Showing 210 results

Deunydd gan neu'n ymwneud â Waldo Williams, gan gynnwys enghreifftiau gwreiddiol neu wedi'u llungopïo o'i farddoniaeth a'i ryddiaith (rhai ar ffurf drafft yn dangos datblygiad y broses gyfansoddi, gan gynnwys rhai enghreifftiau o'i ganu cynnar), ei nodiadau tra'n fyfyriwr yn y brifysgol ac, yn ddiweddarach, ar gyfer dysgu ysgolion haf a dosbarthiadau nos; gohebiaeth at ac oddi wrth Waldo Williams; a deunydd yn ymwneud â Waldo Williams, gan gynnwys peth o hanes ei ddyddiau ysgol, ei wrthodiad i dalu'r dreth incwm a'i ddedfryd a'i garchariad o ganlyniad i hynny, ysgrifau coffa a theyrngedau a luniwyd iddo yn dilyn ei farwolaeth a dathliadau canmlwyddiant ei eni.

Copi o rifyn Mawrth 1931 o bapur Y Ford Gron, sy'n cynnwys y gerdd Soned i Bedlar gan Waldo Williams; a thoriad papur newydd (yn bur debyg, rhifyn Mai 1932 o The Welsh Outlook) yn cynnwys cyfieithiad o'r gerdd gan Wil Ifan (y gweinidog Annibynnol, bardd a llenor William Evans (1883-1968)).

Deunydd gan Waldo Williams, un ai'n ddeunydd gwreiddiol yn ei law neu'n lungopïau o ddeunydd gwreiddiol, gan gynnwys barddoniaeth; rhyddiaith; deunydd darlithio/dysgu ar gyfer ysgolion haf a dosbarthiadau nos; nodiadau a wnaethpwyd gan Waldo Williams tra'n fyfyriwr prifysgol; gohebiaeth; ac amrywiol nodiadau a manion eraill.

Barddoniaeth gan, neu ddeunydd sy'n ymdrin â barddoniaeth gan, Waldo Williams, gyda nifer o'r cerddi yn ei law ei hun. Mae'r eitemau'n cynnwys ei gerddi adnabyddus Eirlysiau a Mewn Dau Gae, ei awdl Tŷ Ddewi, ei gywydd Y Tŵr a'r Graig a'i gywydd coffa i'w wraig Linda, ynghyd â cherddi cynnar megis Hiraeth a Y Duw Unig.

Llyfr nodiadau yn dwyn yr arysgrif 'Cerddi Cynnar Waldo' a dau nodyn arall (un dyddiedig 10 Mai 1979) yn llaw Dilys Williams, chwaer Waldo, y gyfrol yn cynnwys copïau teg a drafft o Hiraeth (cyfres o dair soned), Yr Hen Le, Efe, Ei Hiraeth Ef ac Er Ei Fwyn (pedair cerdd ar yr un mesur sy'n rhan o un cyfanwaith) a Y Duw Unig (oedd ar un adeg yn rhan o bryddest neu gerdd hir o'r enw Unigrwydd (ceir y teitl hwn ar dudalen ar ei ben ei hun o fewn y gyfrol)) pob un o'r cerddi gan ac yn llaw Waldo Williams.

Llungopi o'r gerdd I'r Hafod gan Waldo Williams, y copi gwreiddiol yn ei law.

Llyfr nodiadau yn cynnwys copïau teg o'r cerddi Byd yr Aderyn Bach a Y Ci Coch gan ac yn llaw Waldo Williams, y ddwy gerdd yn ddi-deitl yn y gyfrol hon ac wedi'u harwyddo 'Waldo'; toriad papur newydd (Y Faner, 30 Awst 1939 a 6 Medi 1939) yn cynnwys erthygl yn dwyn y teitl 'Beth yw Cynghanedd?' gan Waldo Williams, ynghyd â rhan o baragraff cyntaf yr erthygl yn llaw Waldo Williams; torion papur newydd (Y Faner, 23 Chwefror 1944 a 18 Tachwedd 1944) yn cynnwys y cerddi Y Plant Marw ac Elw ac Awen gan Waldo Williams; ac englyn gan ac yn llaw Waldo Williams i gyfarch ei gyfaill yr awdur a'r bardd T. Llew Jones wedi iddo ennill Cadair Eisteddfod Genedlaethol Glynebwy 1958, ynghyd â'r nodyn 'Cyfarfod dathlu Llew yn neuadd Pantycelyn Aberystwyth'. Ceir nodyn o'r dyddiad 'Hyd. 20. 1948' [?yn llaw Waldo Williams] ar un dudalen a cheir enw Dilys Williams, chwaer Waldo, a'r nodyn 'Cynghanedd' ar y clawr. Lluniwyd y gerdd Y Plant Marw yn gynnar ym 1944 a'i chyhoeddi yn rhifyn 23 Chwefror 1944 o'r Faner, tra cyhoeddwyd y ddwy soned Elw ac Awen mewn rhifyn mis Tachwedd o'r Faner yr un flwyddyn.

Cerdd lawysgrif gan ac yn llaw Waldo Williams yn dwyn y teitl 'Cân Olaf Arthur', sef Cerdd Olaf Arthur ag Ef yn Alltud yn Awstralia, rhan o'r bryddest Y Gân Ni Chanwyd, a gyfansoddwyd gan Waldo Williams tua diwedd y 1920au ond nas cwblhawyd.

Llyfr nodiadau yn cynnwys copi teg o'r awdl Tŷ Ddewi gan ac yn llaw Waldo Williams. Cyfansoddwyd yr awdl ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Abergwaun 1936, ond bu'r cynnig yn aflwyddiannus.

Trafodaeth gan Jâms (James) Nicholas o'r awdl Tŷ Ddewi yn rhifyn 12 Hydref 1957 o bapur newydd Y Seren.

Toriad o rifyn 16 Ebrill 1941 o'r Faner, sy'n cynnwys cerdd gan Waldo Williams yn dwyn y teitl Cyrraedd yn Ôl (dan bennawd 'Led-Led Cymru'). Tros y ddalen (dan bennawd Y Golofn Farddol), ceir brawddeg o ganmoliaeth i'r gerdd.

Copi llawysgrif a llungopi o'r gerdd Cân Bom gan Waldo Williams, y copi llawysgrif yn ei law. Ar du ôl y copi llawysgrif, ceir copi o'r gerdd Almaenes gan ac yn llaw Waldo Williams. Cyhoeddwyd Cân Bom am y tro cyntaf yn rhifyn 3 Ebrill 1946 o'r Faner.

Toriad papur newydd yn cynnwys copi o'r gerdd Yr Heniaith gan Waldo Williams. Cyhoeddwyd y gerdd am y tro cyntaf yn rhifyn 20 Hydref 1948 o'r Faner.

Copi llawaysgrif o'r gerdd Mewn Dau Gae gan ac yn llaw Waldo Williams. Cyhoeddwyd y gerdd am y tro cyntaf yn rhifyn 13 Mehefin 1956 o'r Faner.

Copi llawysgrif teg o gywydd mawl i D. J. Williams gan ac yn llaw Waldo Williams. Lluniwyd y cywydd ar gyfer achlysur i anrhydeddu D. J. Williams yn ystod Ysgol Haf Plaid Cymru yn Abergwaun ym 1964.

Copïau llawysgrif drafft a llungopïau o ran o gywydd Waldo Williams Y Tŵr a'r Graig (yma'n dwyn y teitl [?gwreiddiol] 'Rhwng y Ddwy Garn'), y copïau llawysgrif a chopïau gwreiddiol y llungopïau yn llaw Waldo Williams. Cyhoeddwyd y cywydd am y tro cyntaf yn rhifyn Tachwedd 1938 o'r cylchgrawn Heddiw.

Copi o gywydd byr gan Waldo Williams er cof am ei wraig Linda (ganed Llewellyn). Ychydig wythnosau wedi ei marwolaeth anhymig ar y cyntaf o Fehefin 1943, anfonodd Waldo gopïau o'r gerdd wedi'i hargraffu ar gerdyn fechan at deulu a chyfeillion.

Llungopïau a chopi llawysgrif o gerddi yn y Wyddeleg gan Waldo Williams, y copi llawysgrif a chopïau gwreiddiol y llungopïau yn ei law.

Copi llawysgrif o gerdd gan ac yn llaw Waldo Williams yn cychwyn 'High above the Great West Road ...' a anfonodd Waldo fel rhodd Nadolig, 20 Rhagfyr 1948, at nai Maude Webb, prifathrawes Ysgol Gynradd Lyneham ger Chippenham, swydd Wiltshire, lle 'roedd Waldo'n dysgu ar y pryd; ynghyd â llungopi o'r gerdd. Darlunir y gerdd â phaentiad dyfrlliw gwreiddiol o Geffyl Gwyn Cherhill a Chofeb Lansdowne.

Cerdd, yn ôl pob golwg gan Waldo Williams, mewn teipysgrif yn dwyn y teitl Tua'r Gogledd. Yn ôl nodyn ynghlwm wrth y gerdd, fe'i chyhoeddwyd yn rhifyn Awst 1950 o'r cyfnodolyn Taliesin.

Copïau teipysgrif o dair cerdd gan Waldo Williams dan y teitl Oes y Seintiau, sef 'Cân I' a 'Chân II' ac 'Ymddiddan rhwng Dewi, Teilo a Cholman', ynghyd â sgôr gerddorol mewn llawysgrif ar gyfer deulais a phiano yn dwyn y teitl 'Molawd Penfro', y geiriau gan Waldo a'r gosodiad cerddorol gan Gerallt Evans. Lluniodd Waldo 'Cân I', 'Cân II' ac 'Ymddiddan rhwng Dewi, Teilo a Cholman' ar gyfer 'Molawd Penfro', sef pasiant adrannau ac aelwydydd yr Urdd Sir Benfro a oedd i'w pherfformio yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd Abergwaun 1951.