Ardal dynodi
Cod cyfeirnod
Teitl
Dyddiad(au)
- [1953]-1954 / (Creation)
Lefel y disgrifiad
ffeil
Maint a chyfrwng
Eitemau wedi'u dalennu'n unigol ; 335 x 205 a llai.
Ardal cyd-destun
Enw'r crëwr
Hanes bywgraffyddol
Ganwyd yr awdur a'r hanesydd William Ambrose Bebb yng Ngoginan, Ceredigion, yn 1894. Graddiodd o Goleg Prifysgol Cymru Aberystwyth yn 1918 cyn treulio dwy flynedd arall yno yn astudio ar gyfer gradd MA. Aeth i Brifysgol Rennes yn 1920 ond symudodd i'r Sorbonne ym Mharis cyn pen ychydig wythnosau lle bu'n fyfyriwr ac yn ddarlithydd a lle daeth dan ddylanwad Charles Maurras a'r Action Francaise, ac y daeth yn edmygydd mawr o Ffrainc a'i diwylliant. Ymunodd â staff Adran Hanes y Coleg Normal, Bangor, yn 1925, gan ddod, yn ddiweddarach, yn bennaeth yr Adran. Cyhoeddodd ei fyfyrdodau ar wareiddiad Ewrop yn y gyfrol Crwydro'r Cyfandir (1936). Daeth i adnabod Llydaw yn dda a rhoddodd adroddiadau ar ei gysylltiadau â'r mudiad cenedlaethol yn y wlad honno mewn tri llyfr a gyhoeddwyd rhwng 1929 a 1941. Ysgrifennodd gyfres o bum llyfr ar hanes Cymru, a gyhoeddwyd rhwng 1932 a 1950, ac y mae llawysgrifau'r cyfrolau hynny ymysg y papurau hyn. Yn 1924 sefydlodd y Mudiad Cymreig ar y cyd â Saunders Lewis a Griffith John Williams, mudiad a ddatblygodd yn ddiweddarach i fod yn Blaid Genedlaethol Cymru ac a ddaeth wedi hynny yn Blaid Cymru. Parhaodd i fod yn un o gefnogwyr selocaf y Blaid hyd at yr Ail Ryfel Byd ac fe safodd yn ymgeisydd drosti yn Arfon yn Etholiad Cyffredinol 1945. Tua diwedd ei oes, fodd bynnag, oerodd ei s1/4l wleidyddol a rhoddai bwyslais cynyddol ar egwyddorion Cristnogol, fel y dengys ei lyfr olaf, Yr Argyfwng, a gyhoeddwyd yn 1956, ar ôl ei farwolaeth.
Priododd yn 1931 ag Eluned Pierce Roberts, Llangadfan, a bu iddynt saith o blant. Gwnaeth y teulu eu cartref yn Llwydiarth, Ffordd Ffriddoedd, Bangor Uchaf. Bu farw Ambrose Bebb yn sydyn ar 27 Ebrill 1955.
Hanes archifol
Ffynhonnell
Alun Talfan Davies; Abertawe; Rhodd; Ebrill 1956
Ardal cynnwys a strwythur
Natur a chynnwys
Llawysgrif ddrafft, 1954, o Ragair a Diweddglo 'Yr Argyfwng' gan W. Ambrose Bebb yn ei law ei hun; un llythyr, 1954, a phedwar cerdyn post, 1954, oddi wrth Bebb at Alan Talfan Davies, rhoddwr y llawysgrif, yn ymwneud â chwblhau a chyhoeddi 'Yr Argyfwng'; torion o'r Herald Cymraeg, 1953, sef pigion o Golofn y Llenor a ysgrifennwyd gan Bebb, gan gynnwys rhai o'r wyth o ysgrifau a gyhoeddwyd yn yr Herald dan y teitl 'Yr Argyfwng' yn ystod gwanwyn 1953; sylwadau, 1954, ar 'Yr Argyfwng', fel y'i cyhoeddwyd yn wreiddiol ar ffurf erthyglau yn yr Herald Cymraeg, gan y Parchedig J. P. Davies, Porthmadog, yr Athro Oliver Stephens, John Charles Jones, Esgob Bangor, y Parchedig E. Tegla Davies, a'r Parchedig Lewis Valentine. Cyhoeddwyd 'Yr Argyfwng' ar ffurf llyfr flwyddyn wedi marw Bebb, ym 1956 = Autograph draft manuscript, 1954, of the Foreword and Conclusion to 'Yr Argyfwng' by W. Ambrose Bebb; one letter, 1954, and four postcards, 1954, from Bebb to Alan Talfan Davies, the donor of the manuscript, relating to the completion and publication of 'Yr Argyfwng'; press cuttings from the Herald Cymraeg, 1953, which consist of some of Bebb's weekly columns and including some of the series of eight pieces of writing which were published in the Herald under the title 'Yr Argyfwng' during the spring of 1953; comments and observations, 1954, on 'Yr Argyfwng', in its original form of printed articles in the Herald Cymraeg, by the Reverend J. P. Davies, Porthmadog, Professor Oliver Stephens, John Charles Jones, Bishop of Bangor, the Reverend E. Tegla Davies, and the Reverend Lewis Valentine. 'Yr Argyfwng' was published in book form posthumously in 1956.
Gwerthuso, dinistrio ac amserlennu
Croniadau
System o drefniant
Ardal amodau mynediad a defnydd
Amodau rheoli mynediad
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â'r amodau a nodir ar y ffurflen 'Papurau modern - gwarchod data' a gyflwynir iddynt gyda'u tocynnau darllen.
Amodau rheoli atgynhyrchu
Amodau hawlfraint arferol.
Iaith y deunydd
Sgript o ddeunydd
Nodiadau iaith a sgript
Cymraeg.
Cyflwr ac anghenion technegol
Cymhorthion chwilio
Ardal deunyddiau perthynol
Bodolaeth a lleoliad y gwreiddiol
Bodolaeth a lleoliad copïau
Unedau o ddisgrifiad cysylltiedig
Nodyn cyhoeddiad
Am 'Yr Argyfwng' a'r sylwadau arno gan y sawl a enwir uchod, gweler Robin Chapman: W Ambrose Bebb (Caerdydd, 1997), Pennod 14, tt. 185-186.
Ardal nodiadau
Nodiadau
Teitl gwreiddiol.
Nodiadau
Preferred citation: NLW MS 16954E.
Dynodwr(dynodwyr) eraill
Virtua system control number
Pwyntiau mynediad
Pwyntiau mynediad pwnc
Pwyntiau mynediad lleoedd
Pwyntiau mynediad Enw
Pwyntiau mynediad Genre
Ardal rheolaeth disgrifiad
Dynodwr disgrifiad
Dynodwr sefydliad
Rheolau a/neu confensiynau a ddefnyddiwyd
Wrth lunio'r disgrifiad hwn dilynwyd canllawiau LlGC a seiliwyd ar ISAD(G) Ail Argraffiad; rheolau AACR2; ac LCSH.
Statws
Lefel manylder disgrifiad
Dyddiadau creadigaeth adolygiad dilead
Mawrth 2008.
Iaith(ieithoedd)
- Saesneg
Sgript(iau)
Ffynonellau
Nodyn yr archifydd
Lluniwyd y disgrifiad gan Bethan Ifans;