Showing 197 results

Deunydd amrywiol, yn adlewyrchu gwaith a diddordebau llenyddol a gwleidyddol Menna Elfyn.

Deunydd yn ymwneud ag ymgyrch merched Comin Greenham, gan gynnwys yn bennaf llyfrynnau a gyhoeddwyd gan ferched Yellow Gate, sef y gwersyll cyntaf i'w sefydlu o amgylch y safle milwrol, un o'r llyfrynnau hynny yn cofnodi marwolaeth anhymig Helen Thomas, ymgyrchydd heddwch o Gastell Newydd Emlyn; ynghyd â thoriad papur newydd yn ymwneud â Helen Thomas a llythyr at Menna Elfyn oddi wrth Janet Tavner, un o breswylwyr Yellow Gate.

Deunydd yn ymwneud â dedfryd a charchariad Wynfford James, gŵr Menna Elfyn, a Rhodri Williams wedi achos ym 1978 lle difrodwyd mast ddarlledu Blaenplwyf gan aelodau o Gymdeithas yr Iaith fel rhan o ymgyrch i sicrhau sianel deledu i Gymru, gan gynnwys yn bennaf llythyrau, cardiau Nadolig a chardiau post at Wynfford James a Rhodri Williams (y gohebwyr yn cynnwys Menna Elfyn, mam Wynfford James, cyfeillion a chefnogwyr megis Dafydd Iwan, Alun 'Sbardun' Huws ac aelodau Cymdeithas yr Iaith); ynghyd â llythyrau at Menna Elfyn oddi wrth ei gŵr Wynfford James tra 'roedd yr olaf yn y carchar a llythyr at Menna Elfyn [?wedi rhyddhau Wynfford James], datganiad gan aelodau Cymdeithas yr Iaith i'w ddarllen yn Llys Ynadon Caerfyrddin ar gychwyn yr achos, a cherdd gan Menna Elfyn yn dwyn y teitl Wedi'r achos (Blaen-plwyf, 1978), ynghyd â chyfieithiad o'r gerdd i'r Ffrangeg. Ymysg y gohebiaeth ceir ambell gyfeiriad at Fflur, merch Menna Elfyn a Wynfford James, a aned ym 1978.

Deunydd yn ymwneud ag ymgyrch merched Comin Greenham.

Llythyrau a chardiau at Menna Elfyn oddi wrth y bardd, awdur a chyfieithydd Joseph Patrick (Joe) Clancy.

Deunydd yn ymwneud â'r anghydfod rhwng Israel a Phalesteina, gan gynnwys gohebiaeth oddi wrth gynrychiolwyr o Ganolfan Lajee, sef canolfan ar gyfer plant yn bennaf a sefydlwyd ym 1999 fel rhan o Wersyll Ffoaduriaid Aida; ynghyd â thorion papur newydd yn ymwneud ag effeithiau rhyfel, gormes, tlodi a thrais, yn rhannol ar blant a phobl ifanc, deiseb wedi'i chyfeirio at Carwyn Jones AC oddi wrth Menna Elfyn ac eraill o'r byd llenyddol a chelfyddydol yn annog y gweinidog i ohirio ei ymweliad arfaethedig ag Israel yn 2003 a cherdd gan Menna Elfyn wedi'i chyfeirio at blentyn a fu farw yn dilyn Rhyfel Cyntaf y Gwlff.

Gohebiaeth cyd-rwng Menna Elfyn ac amryw ffigyrau'r byd llenyddol ac aelodau o'i theulu.

Llythyrau a chardiau at Menna Elfyn oddi wrth y bardd, awdur, dramodydd a darlithydd Gillian Clarke.

Deunydd yn ymwneud â gwobrywon ac anrhydeddau a ddaeth i ran Menna Elfyn yn ystod ei gyrfa, y rhan helaeth ohono yn deillio o'i chyfnod fel Bardd Plant Cymru.

Deunydd yn ymwneud â gweithredoedd ymgyrchol Menna Elfyn a'i gŵr Wynfford James fel aelodau o Gymdeithas yr Iaith, gan gynnwys gohebiaeth sylweddol a anfonwyd at Wynfford James a Rhodri Williams yng ngharchar Abertawe yn dilyn eu rhan yn achos difrodi mast Blaenplwyf ym 1978 a dyddiadur carchar a gadwyd gan Menna Elfyn yn ystod ei chyfnod yng Ngharchar Pucklechurch ym 1971.

Deunydd yn ymwneud â gwobrywon ac anrhydeddau a ddaeth i ran Menna Elfyn yn ystod ei gyrfa, y rhan helaeth ohono yn deillio o'i chyfnod fel Bardd Plant Cymru (penodwyd 2002), gan gynnwys erthyglau yn y wasg, llyfrynnau gwybodaeth a phosteri Planed Plant; ynghyd â deunydd yn ymwneud â gwobrwyon ac anrhydeddau eraill, er enghraifft Prif Wobr Cymru Greadigol 2007-8, Cymrodoriaeth Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth (yn cyd-weithio gyda Elin ap Hywel) (2002-2006), Cymrodoriaeth y Royal Society of Literature (2015) a llywyddiaeth PEN Cymru (2015), yn ogystal â llythyr, 2012, yn ymateb i gais Menna Elfyn i fod yn Gymrawd o'r Academi Gymreig.

Deunydd yn ymwneud â swyddogaethau Menna Elfyn o fewn Coleg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan a Choleg y Drindod, Caerfyrddin (bellach ill dau yn adrannau o Brifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant).

Deunydd yn ymwneud â swyddogaeth Menna Elfyn fel Cyfarwyddwr Creadigol y cwrs MA mewn Ysgrifennu Creadigol ym Mhrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan, gan gynnwys copïau drafft a theg o destunau darlithoedd, prospectws ar gyfer y cwrs a manylion am weithdy ysgrifennu creadigol a gynhaliwyd yn Nhŷ Newydd, Llanystumdwy ym Medi 2002.

Deunydd yn ymwneud â gyrfa Menna Elfyn o fewn Coleg Prifysgol Cymru, gan gynnwys llythyr, 1984, at Menna Elfyn yn ei hysbysu na fu'n llwyddiannus yn ei chais am y Gymrodoriaeth Breswyl i Lenor yng Ngholeg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan am y cyfnod 1984-85; datganiad yn y cylchgrawn Llais Llyfrau, Gaeaf 1984, fod Menna Elfyn wedi ennill Cymrodoriaeth Awdur Cymraeg Coleg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan (gyda Gillian Clarke yn cael ei phenodi fel Cymrawd Awdur Saesneg); llythyrau yn cymeradwyo cais Menna Elfyn am swydd darlithydd yn Adran y Gymraeg, Coleg y Drindod, Caerfyrddin (1983), ei chais ar gyfer Ysgoloriaeth Deithio i'r Unol Daleithiau (1986) a'i chais ar gyfer swydd Cydlynydd Prosiect Addysgol Cenedlaethol yng Ngholeg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan; nodiadau ar y testun 'Hyfforddiant Mewn Swydd'; ac ebyst calonogol at Menna Elfyn oddi wrth rai o'i myfyrwyr.

Deunydd yn ymwneud â gweithredoedd ymgyrchol Menna Elfyn fel aelod o Gymdeithas yr Iaith, gan gynnwys adroddiad, 1969, gan Menna Elfyn o brotest gan Gymdeithas yr Iaith yn Llundain a'u harestiad wedi hynny; llythyr, 1971, oddi wrth Menna Elfyn at Ustus Talbot yn gwrthwynebu cynnal achosion llys yng Nghymru trwy gyfrwng y Saesneg, ynghyd ag agwedd y llys tuag at y diffinyddion; dyddiadur, 1971, a gadwyd gan Menna Elfyn tra'n garcharor yng Ngharchar Pucklechurch, dwy dudalen ohono wedi'u hysgrifennu ar gefn llythyr at Menna Elfyn gan ei thad yn ystod cyfnod ei charchariad; llythyr ymddiswyddiad, 1977, at Senedd Cymdeithas yr Iaith oddi wrth un o'u cyd-aelodau; llythyr, 1986, at Menna Elfyn oddi wrth Lys Ynadon Pebidiog, Hwlffordd; adroddiad, 1990, gan aelod o heddlu Dyfed-Powys ynglŷn â difrod troseddol gan aelodau Cymdeithas yr Iaith; llythyr, 1993, at Menna Elfyn oddi wrth Lys Ynadon Caerdydd ynghylch cyhuddiad o ddifrod troseddol gan aelodau Cymdeithas yr Iaith; toriad papur newydd ynghylch difrod troseddol gan aelodau Cymdeithas yr Iaith; datganiad, 1993, gan Menna Elfyn i Lys Ynadon Aberteifi wedi iddi wrthod talu dirwy yn dilyn gweithred o ddifrod troseddol; a chyfieithiad gan Gillian Clarke o gerdd gan Menna Elfyn yn dwyn y teitl No. 257863 H.M.P.

Deunydd yn ymwneud â'r mynych ŵyliau (gan gynnwys Gŵyl y Gelli, Gŵyl Gregynog a Gŵyl Tŷ Newydd), cynhadleddau, seminarau a theithiau barddonol y bu Menna Elfyn yn rhan ohonynt yng Nghymru, Prydain a thramor, gan gynnwys copïau o'r cerddi a ddatganwyd, llyfrynnau a phosteri, sgriptiau, amserlenni teithio/perfformio, gohebiaeth (gan gynnwys ymatebion i ddarlleniadau barddonol), torion papur newydd a nodiadau. Un o'r elfennau mwyaf diddorol o fewn y deunydd yw cyfres o frasluniau a dynnwyd o Menna Elfyn ac eraill oedd yn cymryd rhan yng Ngŵyl y Gelli 1997 gan Heather Spears. Ceir hefyd fanylion am ddarlleniad barddonol gan Menna Elfyn ar y cyd â pherfformiad cerddorol gan ei merch Fflur Dafydd.

Deunydd yn ymwneud â chyfnodau Menna Elfyn fel awdur preswyl yn Nyffryn Clwyd, Ysgol Dinas Mawddwy a Phrifysgol Cymru Aberystwyth (ynghyd ag Elin ap Hywel), gan gynnwys nodiadau ac amlinelliadau o gyrsiau/dosbarthiadau, rhaghysbysebion a gwybodaeth am gyfnodau preswyl, datganiadau i'r wasg, torion papur newydd ac enghreifftiau o waith plant ysgol a gymerodd ran mewn gweithdai ysgrifennu.

Traethodau ymchwil yn ymdrin â gwaith Menna Elfyn ac eraill.

Deunydd yn ymwneud â chwmni Canto, a sefydlwyd ym 1997 fel is-gwmni o fewn Antur Teifi er hybu llenyddiaeth Gymraeg, gan gynnwys cynlluniau strwythur a chynlluniau gwaith, swydd ddisgrifiadau, datganiadau i'r wasg, ceisiadau ariannol wedi'u cyfeirio at Gyngor y Celfyddydau, cyfrifon, cofnodion, newyddlenni, gohebiaeth a manylion am deithiau awduron/llenorion; ynghyd â deunydd yn ymwneud â chais a wnaed Ebrill 2008 gan gwmni Dyddiol Cyf, wedi'i gyfeirio at Gyngor Llyfrau Cymru, i sefydlu wythnosolyn am ddim dan y teitl arfaethedig Y Byd. (Rhoddwyd y gorau yn y diwedd i'r cynlluniau i sefydlu Y Byd ar sail diffyg ariannu.)

Adolygiadau a sylwadau ar waith Menna Elfyn yn Barddas, Llais Llyfrau, y Western Mail a ffynhonellau eraill.