, to accompany a petition by members of the academic staff calling for his reinstatement (f. 124); and a note by Stephen J. Williams summarising Lewis' literary and political work, published in May 1937 in Universities Review, 9 (1936-37), 169 (f. 126).

Papers of O. M. Roberts, 1929-1979, relating mainly to 'Cronfa Saunders Lewis', the fund set up to provided financial assistance to Saunders Lewis following his dismissal from his lecturing post at Swansea.

Benjamin T. Lewis; Esyr Lewis; Gareth Lewis; Mostyn Lewis; Huw Lewis; Ian Lewis; Sir John Herbert Lewis; Robyn Léwis; Saunders Lewis; Julian Lewis; Richard Lewis; and Steffan Lewis.