Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1919-1926 (Creation)
Level of description
File
Extent and medium
Context area
Name of creator
Biographical history
Ganwyd Thomas Gwynn Jones (1871-1949), bardd, newyddiadurwr, cyfieithydd, nofelydd, dramodydd, beirniad ac ysgolhaig, yn y Gwyndy Uchaf, Betws yn Rhos, sir Ddinbych. Yn 1899 priododd Margaret Davies, a chawsant ferch a dau fab. Heblaw am addysg elfennol, yr oedd Jones yn hynanddysgedig, er iddo dderbyn gwersi mewn mathemateg, Lladin a Groeg gan gymydog. Rhwystrwyd ei uchelgais o astudio yn Rhydychen gan afiechyd, a gweithiodd fel newyddiadurwr gyda Baner ac Amserau Cymru, Y Cymro (y daeth yn olygydd arno faes o law), Yr Herald Gymraeg a phapurau newydd eraill rhwng 1891 a 1909, pan gymerodd swydd yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn Aberystwyth. Fe'i penodwyd yn ddarlithydd yn Adran y Gymraeg yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, yn 1913, a'i ddyrchafu i Gadair Gregynog mewn Llenyddiaeth Gymraeg yn 1919; ymddeolodd yn 1937. Derbyniodd y CBE yr un flwyddyn. Dylanwadwyd Jones yn gryf gan y llenor Robert Ambrose Jones (Emrys ap Iwan,1851-1906) ac yn arbennig gan y newyddiadurwr a'r cyfieithydd Daniel Rees (1855-1931), gyda'r hwn y magodd berthynas glos. Yn ogystal ag ymhyfrydu mewn llenyddiaeth Gymraeg a Saesneg cyfoes ac o'r bedwaredd ganrif ar bymtheg, datblygodd ddiddordeb mewn llenyddiaeth Gymraeg yr oesoedd canol a'r cyfnod modern cynnar, a hefyd llên gwerin ac ieithoedd tramor, yn enwedig Gwyddeleg ac ieithoedd Celtaidd eraill; bu ar ymweliad ag Iwerddon deirgwaith rhwng 1892 a 1913, daeth i gysylltiad ag ysgolheigion Gwyddelig, a defnyddiodd lysenwau fel Fionn mhac Eóghain yn ei ohebiaeth atynt. Ei brif lwyddiant oedd fel bardd pwysicaf ei genhedlaeth, yn cyfansoddi'n bennaf yn y mesurau caeth. Cyfansoddodd a chyhoeddodd farddoniaeth yn y 1880au, ac enillodd y Gadair yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn 1902 a 1909 (am 'Ymadawiad Arthur a 'Gwlad y bryniau'); ymhlith gweithiau eraill o'i eiddo mae 'Tir na nOg', 'Madog' ac 'Y Dwymyn'. Cyfieithodd Jones waith Goethe, Ibsen, Shakespeare ac eraill i'r Gymraeg, a chyhoeddodd gyfieithiad Saesneg o Gweledigaethau y Bardd Cwsc Ellis Wynne (1670/1-1734). Mae ei brif gyhoeddiadau academaidd yn cynnwys astudiaeth ar waith y bardd Tudur Aled (bl. 1480-1526), ac roedd yn awdur nofelau, dramâu, cofiannau a llyfr taith hefyd. Yn ogystal, yr oedd yn beirniadu a darlithio mewn eisteddfodau yn rheolaidd, ac yn athro dylanwadol.
Archival history
Immediate source of acquisition or transfer
Content and structure area
Scope and content
Holograph copies of articles, etc., by T[homas] Gwynn Jones [professor of Welsh Literature, University College of Wales, Aberystwyth], published in Y Darian, 1919-1926, including a series of articles entitled 'Iwerddon' (18, 25 Medi, 2, 9, 16 Hydref 1919, subsequently published as a booklet (50 pp.) under the same title, Aberdar, 1919); a series of articles entitled 'I Leddfu Gofid' (26 Mai, 9, 16, 23, 30 Mehefin, 7 Gorffennaf 1921, subsequently published as a booklet (63 pp.) under the title Peth Nas Lleddir, Aberdar, 1921); an essay entitled 'Colofnau Mwg' ( 16 Rhagfyr 1926, subsequently published in the author's Beirniadaeth a Myfyrdod, Wrecsam, 1935, pp.119-27); reviews of Saunders Lewis: A School of Welsh Augustans, Wrexham, 1924 (29 Mai 1924), and of Kate Roberts: O Gors y Bryniau. Naw Stori Fer, Wrecsam, 1925 (7 Mai 1925); a letter headed 'Tafodiaith', in reply to a correspondent's observations in Y Darian, 4 Mehefin 1925, on comments by T. Gwynn Jones in his review of O Gors y Bryniau (see above) on the author's use of dialect (11 Mehefin 1925); and adjudications on 'englynion' submitted in a literary competition organised by Y Darian (28 Rhagfyr 1922), on the 'rhieingerddi' and 'myfyrdraethau' submitted for competition at the National Eisteddfod of Wales, 1923 (16 Awst 1923; for the adjudication on the 'rhieingerddi', see also Cofnodion a Chyfansoddiadau Eisteddfod Genedlaethol 1923 . . . Barddoniaeth a Beirniadaethau, pp.95-6), on the chair poems and 'englynion' submitted at the Cardiff and District Welsh Societies Eisteddfod, 1925 (2, 9 Ebrill 1925), and on the short stories submitted in a competition organised by Y Darian, 1925 (26 Tachwedd 1925). Most of these items are listed in A Bibliography of Thomas Gwynn Jones. Reprinted from The Bibliography of Denbighshire, Part 3, Wrexham, 1938. See also the supplement to this work, published in Denbighshire Historical Society Transactions, vol. 5, 1956, pp. 131-49.
Appraisal, destruction and scheduling
Accruals
System of arrangement
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Readers consulting modern papers in the National Library of Wales are required to abide by the conditions noted on the 'Modern papers - data protection' form issued with their Readers' Tickets.
Conditions governing reproduction
Usual copyright laws apply.
Language of material
- Welsh
Script of material
Language and script notes
Welsh.
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
The description is also available in the Handlist of Manuscripts in the National Library of Wales, Volume IV (Aberystwyth, 1971).
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Note
Title based on contents.
Note
Preferred citation: NLW MS 12584C.
Alternative identifier(s)
Virtua system control number
Access points
Place access points
Name access points
- Eisteddfod Genedlaethol Cymru (1923 : Mold, Wales) (Subject)
- Eisteddfod Cymdeithasau Cymraeg Caerdydd a'r Cylch (1925 : Cardiff, Wales) (Subject)
- Lewis, Saunders, 1893-1985 -- Criticism and interpretation. (Subject)
- Roberts, Kate, 1891-1985 -- Criticism and interpretation. (Subject)
- Jones, T. Gwynn (Thomas Gwynn), 1871-1949 -- Criticism and interpretation (Subject)
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
Description follows NLW guidelines based on ISAD(G) 2nd ed.; AACR2; and LCSH
Status
Level of detail
Dates of creation revision deletion
February 2010.
Language(s)
- English
Script(s)
Sources
Archivist's note
Description compiled by Bethan Ifans for the retrospective conversion project of NLW MSS.