Ardal dynodi
Cod cyfeirnod
Teitl
Dyddiad(au)
- [1980x2018] (Creation)
Lefel y disgrifiad
Ffeil
Maint a chyfrwng
1 amlen
Ardal cyd-destun
Enw'r crëwr
Hanes archifol
Ffynhonnell
Ardal cynnwys a strwythur
Natur a chynnwys
Llungopïau o ffotograffau o Waldo Williams a'i chwiorydd Morvydd Monica Williams a Mary Enid Williams (yn ddiweddarach Francis) ac o'r pump plentyn - Morvydd Monica, Mary Enid, Waldo, Roger (brawd Waldo) a Dilys Williams (chwaer Waldo). Mae'r arysgrif anhysbys (wedi'i lungopïo) ochr-yn-ochr â'r lluniau yn datgan fel y nodwyd gwybodaeth ar gefn y ffotograffau gwreiddiol gan Dilys Williams.
Llungopi o doriad o'r wasg yn dangos ffotograff o blant ac athrawon Ysgol Mynachlog-ddu, 1915, yn eu plith Waldo Williams, ei chwiorydd Morvydd a Mary, ei frawd Roger a'i dad John Edwal Williams, prifathro'r ysgol. Rhestrir enwau'r plant a'r athrawon ar waelod y llun.
Gwerthuso, dinistrio ac amserlennu
Croniadau
System o drefniant
Ardal amodau mynediad a defnydd
Amodau rheoli mynediad
Amodau rheoli atgynhyrchu
Iaith y deunydd
- Cymraeg
Sgript o ddeunydd
Nodiadau iaith a sgript
Cyflwr ac anghenion technegol
Cymhorthion chwilio
Ardal deunyddiau perthynol
Bodolaeth a lleoliad y gwreiddiol
Bodolaeth a lleoliad copïau
Unedau o ddisgrifiad cysylltiedig
Ardal nodiadau
Nodiadau
Plentyn hynaf John Edwal ac Angharad Williams (née Jones) oedd Morvydd Monica, a chwaer hynaf Waldo Williams. Yn blant, 'roedd hi a Waldo yn agos ac yn barddoni efo'i gilydd. Mae awgrym fod Morvydd yn blentyn gwantan (gweler Alan Llwyd: Waldo: Cofiant Waldo Williams: 1904-1971 (Y Lolfa, 2014), tud. 56), a bu farw ar drothwy ei phenblwydd yn dair ar ddeg oed.
Ganed Mary Enid Margaret Williams ym 1903, yn ail blentyn i John Edwal ac Angharad Williams (née Jones) ac yn chwaer hŷn i Waldo Williams. Wedi marw ei gŵr, Jack Francis, ym 1957, bu Waldo'n lletya yn ei chartref am rai blylnyddoedd. Bu farw Mary ychydig fisoedd ar ôl Waldo, ym 1971.
Ganed Roger Williams ym 1907. Priododd Edith ym 1934. Bu farw ar ddiwrnod olaf 1969.
Ganed John Edwal Williams yng Nghlunderwen, Sir Benfro ym 1863 a'i addysgu yng Ngholeg y Normal, Bangor (1887-1888). Priododd Angharad Jones, mam Waldo, ym 1900. Bu'n athro mewn ysgol yn Peterborough ac yn Ysgol Sir Ddinbych cyn ei benodi'n brifathro Ysgol y Cyngor, Prendergast, Hwlffordd ac yna, ym 1911, yn brifathro Ysgol Gynradd Mynachlog-ddu. 'Roedd John Edwal yn sosialydd, yn heddychwr ac yn ymgyrchydd o blaid hawliau dynol; ymysg ei arwyr yr oedd Edward Carpenter, Keir Hardy, Walt Whitman, Ralph Waldo Emerson, John Ruskin a Thomas Evan Nicholas ('Niclas y Glais'). Er ei fod yn aelod o'r Bedyddwyr mewn enw, ni arddelai unrhyw grefydd ffurfiol. Barddonai ar ffurf y vers libre, ffurf farddonol anarferol ac amhoblogaidd ar y pryd, ac ysgrifennai erthyglau i'r gweisg lleol. Oddi wrth ei dad yr etifeddodd Waldo yr egwyddor o frawdoliaeth. Anfarwolwyd John Edwal a'i wraig Angharad yn 'Y Tangnefeddwyr', cerdd goffadwriaethol Waldo i'w rieni.
Nodiadau
Atgynhyrchir y ffotograff o Waldo, Mary a Morvydd yn Alan Llwyd: Waldo: Cofiant Waldo Williams: 1904-1971 (Y Lolfa, 2014).