Showing 982 results

Mae'n cytuno i adolygu Hen Atgofion a Storïau Dilys Cadwaladr. Mae'n bwriadu rhoi copi o Hen Atgofion i'w mam sydd wedi cael pleser mawr o ddarllen y gyfres yn Y Llenor. Canmol gwaith Dilys Cadwaladr - mae ganddi ryw gallineb sy'n gweld trwy ragrith a phethau felly. Mae ei storiau gorau yn well o ran crefftwaith na rhai D. J. Williams. Mynegi'r pleser a gafodd o ailddarllen y bennod am fam W. J. Gruffydd yn Hen Atgofion. Rhoddodd dawelwch iddi wrth ei darllen. Ymddiheuro am anfon stori'r 'Cwilt' ato ar gymaint o frys. Bydd rhaid ei thrwsio cyn ei chyhoeddi mewn llyfr. Mae awydd arni ysgrifennu stori ddigri er mwyn yr adolygwyr sy'n dweud nad oes gan Kate Roberts ddim hiwmor. Mae'n gobeithio gorffen 'Ysgolfeistr y Bwlch' rywbryd. Mae ganddi erthygl yn Y Ddraig Goch cyfredol yn condemnio'r Blaid yn hallt am ei diffyg diddordeb mewn etholiadau lleol. Gallesid bod wedi rhwystro'r ysgol fomio pe bai aelodau ar y pwyllgorau lleol. Gresyn bod ymraniadau o fewn y Blaid ei hunan. Mae arwyddion Ffasgiol yn y Welsh Nationalist. Ymddengys fel petai rhyw dynged yn rhwystro Cymru rhag bod yn un. Canfu Kate Roberts o ddarllen hen rifyn o'r Ymwelydd Misol ei bod yn cael ei phen blwydd ar yr un diwrnod ag W. J. Gruffydd ond ei fod ef union ddeng mlynedd yn hyn na hi.

Gofyn i W. J. Gruffydd a gafodd wahoddiad gan Yr Aelwyd i ddod i siarad. Bu'r ysgrifennydd yn hir iawn yn ysgrifennu, felly mae Kate Roberts yn gofyn iddo ddod er mwyn i'r Aelwyd fod yn llwyddiant mawr. Yr unig boen yw bod y tâl yn fychan - dwy gini yn cynnwys treuliau. Hwyrach bod ganddo gyhoeddiad arall yn yr un ardal ac y gellid trefnu'r ddau tua'r un adeg. Mae Morris T. Williams, ei gwr, yn gynghorydd ar dref Dinbych, cafodd ei ethol yn ddiwrthwynebiad. Hysbyswyd yn y Wasg Saesneg ddechrau'r wythnos y byddai neges oddi wrth y Tri [Saunders Lewis, D. J. Williams a Lewis Valentine] yn Y Ddraig Goch nesaf. Bu cynrychiolydd y Daily Mirror yn swyddfa Gwasg Gee y diwrnod cynt yn cynnig pum punt i un o'r dynion am gael y neges cyn i'r Ddraig Goch ymddangos. Fe'i hanfonwyd at Morris T. Williams a rhoddodd hwnnw bryd o dafod iddo. Fe hysbysodd Morris T. Williams yr heddlu hefyd ac os daw'r dyn yn ôl bydd plismon yn gwrando arno. Ni wyddai fod Morris T. Williams yn aelod o'r Blaid Genedlaethol. Y mae wedi darllen pedair pennod o gofiant O. M. Edwards. Mae'r ty fel hotel ym mis Awst. Yr oedd Y Llenor diwethaf yn odidog. Cafodd agoriad llygad wrth ddarllen hanes William Jones [Y Llenor, cyf. XVI (1937), tt. 77-87]. Mae'n dyfynnu darn o adolygiad W. D. D. o'r Cymro ar Y Llenor: 'Ysgrifenna Dafydd Jenkins yn ddiddorol iawn ar y Teify Dairy'!! [Stori fer oedd 'Teivy Dairy'].

Diolch am ei lythyr. Mae'n gallu deall angen W. J. Gruffydd am le i encilio iddo am ddeufis yn yr haf. Nid yw'n adnabod arfordir y dwyrain ond byddai hysbyseb yn Y Times neu Lady yn sicr o weithio. Yn y Lady y bydd pobl Abersoch yn cael hyd i'w hymwelwyr i gyd. Fe'i ganed yn bagan ac felly ni all ddeall yr angen am bwrpas i fywyd a deimla cymaint o bobl. Mae swn y gwynt yn y brwyn ar ben y Migneint yn ddigon o reswm iddi hi am bopeth. Fe fydd yn rhaid i W. J. Gruffydd gael bwthyn yn sir Gaernarfon cyn y bydd iddo gael tawelwch llwyr. Gofyn iddo roi gwybod iddi am ei drefniadau'r Sulgwyn. Byddant yn Harlech ar y Llungwyn er mwyn yr enwebiad.

Mae'n ofni y bydd yn rhaid iddo fod yn llym ac angharedig wrth y gyfrol [Glamorgan County History I] yn ei adolygiad [gw. Y Llenor, cyf. XVI (1937), tt. 59-64]. Mae'n bwriadu ysgrifennu adolygiad pur faith a bydd raid i'r dasg aros tan wyliau'r Nadolig. Hoffai wybod beth a fwriedir yng ngweddill y gyfres.

Trafod y term 'cari dyms' yn Hen Atgofion, t. 152. Sôn am 'gari bans' - rhywbeth tebyg i sipsiwn. Hwyrach i'r term darddu o'r term 'gari fan' fel yr yngenid ef. Bygythid hefyd y 'dra bans' yn ogystal â'r 'Sowldiar coch' a'r sipsiwn ar blant drwg. Trafod 'Ned Drabwn' a 'Wil Drabwn' dau gymeriad yn y Bala, a elwid felly am fod eu tad yn canu'r trombone ym mand Milisia'r dre. Pryfed yw prif ddiddordeb R. E. Vaughan Roberts ac ysgrifennodd ddeugain o ysgrifau ar y pwnc. Ymddangosodd rhai ohonynt yn Yr Haul. Bwriada gyhoeddi'r deunydd yn gyfrol ar ddiwedd y rhyfel. Methodd â chael term Cymraeg i'r cockroach.

Diolch am ymateb i'w gais yn yr Herald yn gofyn am ysgrif ac am yr ysgrif gampus gan W. J. Gruffydd yn y Western Mail. Tila ac annheilwng oedd ysgrifau T. Gwynn Jones a Henry Lewis. Ni ellid casglu oddi wrth eu sylwadau hwy fod neb o bwys wedi marw. Mae'n wir ddrwg ganddo na phenodwyd W. J. Gruffydd yn Brifathro [yng Nghaerdydd]. Gwnaeth sylwadau ar hynny yn Yr Herald. Cydymdeimlo hefyd ag W. J. Gruffydd ar golli ei dad.

Ymddangosodd hanesyn yn Y Ddraig Goch yn honni bod arwydd yn ffenestr siop Selfridge yn Llundain yn dweud 'No Welsh girls need apply'. Ymddengys nad oedd yr hanesyn yn wir, ond yr oedd W. J. Gruffydd wedi dyfynnu'r stori mewn darlith yn Aberteifi a chafodd y sylw ei nodi mewn adroddiad yn y Cardigan & Tivy-side Advertiser. Bu raid i W. J. Gruffydd a'r papur gyhoeddi ymddiheuriad mewn nifer o bapurau a thalu costau o bedair gini.

Llythyr o gymeradwyaeth gan yr uchod [darlithydd yng Ngholeg Sant Ioan, Rhydychen] i W. J. Gruffydd am ei waith wrth astudio Saesneg.

Llythyr yn cymeradwyo dyfyniad yn y Western Mail o sylw golygyddol gan W. J. Gruffydd yn Y Llenor. Hoffai pe bai Cymry yn gallu sylweddoli gwir arwyddocâd ei sylwadau. Nid oes corff mwy totalitaraidd ar gael na'r Eglwys Gatholig, un sy'n ceisio chwarae a bwydo ar emosiynau ac ofergoelion pobl gyffredin. Fe geisiodd y pulpudau Cymreig ddynwared hyn gyda chanlyniadau trychinebus.

Diolch iddi am ei llythyr. Methodd â gweld unrhyw anhawster nes iddo ymddangos. Ei esboniad ef oedd eu bod yn ceisio cadw cyswllt rhwng Undeb yr Ysgolion Sirol â'r Bwrdd Canol Cymreig. Mae'n rhagweld brwydr hir ac yn teimlo fel rhoi'r gorau i'r achos am ei fod wedi blino ar fod yn amhoblogaidd.

Ymateb i anogaeth W. J. Gruffydd i gynnig am swydd pennaeth y BBC yng Nghymru. Nid yw'n teimlo y byddai'n hapus nac yn llwyddiannus yn y swydd. Mae ganddo ddiddordeb yn, a hoffter at ei waith presennol. Nid fel 'pwyllgorddyn' y cofir am W. J. Gruffydd ond fel ysgolhaig a llenor. Mae fel petai pethau wedi eu tynghedu i fynd o chwith gyda'r BBC yng Nghymru. Gobeithia'n fawr y ceir rhywun teilwng i'r swydd. Effaith y Rhyfel Mawr ar wlad fechan yw'r ffaith fod cyn lleied o fechgyn ar gael ar gyfer swyddi tebyg. Clywodd yntau si fod Morgan Humphreys yn bwriadu cynnig a byddai'n debyg o wneud yn dda.

Mae'n teimlo rhwymedigaeth i hysbysu W. J. Gruffydd iddo glywed oddi wrth Emrys Evans ar fater y BBC ac iddynt gyfarfod ym Meddgelert ddoe. Ar ôl sgwrsio cytunodd Ben Bowen Thomas i gyfarfod â'r pwyllgor 'without obligation on either side'. Gresyn bod yn rhaid iddo wneud y fath ddewisiad cas.

Diolch iddo am ei lith ar Peate. Y mae'r genedl yn ddyledus iddo.

Ysgrifennu, fel cystadleuydd am y Goron yn Eisteddfod Wrecsam, i achwyn am sylwadau W. J. Gruffydd ar y gystadleuaeth. Mewn adroddiad Saesneg fe ddywedir bod W. J. Gruffydd wedi dweud 'the prize poem was not a masterpiece, but that it was far in advance of the others entered. The others might be described as having a stale and faded prettiness, while some poets had their eyes on the Crown and their backs to Poetry'. Cymer fod ei gerdd ef yn mynd i blith y rhai sy'n cynnwys 'stale and faded prettiness'. Mae'n protestio yn erbyn hynny. Ysgrifennodd ei gerdd mewn pythefnos a'i theipio deirgwaith ei hunan. Bu'n gweinidogaethu y tu allan i Gymru ac felly nid oes ganddo ormod o Gymraeg i addurno cerddi. Mae niwl cryf yn yr Eisteddfod ac y mae angen gwynt i'w chwythu ymaith. Mae'n gosod sialens i W. J. Gruffydd, 'Gwili' a Chynan i ysgrifennu cerdd cystal â'i gerdd ef ar y pwnc 'Yr Hyfryd Lais'.

Mae'n cael ei orfodi i ymateb i lythyr W. J. Gruffydd am fod hwnnw wedi osgoi ateb ei lythyr cyntaf. Nid oes awgrym o farddoniaeth yn llythyr W. J. Gruffydd. Ni fedrai bardd go-iawn ysgrifennu cyfrif llaeth heb fod dafn barddonol ynddo. Cyhoeddodd gyfrol o farddoniaeth flynyddoedd ynghynt a chafodd glod gan Syr Edward Russell, Lerpwl. Mae'n protestio yn erbyn beirniadaethau negyddol a sinigaidd yn yr Eisteddfod. Mae'n ail-leisio ei sialens iddynt ysgrifennu cerdd well ar yr un pwnc. Mae'n fodlon gweld eu gohebiaeth yn cael ei chyhoeddi, dim ond i hynny ddigwydd in extenso.

Ateb ymholiad yngl?n â'r elfen 'Powys' mewn enwau lleoedd ar wahân i'r dalaith a Dinas Powys ger Caerdydd. Mae'n sôn am Gwern-bwys rhwng Maenan a Phandy Tudur, sef cywasgiad Gweun neu Gwern Bowys. Ceir Powysfa arall (heblaw Powysfa Ddewi) in ôl pob tebyg yn yr'enw lle Y Bwysfa tua hanner milltir i'r de o Drecastell ym mhlwyf Llywel. Am Gorffwysfa (neu Pen-y-Pas), diamau mai Gorffwysfa Beris oedd yr enw llawn yn wreiddiol. Sonia Edward Lhuyd am Gorphwysfa Peris (gw. Arch. Camb., I, iii, 245-6).

Ceisio perswadio W. J. Gruffydd i'w gefnogi yn ei ymgais i wrthwynebu ffafriaeth a llwgrwobrwyo wrth wneud apwyntiadau addysgol. Mewn cyswllt arall hoffai nodi ei falchder o ddarllen sylwadau diweddar W. J. Gruffydd am ei hen gyfaill Trevor Owen a'r gwaith da a wnaeth fel y prifathro cyntaf i gael ei apwyntio i'r system Addysg Ganolraddol Gymreig.

Cydnabod llythyr W. J. Gruffydd at J. B. Oldham, y llyfrgellydd. Y mae ar ei wyliau. Caiff W. J. Gruffydd ateb ganddo pan ddaw yn ôl.

Dymuno'n dda iddo am y Flwyddyn Newydd. Mae'n llawen wrth feddwl y caiff weld W. J. Gruffydd yng Nghaerdydd ym mis Gorffennaf. Cafodd ei gyffwrdd gan ewyllys da W. J. Gruffydd tuag ato hyd yma. Cerdyn post. Ffrangeg.