Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- [1905x2018] (Creation)
Level of description
File
Extent and medium
1 ffolder
Context area
Name of creator
Archival history
Immediate source of acquisition or transfer
Content and structure area
Scope and content
Deunydd amrywiol yn bennaf o natur wleidyddol, lenyddol, grefyddol neu gymdeithasol, yn eu plith:
Llungopi o ffotograff o Glunderwen, Sir Benfro, tua throad neu ym mlynyddoedd cynnar yr ugeinfed ganrif.
Pamffledyn gan Harold Bing yn dwyn y teitl 'Pacifists over the world'.
Taflen yng ngeiriau George Bernard Shaw yn dwyn y teitl 'Sacrifice - for what?'
Cerdyn cydnabod Mrs Eluned Tilsley, gweddw'r bardd y Parchedig Gwilym Richard Tilsley ('Tilsli').
Rhifyn cyntaf (Nadolig 1946) ac ail rifyn (Calanmai 1947) o gylchgrawn Y Fflam.
Cerdyn yn dangos cofeb y bardd a'r llenor D. J. Williams ar y Lôn Las, Abergwaun.
Appraisal, destruction and scheduling
Accruals
System of arrangement
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Conditions governing reproduction
Language of material
- Welsh
- English
Script of material
Language and script notes
Physical characteristics and technical requirements
Rhaglen Eisteddfod yr Hen Ganiadau: Rhwyg sylweddol ar dudalen ôl y rhaglen, yn ymron hollti'r ddalen yn ddwy. Diogelwyd mewn amlen.
Cyfrol yn dwyn y teitl Merrie England: Cloriau yn eisiau.
Cyfrol yn dwyn y teitl Gweithiau Flavius Josephus: Nifer o'r tudalennau'n rhydd, gan gynnwys y clawr blaen; clawr ôl yn eisiau. Diogelwyd mewn amlen.
Finding aids
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Note
Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, 'roedd yr heddychwr Harold Frederick Bing yn aelod o'r Frawdoliaeth yn erbyn Gorfodaeth Filwrol (y No-Conscription Fellowship). Gwrthodwyd ei apêl yn y tribiwnlys, ond fe wrthododd Bing yntau gyflawni ei ddyletswyddau milwrol ac fe'i carcharwyd am dair blynedd. Wedi ei ryddhau, bu'n gweithio fel athro. 'Roedd yn ymgyrchydd selog dros heddwch ac yn aelod o Undeb y Llw o Blaid Heddwch (y Peace Pledge Union - gweler Abergwaun Group of the Peace Pledge Union dan bennawd Dilys Williams - Deunydd amrywiol gan neu ym meddiant Dilys Wiliams).
Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, cyhoeddodd y dramodydd, adolygydd a'r dadleuydd Gwyddelig George Bernard Shaw ddeunydd ar ran Gymdeithas y Ffabiaid (y Fabian Society), cymdeithas a ymgyrchai dros hyrwyddo sosialaeth ddemocrataidd trwy ymdrech raddoledig ddiwygiadol yn hytrach na thrwy gyfrwng gwrthryfel.
Cylchgrawn llenyddol yn dwyn safbwynt cenedlaetholgar radicalaidd cryf oedd Y Fflam, a gyhoeddwyd rhwng 1946 a 1952 dan olygyddiaeth y bardd a'r gweinidog Euros Bowen, y llenor a'r gweinidog Pennar Davies a'r bardd a'r darlithydd J. Gwyn Griffiths. Ymhlith y cyfrannwyr i'r rhifyn cyntaf ceir D J. Williams, R. S. Thomas, Rhydwen Williams a Saunders Lewis.
Bu'r bardd a'r emynydd Gwilym Richard Tilsley ('Tilsli') yn gwasanaethu fel gweinidog Methodistaidd mewn amryw fannau yng Nghymru. Ennillodd Gadair yr Eisteddfod Genedlaethol yng Nghaerffili ym 1950 ac yn Llangefni ym 1957. Gwasanaethodd fel Archdderwydd Cymru o 1969 hyd 1972. Priododd Anne Eluned Jones ym 1945 a ganed mab iddynt, Gareth Maldwyn Tilsley, ym 1946.
Ganed y bardd a'r llenor David John Williams (1885-1970) yn Llansawel, Sir Gaerfyrddin, cyn symud i Rydcymerau ym 1891. Astudiodd Saesneg ym Mhrifysgol Cymru Aberystwyth a Choleg yr Iesu, Rhydychen a threulio'r rhan helaeth o'i oes fel athro Saesneg yn ysgol ramadeg Abergwaun. Yn genedlaetholwr ac yn sosialydd, 'roedd yn un o sefydlwyr Plaid Cymru. Ym 1936, ynghyd â'r bardd, llenor a hanesydd Saunders Lewis (1893-1985) a'r gwleidydd a'r awdur y Parchedig Lewis Valentine (1893-1986), cynllwyniodd i losgi'r ysgol fomio ym Mhenyberth, Pen Llŷn, am ba weithred y'i carcharwyd am naw mis yng ngharchar Wormwood Scrubs.
Alternative identifier(s)
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
- Bing, Harold Frederick, 1898-1975 (Subject)
- Shaw, George Bernard, 1856-1950 (Subject)
- Tilsley, Anne Eluned (née Jones), 1908-2003 (Subject)
- Tilsley, Gwilym Richard ('Tilsli'), 1911-1997 -- Death and burial (Subject)
- Williams, D. J. (David John), 1885-1970. (Subject)