Papurau'r cymdeithasegydd Alwyn D. Rees, 1911-1974, yn cynnwys papurau'n ymwneud â Phrifysgol Cymru, yn bennaf â Choleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, 1920au-1974, gan gynnwys papurau'n ymwneud â'r comisiwn a sefydlwyd i archwilio strwythur ffederal Prifysgol Cymru yn y 1960au; papurau ynglŷn â lle'r Gymraeg yn y Brifysgol a'r ymgyrch i sefydlu neuadd Gymraeg i fyfyrwyr yn Aberystwyth,1967-1974; papurau'n ymwneud â llyfrau, erthyglau a darlithoedd Alwyn D. Rees, 1933-1973, a Chymdeithas yr Iaith Gymraeg, [c.1964]-1974; papurau'n ymwneud â Barn, 1966-1967; papurau'n ymwneud â darlledu yng Nghymru, 1938-1974; papurau'n ymwneud â'r diwydiant llechi yng Nghymru,1946; papurau'n ymwneud â gwleidyddiaeth yng Nghymru, 1911-1974; gohebiaeth gyffredinol, 1935-1974; a phapurau a gohebiaeth bersonol , 1930-1974 = Papers of the sociologist Alwyn D. Rees, 1911-1974, including papers relating to the University of Wales, mainly the University College of Wales, Aberystwyth, 1930s-1974, including papers relating to the commission established to examine the federal structure of the University of Wales in the 1960s; papers concerning the place of the Welsh language in the University and the campaign to establish a Welsh student hostel at Aberystwyth, 1967-1974; papers relating to the University of Malta, 1940-1951; Alwyn D. Rees's research papers, 1933-1973; papers relating to Alwyn D. Rees's books, articles and lectures, and further related research papers assembled by him, 1925-1974; papers relating to the Welsh language, 1952-1974, and 'Cymdeithas yr Iaith Gymraeg', [c. 1964]-1974; papers relating to 'Barn', 1966-1975; papers relating to broadcasting in Wales, 1938-1974; papers relating to the Welsh slate industry, 1946; papers relating to politics in Wales, 1911-1974; general correspondence, 1935-1974; and personal papers and correspondence, 1930-1974.

Llythyrau at D. Tecwyn Lloyd yn y Coleg ym Mangor yn trafod newyddion amaethyddol a lleol. Ceir hefyd draethawd John Lloyd 'Y dull gorau o drin cae oi doriad cyntaf yn dir glas hyd y gwair hadau cyntaf', cyfarfod llenyddol Glanrafon, 1933.

Llythyrau, 1917-1966, oddi wrth D. J. Williams at ei chwaer, ynghyd â cherdd a ysgrifennwyd iddi yn 1916, llythyrau at W. Anthony Davies ('Llygad Llwchwr'), 1948-1957, ac at y wasg, [1931]-[1966].

Mae'r gyfres hon yn cynnwys cyfrolau ag ynddynt gofnod o rifau'r seddi, enwau a chyfeiriadau eu cymerwyr, yn ogystal â chofnod o'u tâl amdanynt.

Mae'r gyfres yn cynnwys cyfrifon yr eisteddleoedd sy'n cofnodi enw a chyfeiriad y cymerwyr, y rhent a'r taliadau.

Mae'r llyfrau'n cynnwys cyfrifon yr eisteddleoedd sy'n cofnodi enwau'r cymerwyr, y rhent a'r taliadau, 1852-1975. Ymhlith y cyfrolau ceir un sy'n cynnwys cofnodion Pwyllgor yr Eisteddleoedd, 1907-1917. Ceir llyfrau hefyd sy'n crynhoi'r taliadau, 1928-1971, a chynllun, 1907, o'r eisteddleoedd.

Mae'r gyfres yn cynnwys cyfrifon yr eisteddleoedd sy'n cofnodi enwau a chyfeiriadau y cymerwyr, y rhent a'r taliadau.

Mae'r gyfres yn cynnwys llyfr ardreth eisteddleoedd yr Eglwys, 1950-1981.

Mae'r gyfres yn cynnwys cofrestri pwrpasol sydd yn rhestru cymerwyr seddau, eu cyfeiriad, y nifer o leoedd, y pris chwarterol a'r symiau a dderbyniwyd.

Mae'r ffeil yn cynnwys cyfrifon yr eisteddleoedd sy'n cofnodi enwau'r cymerwyr, y rhent a'r taliadau, 1913-1935.

Mae'r ffeil yn cynnwys cyfrifon yr eisteddleoedd, 1881-1945, lle cofnodir enw a chyfeiriad y cymerwyr, y rhent a'r taliadau.

Llyfr tonau, [1851x1858], o eiddo Edward Davies, Bryn Morfydd, Y Rhyl, yn cynnwys anthemau a salm-donau yn bennaf. = Tune book, [1851x1858], belonging to Edward Davies, Bryn Morfydd, Rhyl, containing mainly anthems and psalm-tunes.

Llyfr tonau William Jenkins, Blaenbarthen, plwyf Llangoedmor, sir Aberteifi, a enwir fel saer maen 50 oed yng Nghyfrifiad 1851. Cynhwysa'r gyfrol donau, a rhai anthemau, a nodwyd gan Thomas John, 1820-1825 (ff. 39-106), a William Jenkins, 1824-1852 (ff. 57-255), rai ohonynt yn dwyn geiriau. Rhwymwyd yn y gyfrol hefyd hyfforddwr cerddorol Saesneg printiedig o 32 tt., [1818x1820], yn dwyn y teitl 'The Vocal Preceptor' (ff. 17-33). = The tune-book of William Jenkins, Blaenbarthen, parish of Llangoedmor, Cardiganshire, who is named as a 50 year old mason in the Census of 1851. The volume contains hymn-tunes, and some anthems, noted by Thomas John, 1820-1825 (ff. 39-106) and William Jenkins, 1824-1852 (ff. 57-255), some accompanied by texts. Bound in the volume is a 32 pp. English printed musical instruction manual, [1818x1820], entitled 'The Vocal Preceptor' (ff. 17-33).
Nodir dyddiad wrth gofnodi mwyafrif y tonau, ac ychwanegwyd manylion ffynhonnell yn achlysurol, gan gynnwys y Parch. Daniel Davies, 1830-1832 (ff. 135, 148, 159-60, 163), ynghyd â rhai priodoliadau (ff. 56, 72, 162). Ceir mynegai i'r tonau ar ff. 1-12. = Accompanying dates are noted with the majority of tunes, and sources are occasionally noted, including the Revd. Daniel Davies, 1830-1832 (ff. 135, 148, 159-60, 163), together with some attributions (ff. 56, 72, 162). There is an index to the tunes on ff. 1-12.

Llyfr cyfrifon a nodiadau, 1846-1869, yn cynnwys cofnodion amaethyddol ac ariannol gan Rees Jones, Cefnllwyn, Lledrod, sir Aberteifi, ffermwr. = Account and memorandum book, 1846-1869, containing agricultural entries and accounts by Rees Jones, Cefnllwyn, Lledrod, Cardiganshire, farmer.
Mae'r gyfrol hefyd yn cynnwys adysgrif o lythyr, 1854, gan ei chwaer Ann Jones, Columbus, Ohio, at ei theulu (ff. 74 verso-78), cofnodion degwm plwyf Lledrod, 1846 (ff. 88 verso-glud-ddalen yng nghefn y gyfrol), a chyfeiriadau at feddyginiaethau (ff. 32 verso-33, 71, 80 verso-81). = Also includes a transcript of a letter, 1854, from his sister Ann Jones, Columbus, Ohio, to her family (ff. 74 verso-78), tithe records for the parish of Lledrod, 1846 (ff. 88 verso-pastedown at the end of the volume), and references to medical remedies (ff. 32 verso-33, 71, 80 verso-81).

Adysgrif, [?1890au], gan John Williams (Wyr yr Eos), o'r traethawd 'Llawlyfr Cyfarwyddiadau i ganu Penillion ac Awdlau gyda'r Tannau' a ysgrifennwyd yn y 1870au gan ei daid John Williams (Eos Môn). = A transcript, [?1890s], by John Williams (Wyr yr Eos), of an essay on penillion singing, 'Llawlyfr Cyfarwyddiadau i ganu Penillion ac Awdlau gyda'r Tannau', written in the 1870s by his grandfather John Williams (Eos Môn).
Cynhwysir hefyd lythyr, 22 Medi 1955, gan y rhoddwr, yn disgrifio hanes y llawysgrif (f. i). = Also included is a covering letter, 22 September 1955, from the donor, describing the history of the manuscript (f. i).

Cofnodion cyfarfodydd Is-Bwyllgor yr Amgylchedd, ynghyd â gohebiaeth rhwng y Gymdeithas a chyrff cyhoeddus (Cyngor Cefn Gwlad Cymru yn bennaf), mudiadau cyhoeddus, gwleidyddion a gweision sifil. Ymgyrchoedd i ddiogelu amgylchedd cefn gwlad Cymru yw prif bwnc yr ohebiaeth, gyda phwyslais ar effeithiau niweidiol chwareli, y diwydiant olew, ffermydd gwynt a phrosiectau ynni dŵr, yn arbennig mewn Parciau Cenedlaethol. Ceir hefyd gohebiaeth am brosiectau ymchwil a grantiau ymchwil, a phabell amgylcheddol yn yr Eisteddfod Genedlaethol, ynghyd â deunydd perthynol yn cynnwys papurau trafod, dogfennau ymgynghorol, taflenni, cylchlythyr y Gymdeithas, a thoriadau o'r wasg.

Darlith, a gopïwyd [1935x1959], yn portreadu cymeriadau a adwaenid fel ‘Shoni’, sef glowyr Cwm Rhondda. Mae’r llawysgrif yn gopi o NLW MS 19613B a ysgrifennwyd gan, ac yn llaw, Henry Howard Evans, Llwynypia, rheolwr cyffredinol Cambrian Collieries Ltd. = A lecture, copied [1935x1959], portraying characters known as ‘Shoni’, a name given to Rhondda Valley coalminers. The manuscript is a copy of NLW 19613B by, and in the hand of, Henry Howard Evans, Llwynypia, general manager of Cambrian Collieries Ltd.

Dros ddau gant o straeon digri a ffraeth o ardal Tanygrisiau, Blaenau Ffestiniog, sy'n cyfeirio'n bennaf at fywyd y chwarel. Ceir hefyd sawl braslun, rhai ohonynt gan J. Kelt Edwards. = Over two hundred anecdotes and witticisms from the Tanygrisiau district, Blaenau Ffestiniog, mainly relating to quarry life. A number of sketches are also included, a few of which are by J. Kelt Edwards.
Ymddengys fel pe rhai dalennau wedi'u anodu yn llaw plentyn. = Some folios appear to be annotated in a child's hand.

Hanes Eglwys Bethel (B), Rhosybol, 1841-2002, Eglwys Sardis, Dulas, (dathlu canmlwyddiant a hanner, 1983) gan y rhoddwr; ac Eglwys Bethania, Llaneilian (allan o'r Greal).

Hanes Eglwys Fethodistaidd (Wesla) Seion, Pwllheli gan W. Arvon Roberts, 2012.