Showing 3783 results

Copi yn llaw Watkin William Pritchard Williams, Nueva Imperial, Chile, [?1890au], o rannau o'i ddyddiaduron ar gyfer y blynyddoedd 1889 a 1891. = A transcript by Watkin William Pritchard Williams, Nueva Imperial, Chile, [?1890s], of parts of his diaries for the years 1889 and 1891.
Mae'r dyddiaduron yn cynnwys hanes, [2]-5 Rhagfyr 1889, taith ar fwrdd agerlong i Concepción, y brifddinas ranbarthol, i gyfarfod gyda swyddog mewnfudo (ff. 1-3 verso, 4 verso), a dyddiadur yn cofnodi bywyd bob dydd ar y fferm deuluol yn Nueva Imperial, 17 Awst-16 Hydref 1891 (ff. 5-16 verso). Ceir cyfieithiadau o'r dyddiaduron i'r Saesneg (heblaw am f. 11 recto-verso) yn Huw Watkin Williams, The Watkin Path to Patagonia (Castell-nedd, 2006), tt. 97-101, 105-119. Ceir nodiadau ynglŷn â Phatagonia mewn Sbaeneg, a hynnu mewn llaw wahanol, ar f. 4 (testun â'i wyneb i waered). = The diaries comprise an account, [2]-5 December 1889, of a trip on board a steamship to the regional capital, Concepción, to meet with the immigration supervisor (ff. 1-3 verso, 4 verso), and a diary detailing everyday life on the family farm at Nueva Imperial, 17 August-16 October 1891 (ff. 5-16 verso). English translations of the diaries (f. 11 recto-verso excepted) can be found in Huw Watkin Williams, The Watkin Path to Patagonia (Neath, 2006), pp. 97-101, 105-119. There are also notes on Patagonia in Spanish, and in a different hand, on f. 4 (inverted text).

Copi o E. Llwyd Williams a Waldo Williams, Cerddi'r Plant, 2il arg. (Aberystwyth, 1955), yn cynnwys cerdd ddi-deitl, 6 Mai 1956, gan Waldo Williams, yn llaw yr awdur, wedi ei gyflwyno i Enid Jones (t. 2). Cyhoeddwyd a thrafodwyd y gerdd yn erthygl ei mam Anna Wyn Jones, 'Waldo', yn Waldo: Cyfrol Deyrnged i Waldo Williams, gol. gan James Nicholas (Llandysul, 1977), tt. 37-49 (t. 45). = A copy of E. Llwyd Williams and Waldo Williams, Cerddi'r Plant, 2nd edn (Aberystwyth, 1955), containing an untitled autograph poem, 6 May 1956, by Waldo Williams, dedicated to Enid Jones (p. 2). The poem is published and discussed in her mother Anna Wyn Jones's article 'Waldo', in Waldo: Cyfrol Deyrnged i Waldo Williams, ed. by James Nicholas (Llandysul, 1977), pp. 37-49 (p. 45).

Saith llythyr a dau gerdyn, 1943-1968, oddi wrth Waldo Williams at Anna Wyn Jones (née Richards), Mynachlog Nedd, ei gyd-athro yn Ysgol Botwnnog, 1942-1944 (ff. 1-38). = Seven letters and two cards, 1943-1968, in Welsh, from Waldo Williams to Anna Wyn Jones (née Richards), Neath Abbey, his colleague at Botwnnog School, 1942-1944 (ff. 1-38).
Cyhoeddwyd dau o'r llythyrau (ff. 11-16, 20-24) yn Waldo Williams: Rhyddiaith, gol. gan Damian Walford Davies (Caerdydd, 2001), tt. 101-104. Cynhwysir hefyd lythyr, 29 Mehefin 1972, oddi wrth James Nicholas at Anna Wyn Jones (ff. 39-41); nodiadau ganddi, [1971]-[1980au], rhai ohonynt ar gyfer ei herthygl 'Waldo', yn Waldo: Cyfrol Deyrnged i Waldo Williams, gol. gan James Nicholas (Llandysul, 1977), tt. 37-49 (ff. 42-64); ac effemera yn ymwneud â Waldo Williams, 1978-1998 (ff. 65-74). Ceir cerddi gan Williams ar ff. 1, 6-7, 29 verso, 42-44. = Two of the letters (ff. 11-16, 20-24) are published in Waldo Williams: Rhyddiaith, ed. by Damian Walford Davies (Cardiff, 2001), pp. 101-104. Also included is a letter, 29 June 1972, from James Nicholas to Anna Wyn Jones (ff. 39-41); notes compiled by her, [1971]-[1980s], some in preparation for her article 'Waldo', in Waldo: Cyfrol Deyrnged i Waldo Williams, ed. by James Nicholas (Llandysul, 1977), pp. 37-49 (ff. 42-64); and ephemera relating to Waldo Williams, 1978-1998 (ff. 65-74). Poems by Williams are on ff. 1, 6-7, 29 verso, 42-44.

Oddeutu tri llythyr ar hugain, 1931-1934, oddi wrth y Parch. Robert David Rowland (Anthropos) at Helena Roberts (m. 1934), Porthmadog, awdur Dramau i Blant (Wrecsam, 1934) a cyfrannwr rheolaidd i Drysorfa'r Plant, a olygwyd gan Anthropos ar y pryd (ff. 1-58). = Some twenty-three letters, 1931-1934, in Welsh, from the Rev. Robert David Rowland (Anthropos) to Helena Roberts (d. 1934), Porthmadog, author of Dramau i Blant (Wrexham, 1934) and a regular contributor to Trysorfa'r Plant, then edited by Anthropos (ff. 1-58).
Mae nifer o'r llythyrau (ff. 3, 6, 29, 37-38, 47) yn cynnwys cerddi gan Anthropos. Ceir hefyd lythyr, 20 Rhagfyr 1934, oddi wrth Anthropos at Evelyn Roberts, chwaer Helena (ff. 60-61), ynghyd â gohebiaeth, 1979, rhwng Evelyn a'r Parch. John Roberts, Llanfwrog, mewn perthynas â pherfformiad yng Nghaernarfon o 'Y Gwr o'r Pentre Gwyn', pasiant yn seiliedig ar fywyd Anthropos (ff. 68-70). = Several of the letters (ff. 3, 6, 29, 37-38, 47) contain poetry by Anthropos. Also included is a letter, 20 December 1934, from Anthropos to Evelyn Roberts, Helena's sister (ff. 60-61), together with correspondence, 1979, between Evelyn and the Rev. John Roberts, Llanfwrog, relating to a performance in Caernarfon of 'Y Gwr o'r Pentre Gwyn', a pageant based on the life of Anthropos (ff. 68-70).

Llyfr nodiadau yn cynnwys dwy bregeth ar gyfer y Pasg, [18 gan., canol]. Mae arnodiadau, mewn llaw ddiweddarach, yn dangos eu bod wedi eu pregethu yn Llanegryn, sir Feirionnydd, ar amryw o achlysuron rhwng 1791 a 1807. = A notebook containing two Easter sermons, [mid 18 cent.], in Welsh. Annotations, in a later hand, indicate that they were preached at Llanegryn, Merionethshire, on various occasions between 1791 and 1807.
Mae tair gweddi y tu mewn i'r cloriau, yn ôl pob tebyg yn llaw Robert Morgan, curad Llangelynnin, sir Feirionnydd. = Inside the covers are three prayers, apparently in the hand of Robert Morgan, curate of Llangelynnin, Merionethshire.

Cyfrol o emynau ac emyn-donau, 1824-1827, yn bennaf yn llaw 'Ioan ap Iago ap Dewi', o bosib John James (Ioan ap Iago), Cil-y-cwm, sir Gaerfyrddin, bardd ac awdur y llyfr Ehediadau Barddonol, ar Amryw Destunau (Llanymddyfri, 1828), a gyhoeddwyd ar ôl ei farw. = A volume of hymns and hymn-tunes, 1824-1827, mainly in the autograph of 'Ioan ap Iago ap Dewi', who is possibly to be identified with John James (Ioan ap Iago) of Cil-y-cwm, Carmarthenshire, poet and author of the posthumously published Ehediadau Barddonol, ar Amryw Destunau (Llandovery, 1828).
Mae'r tonau a'r geiriau, gyda defnydd ysbeidiol o goelbren y beirdd, wedi eu rhwymo gyda chopi printiedig o John Harris, Grisiau Cerdd Arwest: Sef Cyfarwyddiadau Eglur a Hyrwydd at Ddysgu Peroriaeth: Ynghyd a Gwersi i Ddechreuwyr (Abertawe, 1823). Mae'r gyfrol hefyd yn cynnwys tair cyfres o englynion (f. 2 recto-verso), un wedi ei briodoli i Dafydd ap Gwilym (f. 2), ac un arall i Thomas Williams (Gwilym Morgannwg) (f. 2 verso). Mae dalen brintiedig yn dwyn yr emyn 'Y Cristion yn Marw' gan P[eter] Jones [Pedr Fardd], Llynlleifiad (Abertawe, [?1827]) wedi ei phastio y tu mewn i'r clawr blaen (gweler hefyd ff. 65 verso-68), a sieciau London Bank, yn daladwy i Evan Morgan, 1823, wedi eu pastio y tu mewn i'r clawr cefn. = The manuscript tunes and words, with occasional use of coelbren y beirdd, are bound with a printed copy of John Harris, Grisiau Cerdd Arwest: Sef Cyfarwyddiadau Eglur a Hyrwydd at Ddysgu Peroriaeth: Ynghyd a Gwersi i Ddechreuwyr (Swansea, 1823). Also included are three sequences of englynion (f. 2 recto-verso), one attributed to Dafydd ap Gwilym (f. 2) and another to Thomas Williams (Gwilym Morgannwg) (f. 2 verso). A printed leaf containing the hymn 'Y Cristion yn Marw' by P[eter] Jones [Pedr Fardd], Llynlleifiad (Swansea, [?1827]) has been pasted inside the front cover (see also ff. 65 verso-68), and cheques of the London Bank, payable to Evan Morgan, 1823, have been pasted inside the back cover.

Oddeutu cant ac ugain o lythyrau, 1952-1967, oddi wrth y Parch. E. Tegla Davies at Henry a Jane Jones Pugh, Bryn, Bala, yn bennaf yn trafod ei ymrwymiadau pregethu, materion teuluol a'i iechyd; mae dau lythyr, 1958-1959, wedi eu cyfeirio at eu mab, Glyn (ff. 81, 87). = Some one hundred and twenty letters, 1952-1967, from the Rev. E. Tegla Davies to Henry and Jane Jones Pugh, Bryn, Bala, mainly discussing his preaching engagements, family matters and his health; two of the letters, 1958-1959, are addressed to their son, Glyn (ff. 81, 87).
Mae'r gyfrol hefyd yn cynnwys llythyrau oddi wrth Arfor Tegla Davies, 1 Mawrth 1968 (f. 201), ac Idris Foster, 4 Mai 1968 (f. 202), gwahanlith o erthygl Tegla, 'Wedi'r Ffair' (gw. Lleufer, 11 (1955), 131-137) (ff. 25-28), ymddiddan comig, 1961 (ff. 105-109), barddoniaeth, 1952-1963 (ff. 1 verso, 6, 134-135, 142, 147-150), ac anerchiad gan Arfor Tegla Davies mewn cinio i anrhydeddu ei dad, 1956 (ff. 47-48). Cynhwysa'r llythyrau gyfeiriadau at Glyn Tegai Hughes (ff. 23-51 verso passim, 171 verso, 190 verso), Gwilym O. Roberts (ff. 29-30 verso), Dr Gwennie [Williams] (ff. 31-194 passim), y Parch. Thomas Michaeliones (ff. 36-37 verso), Dilys Cadwaladr (ff. 38 verso-39), Dyddgu Owen (ff. 42 verso, 46, 59, 81 verso, 141 verso), Islwyn Ffowc Elis (ff. 48, 137 verso, 141 verso), Gwyn Erfyl (ff. 59-163 verso passim), Hywel [Heulyn] Roberts (ff. 59 verso-60), D. Tecwyn Lloyd (ff. 60 verso, 112, 141 verso), J. Mervyn Jones (f. 65 recto-verso), Daniel Owen (f. 84 verso), Llwyd o'r Bryn (ff. 111-112), Richard Rees (ff. 120, 121 verso), Sir Ifan ab Owen Edwards (ff. 122-3 verso), R. E. Griffith (f. 122 recto-verso), D. Jacob Davies (ff. 122 verso, 124 verso), y Parch. J. Eirian Davies (ff. 123 verso, 174 verso), Jennie Eirian Davies (f. 123 verso, 141 verso, 144), John Ellis Williams (f. 138 verso), Tom Ellis Jones (ff. 138 verso-40, 143 verso), Sir Ifor Williams (ff. 154-155), J. O. Williams (ff. 155 recto-verso, 163 verso), David Thomas (ff. 172 verso-3, 197 verso) ac Ehedydd Iâl (William Jones) (f. 188 verso), yn ogystal ag atgofion am Landegla (ff. 185-187, 188 verso, 196 recto-verso).

Cyfrol yn cynnwys pregeth ar Exodus 20.7, [?1772], yn llaw y Parch. Robert Bulkeley, curad Llandyfrydog a Llandrygarn gyda Bodwrog, a churad parhaol Bodewryd, sir Fôn. = A volume containing a sermon on Exodus 20.7, [?1772], in the hand of the Rev. Robert Bulkeley, curate of Llandyfrydog and Llandrygarn with Bodwrog and perpetual curate of Bodewryd, Anglesey.
Traddodwyd y bregeth ym Modedern, Llandrygarn gyda Bodwrog a Llanfechell, sir Fôn, rhwng 1772 a 1785 (rhestrwyd y lleoliadau ar y clawr blaen a t. 27). Ychwanegwyd dalennau rhyddion at y gyfrol cyn iddi gyrraedd LlGC (ff. 4a, 12a, 22a). = The sermon was preached at Bodedern, Llandrygarn with Bodwrog and Llanfechell, Anglesey, between 1772 and 1785 (locations listed on front cover and p. 27). Leaves formerly loose within the volume have been tipped in prior to their donation to NLW (ff. 4a, 12a, 22a).

Un llythyr ar ddeg, 1948-1982, oddi wrth amryw ohebwyr at Jemeima Evans, ei merch Olwen Jones, a'i mab yng nghyfraith Edward Jones, oedd yn rhedeg siop yn gwerthu llyfrau a melysion ger yr Stiwt, Rhosllannerchrugog. Maent yn cynnwys chwech llythyr, 1948-1982, oddi wrth Kate Roberts (ff. 1-8), dau lythyr, 1973, 1981, oddi wrth Lewis Valentine (ff. 9-10), a thri llythyr, 1965-1969, oddi wrth D. J. Williams, Abergwaun (ff. 11-13). = Eleven letters, 1948-1982, addressed to Jemeima Evans, her daughter Olwen Jones, and her son-in-law Edward Jones, all of whom kept a shop selling books and sweets near the Institute, Rhosllannerchrugog. They comprise six letters, 1948-1982, from Kate Roberts (ff. 1-8), two letters, 1973, 1981, from Lewis Valentine (ff. 9-10) and three letters, 1965-1969, from D. J. Williams (ff. 11-13).
Mae Lewis Valentine yn ysgrifennu am ddirywiad yr iaith Gymraeg yn ardal Llanddulas, sir Ddinbych (f. 10). = Lewis Valentine writes on the decline of the Welsh language in Llanddulas, Denbighshire (f. 10).

Tabl, [dyfrnod 1872], gan 'Cadfan', yn dwyn y teitl 'Hanes Tai Rhosgadfan', a gyflwynwyd mewn cystadleuaeth mewn Eisteddfod y Plant, 17 Gorffennaf 1880 = A table, [watermark 1872], by 'Cadfan', bearing the title 'Hanes Tai Rhosgadfan', submitted in a competition in a children's eisteddfod, 17 July 1880.
Cynhwysa'r tabl enwau tai, ystyron yr enwau, enwau'r adeiladwyr, dyddiad codi'r adeilad, oedran y tŷ ym 1880, ac enw'r penteulu y flwyddyn honno = The table includes names of houses, the meanings of the names, the names of the builders, dates of construction, the age of the house in 1880, and the name of the head of the household in that year.

Cerddoriaeth sol-ffa a hen nodiant yn bennaf gan, neu a drefnwyd gan, ac yn llaw, y Parchedig W. E. Penllyn Jones, gan gynnwys unawdau, deuawdau, cytganau, emyn-donau ac emynau = Music, both sol-ffa and old notation, chiefly by, or arranged by, and in the hand of, the Reverend W. E. Penllyn Jones, and which includes solos, duets, choruses, hymn-tunes and hymns.
Ceir emyn-donau hefyd gan R[owland] H[uw] Pritchard (f. 43), James Leach (f. 82), Chester G. Allen (f. 104) ac eraill; emyn gan y Parchedig D[avid] Tecwyn Evans (f. 48); a chopi o gytgan, ynghyd â nodyn byr, yn llaw 'L. D. J.' sef Lewis Davies Jones ('Llew Tegid') (f. 60) = Also included are hymn tunes by R[owland] H[uw] Pritchard (f. 43), James Leach (f. 82), Chester G. Allen (f. 104) and others; a hymn by the Reverend D[avid] Tecwyn Evans (f. 48); and a copy of a chorus, together with a brief note, in the hand of 'L. D. J.' (Lewis Davies Jones ('Llew Tegid')) (f. 60).

Casgliad o farddoniaeth amrywiol, 1733-[1970], yn tarddu o nifer o ffynhonnellau, wedi eu derbyn rhwng 1910 a 1970 a'u hel gyda'u gilydd yn y Llyfrgell Genedlethol. = A collection of miscellaneous poetry, 1733-[1970], derived from various sources, accessioned between 1910 and 1970 and collected together at the National Library of Wales.

Darlith, a gopïwyd [1935x1959], yn portreadu cymeriadau a adwaenid fel ‘Shoni’, sef glowyr Cwm Rhondda. Mae’r llawysgrif yn gopi o NLW MS 19613B a ysgrifennwyd gan, ac yn llaw, Henry Howard Evans, Llwynypia, rheolwr cyffredinol Cambrian Collieries Ltd. = A lecture, copied [1935x1959], portraying characters known as ‘Shoni’, a name given to Rhondda Valley coalminers. The manuscript is a copy of NLW 19613B by, and in the hand of, Henry Howard Evans, Llwynypia, general manager of Cambrian Collieries Ltd.

Nodiadau, [1958], gan Dr Thomas James Jenkin ar lyfr R. D. Hughes, Hanes Eglwys y Bedyddwyr, Carmel, Penfro, a'i Chefndir (Llandysul, [1935]), yn bennaf mewn perthynas â chapeli Carmel, Clarbeston, a Horeb, Maenclochog, a'u haelodau. = Notes, [1958], by Dr Thomas James Jenkin on R. D. Hughes, Hanes Eglwys y Bedyddwyr, Carmel, Penfro, a'i Chefndir (Llandysul, [1935]), mainly relating to the Baptist chapels of Carmel, Clarbeston, and Horeb, Maenclochog, and their members.
Mae'r llawysgrif hefyd yn cynnwys cyflythyr oddi wrth y rhoddwr, 3 Gorffennaf 1958 (f. ii), yn ogystal â llythyr ganddo, 31 Rhagfyr 1958, at B. G. Owens gyda nodiadau ar deulu Dr Jenkin mewn perthynas â'r llyfr Dringo'r mynydd... Hermon, Llanfyrnach, 1808-1958, gol. gan W. J. Gruffydd (Llandysul, [1958]) (f. i). = Also included is a covering letter from the donor, 3 July 1958 (f. ii), and also a letter from him, 31 December 1958, to B. G. Owens, containing notes on Dr Jenkin's family in relation to the book Dringo'r mynydd... Hermon, Llanfyrnach, 1808-1958, ed. by W. J. Gruffydd (Llandysul, [1958]) (f. i).

Llyfr cofnodion Cymdeithas Nyrs Cylch Llanrhystud a Llangwyryfon (Llanrhystud, Llangwyryfon a Llanon o 1945), sir Aberteifi, yn cynnwys cofnodion, Ionawr 1937-Rhagfyr 1948 (tu mewn i'r clawr blaen a ff. 1-73). = Minute book of the Llanrhystud and Llangwyryfon District Nursing Association (Llanrhystud, Llangwyryfon and Llanon from 1945), Cardiganshire, containing minutes, January 1937-December 1948 (inside front cover and ff. 1-73).
Mae'r gyfrol hefyd yn cynnwys ambell eitem ychwanegol (Saesneg a Chymraeg), [1937]-1947, yn cynnwys torion papur newydd, llythyr, rheolau printiedig y Gymdeithas a chyfriflen ar gyfer 1946-47 (ff. 13, 31 verso, 44, 46, 53, 58a, 68a-b, 74-77). = The volume also contains a few further items (English and Welsh), [1937]-1947, including newspaper cuttings, a letter, printed rules of the Association, and a Statement of Accounts for 1946-47 (ff. 13, 31 verso, 44, 46, 53, 58a, 68a-b, 74-77).

Llyfr tonau, 1860, o eiddo Lewis Evans, Maesllwyni, Darowen, sir Drefaldwyn, yn cynnwys emyn-donau yn bennaf. Mae mynegai i'r tonau ar y dudalen rwymo a t. 243. = Tune book, 1860, of Lewis Evans, Maesllwyni, Darowen, Montgomeryshire, containing mainly hymn tunes. There is an index to the tunes on the fly-leaf and p. 243.

Llyfr cofnodion cyfarfodydd chwarterol Cylchdaith Wesleaidd Merthyr Tydfil, 1874-1888, yn cynrychioli capeli Merthyr, Dowlais, Cefn a Horeb; hefyd, Ynysowen o 1883 ymlaen, a Quakers Yard a Bedliniog o 1887 ymlaen. = Minute book of quarterly meetings of the Merthyr Tydfil Wesleyan Circuit, 1874-1888, representing Merthyr, Dowlais, Cefn and Horeb chapels; also, Ynysowen from 1883 onwards, and Quakers Yard and Bedliniog from 1887 onwards.

Llyfr cofnodion, 1913-1917, Pwyllgor Gwaith Eisteddfod Genedlaethol Birkenhead, 1917, yn cynnwys cofnodion, deunydd printiedig a thorion perthynol o'r Brython, Liverpool Daily Post, Liverpool Mercury, Birkenhead News, Liverpool Express a Tharian y Gweithiwr. = Minute book, 1913-1917, of the Executive Committee of Birkenhead National Eisteddfod, 1917, comprising minutes, printed material and related press cuttings from the Brython, Liverpool Daily Post, Liverpool Mercury, Birkenhead News, Liverpool Express and Tarian y Gweithiwr.

Llawysgrif, 1887, yn llaw [John] Gaerwenydd Pritchard, o'i awdl 'Y Frenhines Victoria', a gynigwyd, gyda'r ffugenw 'Owain Tudur', ar gyfer cystadleuaeth y Gadair yn Eisteddfod Genedlaethol 1887 yn Llundain. = Autograph manuscript, 1887, of [John] Gaerwenydd Pritchard's awdl 'Y Frenhines Victoria', entered under the pseudonym 'Owain Tudur' for the Chair competition at the 1887 National Eisteddfod in London.
Enillydd y gystadleuaeth oedd y Parch. R. A. Williams (Berw). = The winning entry was that of the Rev. R. A. Williams (Berw).

Cofnodion teipysgrif a phapurau perthynol, 1953-1955, i Bwyllgor Cyllid Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Pwllheli, 1955, a'i is-bwyllgorau. = Typescript minutes and related papers, 1953-1955, of the Finance Committee of the National Eisteddfod of Wales, Pwllheli, 1955, and its sub-committees.
Trafodwyd ychydig o waith y pwyllgor gan ei ysgrifennydd D. G. Lloyd Hughes yn ei ysgrif 'Y cam arall â Harri Gwynn', Barn, 366/367 (1993), 15-17. = The committee's work is discussed briefly by it's secretary D. G. Lloyd Hughes in his article 'Y cam arall â Harri Gwynn', Barn, 366/367 (1993), 15-17.