Showing 132 results

Llawysgrifau a theipysgrifau, 1911-[1982], o gerddi a ymddengys i gyd i fod yn waith Iorwerth Peate, yn eu plith pryddestau ar gyfer eisteddfodau, a theipysgrif Cerddi diweddar (Dinbych, 1982). Yn ogystal, mae'r ffeil yn cynnwys cyfieithiadau Saesneg o gerddi Iorwerth Peate gan Leonard Owen.

Teipysgrifau, copïau printiedig a llawysgrif, 1921-[1980], o erthyglau, adolygiadau a llythyrau i'r wasg gan Iorwerth Peate, yn cynnwys torion a gohebiaeth, 1942-1948, yn ymwneud â'i golofn yn Y Cymro, 'Cymru Heddiw' gan 'Gwerinwr'. Ymhlith y testunau ceir trafodaethau am yr iaith Gymraeg, hanes Cymru, diwylliant gwerin, y celfyddydau, llenyddiaeth, addysg, diwinyddiaeth, ac unigolion, yn cynnwys teyrngedau i Melville Richards, O. T. Jones, Åke Campbell, Calum Maclean, H. J. Fleure, a George M. Ll. Davies. Mae'n bosib fod rhai ohonynt yn anerchiadau neu sgyrsiau radio.

Llythyrau yn bennaf, 1947-1948, yn ymwneud â chais Iorwerth Peate am swydd Cyfarwyddwr Amgueddfa Genedlaethol Cymru, ynghyd â sylwadau yn y wasg ynglŷn â'r hysbyseb am y swydd a'r apwyntiad, ffurflen gais Iorwerth Peate a llyfryddiaeth o'i gyhoeddiadau. Yn ogystal ceir papurau, 1948, yn trafod cynllun i wahanu'r amgueddfa werin oddi wrth yr Amgueddfa Genedlaethol, a phenodiad Iorwerth Peate yn Geidwad Amgueddfa Werin Cymru; a gweinyddiaeth yr Amgueddfa Werin, 1952-1953. Ceir llythyrau gan Cyril Fox (13); Idris Bell; Thomas Jones; T. K. Penniman; Goronwy O. Roberts (6); Thomas Parry (2); Stephen J. Williams; Huw T. Edwards (3); William Rees; a D. Jacob Davies. -- Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys llythyrau yn ymwneud â chynllun pensiwn a chyflog Iorwerth Peate, 1930, 1934 a 1941-1943; llythyrau, 1932-1933 a 1937, yn ymdrin â safiad gwleidyddol Iorwerth Peate, yn eu plith sylwadau Cyril Fox ar ei gyfweliad ar gyfer swydd Cyfarwyddwr yn yr Amgueddfa Genedlaethol; a thorion o'r wasg, 1937, yn trafod helynt Eisteddfod Machynlleth pan ymddiswyddodd Iorwerth Peate ynghyd â rhai o'r beirniaid eraill.

Ceisiadau am swydd Curadur, 1970, yn cynnwys tystlythyrau. Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys copïau o'r cynigion a basiwyd gan Lys a Chyngor Amgueddfa Genedlaethol Cymru, ynghyd â thysteb i Iorwerth Peate ar ei ymddeoliad.

Papurau amrywiol, 1928-1976, sef llythyrau swyddogol yn bennaf, gydag amryw ohonynt gan Iorwerth Peate, ynglŷn â materion cyffredinol yn ymwneud â staff Amgueddfa Genedlaethol Cymru, yn cynnwys 'Conditions of Appointment for Keepers', 'Welsh-speaking members on the National Museum of Wales staff', a theipysgrif yn trafod dwy-ieithrwydd yn Amgueddfa Werin Cymru. Yn eu plith mae cais Ffransis G. Payne ar gyfer swydd Cynorthwy-ydd yn yr Adran Ddiwylliant Gwerin a Diwydiannau yn yr Amgueddfa Genedlaethol, ac atgofion R. Albert Jones ar achlysur ei ymddeoliad o'r Amgueddfa Werin, 1976.

Gohebiaeth, 1942, rhwng Iorwerth Peate a Cyril Fox yn bennaf, yn ymwneud â gwahoddiad i Iorwerth Peate annerch yn ystod agoriad Arddangosfa Eisteddfod Genedlaethol Aberteifi. Mae'r ffeil yn cynnwys adroddiad ar y mater gan Iorwerth Peate.

Papurau amrywiol, 1933-1968 a 1971, yn ymwneud ag Amgueddfa Genedlaethol Cymru ac Amgueddfa Werin Cymru. Maent yn cynnwys papurau yn ymwneud â'r Pwyllgor Celf ac Archaeoleg; y cynllun i wahanu Amgueddfa Werin Cymru o Amgueddfa Genedlaethol Cymru, 1948; dyfodol yr Amgueddfa Werin, 1967; a chyfarfodydd ynglŷn ag Amgueddfa Genedlaethol Cymru, 1968. Yn ogystal, ceir gohebiaeth, 1937, rhwng Iorwerth Peate a Cyril Fox ynglŷn â helynt Eisteddfod Machynlleth; torion o'r wasg, [1950]-1967, yn ymwneud â'r Amgueddfa Werin; a phapurau yn ymwneud â thaith i Sweden, 1946, yn cynnwys dyddiadur a llythyrau at Nansi a Dafydd Peate. -- Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys nifer o femoranda a llythyrau gan Iorwerth Peate, yn eu plith 'Observations on the possible creation of a Department of Folk Culture' (1934); sylwadau ar femorandwm 'Museum and Art Gallery Service in Wales and Monmouthshire' (1942); 'Report of the Keeper of the Department of Folk Life on his tour of the Scandinavian museums' (1946); 'The Welsh Folk Museum: a memorandum on policy of acquisition, siting, and reconstruction of buildings' (1946); 'Storage at St. Fagans Castle' (1947); a theipysgrif erthygl 'Ein trysor gwerthfawrocaf', [1969x1975].

Gohebiaeth a nodiadau, 1965, 1967-1968 a 1970, yn ymwneud ag anifeiliaid, yn bennaf yr arfer o gadw penglog ceffyl, ac esgyrn anifeiliaid eraill, mewn adeiladau. Yn eu plith mae llythyrau gan Gomer M. Roberts (2), a J. D. K. Lloyd (2), ac yn ogystal ceir nodyn ynglŷn ag ymladd ceiliogod.

Llythyrau, torion o'r wasg a nodiadau, 1919 (copi o lythyr) a 1930-1939, ynglŷn â thraddodiad y Fari Lwyd. Yn eu plith ceir llythyr gan John Ballinger, a geiriau ar gyfer cân y Fari Lwyd.

Llythyr a nodiadau teipysgrif gan Lyndesay G. Langwill, 1941-1944 a 1952, yn rhestru gwneuthurwyr offerynnau gwynt a phres. Yn ogystal, ceir gohebiaeth a nodiadau, 1963-1965, yn ymwneud â thelynau, yn cynnwys llythyrau gan Joan Rimmer a Peter Thornton, a rhestr 'Telynau yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru', [1930x1950].

Llythyrau, 1925-1928, a anfonwyd at William Rees, Henllan, sir Aberteifi, turniwr coed. Yn ogystal, ceir bwndel o ohebiaeth, 1938, rhwng William Rees ac Iorwerth Peate ynglŷn â chyfraniad William Rees i sgwrs radio am grefft y turniwr coed; ynghyd ag ymateb i'r rhaglen, a cherdyn yn nodi rhestr brisiau cwmni Brodyr Davies, Abercych.

Gohebiaeth, torion o'r wasg a nodiadau yn bennaf, 1929-1941 a 1973, yn ymwneud ag amryw o destunau. Yn eu plith mae'r torion 'Llen Gwerin Morgannwg. Marw, angladdau a chladdu', 1929, a 'Clapio a hel wyau'r Pasg', 1931; llythyr, 1934, yn trafod arferion claddu; a sgript ar gyfer sgwrs radio gan Gomer M. Roberts am 'Hen arferion Llandebie', 1937. Yn ogystal, ceir llythyrau, 1929-1931, ynglŷn â llongau; llythyr, 1933, gan Thomas Parry, ynghyd ag adysgrif ganddo o'r gerdd 'Rhybudd i ferched a meibion beidio priodi yn ddi-olud'; teipysgrif 'Lliwio'; torion, 1930, am 'Y Cryman Medi'; catalog yn dangos gwaith D. J. Williams, Gwaith Haearn Brunswick, Caernarfon; a thoriad o deyrnged Bedwyr Lewis Jones i Melville Richards, 1973.

Papurau, 1938-1939, yn ymwneud â chadeiriau, yn cynnwys teipysgrifau 'The chair', a'r ddarlith 'Some Welsh Light on the Evolution of the Chair'; llungopïau o enghreifftiau o gadair yn llawysgrif Peniarth 28; a theipysgrif o ddarn o lythyr gan yr Athro Ifor Williams yn trafod y pwnc.

Llythyrau, 1936, yn bennaf gan athrawon a disgyblion ysgol yn ardaloedd Aberaeron, Maesteg, Pwllheli, a Chwilog, yn disgrifio ceir neu gartiau llusg a'r defnydd a wnaethpwyd ohonynt, yn dilyn sgwrs radio gan Iorwerth Peate.

Nodiadau bras ar ardaloedd lle ceid enghreifftiau o'r Gaseg Fedi, Y Wrach, Torri'r Gwddf, a Thorri pen y fedel; llythyrau, 1929, yn dilyn cais Iorwerth Peate am wybodaeth yn y wasg, yn cynnwys geiriau a thôn 'Can y wrach'; ynghyd â thorion papur newydd perthnasol, 1929 a 1933.

Llythyrau yn bennaf, 1962-1981, ynglŷn â gwneuthurwyr clociau, nifer ohonynt yn cyfeirio at waith Iorwerth Peate, Clock and Watch Makers in Wales (Caerdydd, 1945). Yn eu plith ceir rhai lluniau o glociau; nodiadau teipysgrif megis 'The nomenclature of sundials', 'Llandovery town clock' a 'Llandovery clockmakers'; a chopi printiedig o'r penillion, 'Myfyrdod ar y cloc yn taro'. Yn ogystal, ceir llythyrau, 1943 (fwyaf) a 1945, yn ymwneud â John Tibbot yn bennaf a Samuel Roberts, yn cynnwys rhai oddi wrth W. Ambrose Bebb; Robert Evans (3); R. T. Jenkins; E. D. Jones (3); Bob Owen; a J. B. Willans.

Gohebiaeth, 1938, rhwng Iorwerth Peate a F. C. Llewellyn, Cenarth, ynglŷn â'i gyfraniad i raglen radio am 'Y Coryglwr'; a thoriad o'r Tyst, 1933, 'Hen alwedigaeth yr afon. Y cwrwgl a physgotwyr Dwylan Tywi'.

Adysgrif, [1930x1940], o'r rhestr gefeiliau cŵn a gyhoeddwyd yn The Relinquary, 1897, ynghyd â chopi printiedig o ddarlith W. E. T. Morgan, 'Dog doors in churches and dog tongs', a gyhoeddwyd yn 1931. Yn ogystal, ceir nodiadau teipysgrif, [1930x1940], 'Tread-mill churns worked by dogs', sef adroddiadau o'r Liverpool Courier, 1901.

Llythyrau a thorion o'r wasg, 1974, yn eu plith rhai oddi wrth George C. Boon (2); O. A. W. Dilke; a Don R. Brothwell. Yn ogystal ceir erthygl gan Iorwerth Peate, 'The antiquity of leprosy in Wales', ynghyd â llungopïau o ddwy erthygl arall ar y testun.

Deunydd printiedig, 1909, 1937 a 1940, yn ymwneud â'r diwydiant wlân, yn cynnwys H. Ling Roth, Hand Woolcombing (1909); ac E. Kilburn Scott, 'The Shrinking of Woollens' (1937).