Ardal dynodi
Cod cyfeirnod
Teitl
Dyddiad(au)
- 1898-1985 (Creation)
Lefel y disgrifiad
Fonds
Maint a chyfrwng
0.434 metrau ciwbig (33 bocs)
Ardal cyd-destun
Enw'r crëwr
Hanes bywgraffyddol
Ganwyd Kate Roberts (1891-1985), un o'r ffigurau pwysicaf yn hanes llenyddiaeth Cymru, yn Rhosgadfan, Llanwnda, pentref yn ardal y chwareli yn sir Gaernarfon. Yr oedd yn nofelydd, yn awdur storiâu byrion ac yn newyddiadurwraig lenyddol. Graddiodd mewn Cymraeg yng Ngholeg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor, lle bu'n astudio o dan Syr John Morris-Jones a Syr Ifor Williams. Wedi hynny bu'n athrawes Gymraeg yn Ystalyfera ac Aberdâr, ac yn 1928 priododd Morris T. Williams a phrynodd y ddau Wasg Gee, cyhoeddwr Baner ac Amserau Cymru. Yn dilyn marwolaeth ei gŵr yn 1946, parhaodd i redeg y busnes ar ei phen ei hun am ddeng mlynedd arall. Cyhoeddodd nifer fawr o nofelau a storiâu byrion o 1925 hyd 1937 ac o 1949 hyd 1981. Yr oedd hefyd yn aelod gweithgar o Blaid Genedlaethol Cymru a chyfrannodd yn rheolaidd i bapur newydd misol y blaid, Y Ddraig Goch. Mae nifer o'i gweithiau yn adlewyrchu cymdeithas y chwarel y magwyd Kate Roberts ynddi. Mae rhai o'i gweithiau yn ymwneud â gwragedd neu hen bobl yn byw ar eu pennau eu hunain. Yr oedd hefyd yn awdures llyfrau ar gyfer ac am blant. Yr oedd themâu ei gwaith cyhoeddedig yn cynnwys pynciau llenyddol, gwleidyddol a theuluol.
Enw'r crëwr
Enw'r crëwr
Hanes bywgraffyddol
Saunders Lewis, dramatist, poet, historian and literary critic, was born in Wallasey, Cheshire to a family of prominent Welsh Calvinistic Methodists. He was educated at a boys's school in Liscard and at Liverpool University, where he studied English and French. His academic career was interrupted by the First World War, in which Lewis served with the South Wales Borderers, but he quickly resumed his studies at the end of the conflict, and, having graduated, worked as librarian in Glamorgan before taking up a post as lecturer in the Welsh department of the University College of Swansea. In 1925, Lewis was one of the pioneering figures involved in establishing the National Party of Wales (later known as Plaid Cymru) and was made President of the fledgeling organisation the following year. Having written about the Roman Catholic church for a number of years, in 1932 Lewis converted to the faith also practised by his wife Margaret. In 1936, Lewis, D. J. Williams and Lewis Valentine set fire to the Royal Airforce's Bombing School in Penyberth on the Lleyn Peninsula, an event which has gone down in the annals of Welsh history and which earned Lewis imprisonment in Wormwood Scrubs and dismissal from his lecturing post in Swansea. He was eventually appointed senior lecturer in Welsh at the University of Cardiff but retired in 1957 to devote his time to writing. Lewis's litarary output is prodigious and he is considered by many to be the most important Welsh literary and political figure of the twentieth century; it is considered that his radio address for 1962, Tynged yr Iaith, was the direct instigating force behind the establishment of the Welsh language movement Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.
Enw'r crëwr
Hanes gweinyddol
Enw'r crëwr
Hanes gweinyddol
Enw'r crëwr
Hanes bywgraffyddol
Thomas Gee (1815-1898) joined his father's printing and publishing business in Denbigh in 1838, continuing the business alone following his father's death in 1845. In the same year Thomas Gee began publishing the quarterly periodical Y Traethodydd and, from 1854 to 1878, he undertook the mammoth task of printing and publishing the ten-volume Y Gwyddoniadur. The weekly Baner Cymru first saw the light of day in 1857; the paper merged with Yr Amserau in 1859 and it was this publication of all Gee's output which proved most influential in the social, political and religious life of Wales. Gwasg Gee was continued by Thomas Gee's son John Howel Gee and the business remained in the family until 1914. Morris T. Williams (1900-1946) married the novelist Kate Roberts in 1928. The couple bought Gwasg Gee, continuing its production of periodicals such as the influential Baner ac Amserau Cymru. Following Williams's death, Kate Roberts continued the business alone for a further ten years.
Hanes archifol
Ffynhonnell
Cyflwynwyd grwpiau o bapurau yn rhodd gan Kate Roberts i'r Llyfrgell yn Ionawr 1973, Awst 1977, Ionawr 1978 a Thachwedd/Rhagfyr 1978, a derbyniwyd papurau ychwanegol yn dilyn ei marwolaeth o dan amodau ei hewyllys. Y pryd hwnnw daeth yr holl archif yn gymynrodd.
Mr a Mrs Idris Williams, nith Kate Roberts ai gŵr; Tregarth; 1986.
Ardal cynnwys a strwythur
Natur a chynnwys
Papurau Kate Roberts, 1866-1985, papurau llenyddol a gohebiaeth yn bennaf, yn cynnwys llythyrau oddi wrth Saunders Lewis, 1923-1985 (a gyhoeddwyd yn Annwyl Kate, Annwyl Saunders, gol. gan Dafydd Ifans (Aberystwyth, 1992)), ac oddi wrth ei gŵr Morris T. Williams; gohebiaeth yn ymwneud â gwahanol aelodau o deulu Kate Roberts, 1911-1977; cardiau cyfarch, 1910-1985; darlithoedd,1914-[c. 1975]; papurau'r teulu, 1950-1985; dramâu, 1931-1969; dyddiaduron, 1939, 1944 a 1978-1983, drafftiau nofelau a storiâu byrion a phapurau'n ymwneud â chyfieithu rhai ohonynt i'r Saesneg; erthyglau a nodiadau cyffredinol, [c. 1937]-1974; erthyglau a nodiadau ar lenyddiaeth,1917-1973; cyfrifon Gwasg Gee, 1934-1953; papurau'n ymwneud ag Ysgol Gymraeg Dinbych, 1958-1964; nodiadau ysgol a choleg, 1904-1913; eitemau printiedig, 1898-1988; a phapurau Gwasg Aberystwyth, 1942-1944. Mae'r archif hefyd yn cynnwys grwpiau helaeth o bapurau Morris T. Williams a'u cyfaill E. Prosser Rhys. = Papers of Kate Roberts, 1866-1985, mainly literary papers and correspondence, including letters from Saunders Lewis, 1923-1985 (published in Annwyl Kate, Annwyl Saunders, ed. by Dafydd Ifans (Aberystwyth, 1992)), and from her husband Morris T. Williams; correspondence relating to various members of Kate Roberts's family, 1911-1977; greetings cards, 1910-1985; lectures, 1914-[c. 1975]; family papers, 1950-1985; plays, 1931-1969; diaries, 1939, 1944 and 1978-1983, drafts of novels and short stories and papers concerning the translation of some of them into English; articles and general notes, [c. 1937]-1974; articles and notes on literature, 1917-1973; Gwasg Gee accounts, 1934-1953; papers relating to the Welsh School at Denbigh, 1958-1964; school and college notes, 1904-1913; printed items, 1898-1988; and Aberystwyth Press papers, 1942-1944. The archive also includes extensive groups of the papers of Morris T. Williams and of their friend E. Prosser Rhys.
Gwerthuso, dinistrio ac amserlennu
Cadwyd yr holl gofnodion a gyflwynwyd i Lyfrgell Genedlaethol Cymru.
Croniadau
Ni ddisgwylir ychwanegiadau.
System o drefniant
Trefnwyd fel a ganlyn: llythyrau at Kate Roberts; cardiau coffa; papurau'n ymwneud ag aelodau eraill o deulu agos Kate Roberts; cardiau cyfarch at Kate Roberts; adolygiadau a beirniadaethau; atgofion a newyddion teuluol; dramâu; dyddiaduron; erthyglau a nodiadau cyffredinol; erthyglau a nodiadau llenyddol; cyfrifon ariannol Gwasg Gee; nofelau Kate Roberts; cyfieithiadau o nofelau Kate Roberts; sgriptiau radio a theledu; storiâu byrion Kate Roberts; cyfieithiadau o storiâu byrion Kate Roberts; papurau'n ymwneud â Twm o'r Nant; tystysgrifau; nodiadau ysgol a phrifysgol; papurau ynglŷn ag Ysgol Gymraeg Dinbych; ddeunydd llawysgrif yn ymwneud ag unigolion eraill; eitemau printiedig, gohebiaeth a phapurau'n ymwneud â Morris T. Williams; gohebiaeth a phapurau'n ymwneud ag E. Prosser Rhys; papurau'n ymwneud â Gwasg Aberystwyth.
Ardal amodau mynediad a defnydd
Amodau rheoli mynediad
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru lofnodi'r ffurflen 'Papurau modern - gwarchod deunydd'.
Amodau rheoli atgynhyrchu
Mae'r hawlfraint yn eiddo i'r Prif Weithredwr, Plaid Cymru, Tŷ Gwynfor, 18 Park Grove, Caerdydd, CF1 3BN.
Iaith y deunydd
- Cymraeg
- Saesneg
Sgript o ddeunydd
Nodiadau iaith a sgript
Cymraeg, Saesneg.
Cyflwr ac anghenion technegol
Cymhorthion chwilio
Mae copi caled o'r catalog ar gael yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Ceir mynediad i'r catalog ar lein.
Ardal deunyddiau perthynol
Bodolaeth a lleoliad y gwreiddiol
Bodolaeth a lleoliad copïau
Unedau o ddisgrifiad cysylltiedig
Nodyn cyhoeddiad
Annwyl Kate, Annwyl Saunders, gol. gan Dafydd Ifans (Aberystwyth, 1992).
Ardal nodiadau
Nodiadau
Teitl yn seiliedig ar gynnwys yr archif.
Dynodwr(dynodwyr) eraill
Virtua system control number
Project identifier
Pwyntiau mynediad
Pwyntiau mynediad pwnc
Pwyntiau mynediad lleoedd
Pwyntiau mynediad Enw
Pwyntiau mynediad Genre
Ardal rheolaeth disgrifiad
Dynodwr disgrifiad
Dynodwr sefydliad
Rheolau a/neu confensiynau a ddefnyddiwyd
Wrth lunio'r disgrifiad hwn dilynwyd canllawiau LlGC a seiliwyd ar ISAD(G) Ail Argraffiad; rheolau AACR2; ac LCSH
Statws
Lefel manylder disgrifiad
Dyddiadau creadigaeth adolygiad dilead
Mawrth 2003.
Iaith(ieithoedd)
- Cymraeg
Sgript(iau)
Ffynonellau
Defnyddiwyd y ffynonellau canlynol wrth lunio'r rhestr: LlGC, Rhestr o bapurau Kate Roberts (3 cyfrol); gwefan Gwasg Prifysgol Cymru (www.uwp.co.uk), gwelwyd 14 Mawrth 2003; Derec Lwyd Morgan, Bro a Bywyd Kate Roberts (1981)
Nodyn yr archifydd
Lluniwyd gan Annette Strauch i brosiect ANW.