Showing 123 results

Ychydig bapurau printiedig amrywiol, 1926-1965, yn ymwneud yn bennaf â rhai o gyfarfodydd cyhoeddus Plaid Cymru.

Darlithoedd, nodiadau a thorion papur yn ymwneud â hanes Plaid Cymru, gan gynnwys cofnodion cyfarfod cyntaf y Blaid Genedlaethol yn Ne Cymru, a gynhaliwyd ym Mhenarth, 7 Ionawr 1924. Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys copi o lythyr, 1967, oddi wrth Elizabeth Williams yn ymwneud â'r cyfarfodydd cyntaf.

Papurau'n ymwneud yn bennaf â gyrfa Saunders Lewis yn sgîl llosgi'r Ysgol Fomio yn 1936. Yn eu plith ceir deiseb yn datgan cefnogaeth iddo a phapurau'n ymwneud â'r cyfarfod protest a gynhaliwyd yn Abertawe, 22 Mai 1937.

Beirniadaethau eisteddfodol amrywiol, gan gynnwys copi llawysgrif o feirniadaeth G. J. Williams yng nghystadleuaeth y Gadair yn Eisteddfod Genedlaethol Aberpennar, 1940; ynghyd â nodiadau beirniadaeth y Gadair yn Eisteddfod Genedlaethol Dyffryn Maelor, 1961, a llythyr perthynol oddi wrth Meuryn (R. J. Rowlands), Mehefin 1961.

Ychydig gyfansoddiadau gan eraill. Yn eu plith ceir teipysgrif o gerddi gan Waldo Williams; copi teipysgrif o'r ddrama 'Yr Anfarwol Ifan Harris' gan Idwal Jones; adysgrif o gerdd, heb deitl, a gyfansoddwyd gan Dafydd Huws ('Eos Iâl); llawysgrif y gerdd 'Marwolaeth y Cristion' gan Evan Jones, dyddiedig Chwefror 23ain 1870; cerdd, heb deitl, wedi ei dyddio 'May 5/[18]96', mewn llaw ddieithr; llythyr, 1912, oddi wrth 'Isallt' at 'Isgoed', ynghyd â chopïau o nifer o'i gerddi; a chopi llawysgrif o gerdd gan Gwilym Cowlyd i William Ewart Gladstone.

Drafftiau teipysgrif a llawysgrif, o bryddestau a cherddi yn bennaf, gan G. J. Williams. Bu nifer ohonynt yn fuddugol mewn eisteddfodau ar hyd a lled Cymru, 1912-1920. Mae rhai wedi eu cofnodi mewn llyfrau nodiadau a cheir nifer o gerddi i'w wraig, Elizabeth, yn eu plith.

Bwndel o bapurau ariannol, 1923-1962; ynghyd â phapurau amrywiol eraill, 1918-1963.

Papurau'n ymwneud â gyrfa G. J. Williams, gan gynnwys ceisiadau am swyddi a thystlythyrau, 1914-1927, 1946; ynghyd â chopi o gais Saunders Lewis am swydd yng Ngholeg Rhydychen, 1947.

Tocynnau darllen a thocynnau a rhaglenni ciniawau a darlithoedd. Yn eu plith ceir rhaglen 'Cinio Croeso Cymru i Mr De Valera', Hydref 23, 1948, yn y Park Hotel, Caerdydd, dan nawdd Plaid Cymru, yn cynnwys llofnodion Eamon de Valera, Saunders Lewis, J. Kitchener Davies a Gwynfor Evans.

Pasport, ffotograffau, cerdyn adnabod a thrwydded yrru G. J. Williams; ynghyd â phapurau'n ymwneud â'i ymweliad â Rhufain, 1938, a Milan, 1947.

Dyddiaduron poced, 1920, 1923, 1925, 1930, 1932, 1934, 1936, 1939, 1939-1940, 1943, 1952, 1956, 1957, 1958, 1959, 1961, yn cynnwys ychydig iawn o gofnodion, ac yn ymwneud yn bennaf â chofnodi dyddiad ac amser darlithoedd a chyfarfodydd pwyllgorau, etc.; ynghyd â llyfr nodiadau yn cynnwys cofnodion manwl am y cyfnod 26 Gorffennaf hyd 2 Awst 1920.

Gohebiaeth deuluol amrywiol, 1868-1961, gan gynnwys llythyrau, 1868-1892 (9), a gyfeiriwyd at ei dad, mae'n debyg; llythyrau at G. J. Williams oddi wrth ei dad, [1911x1931]; cardiau post at GJW a'i wraig, [?1949]-1961 (3); cardiau post, 1922-1938, at ei rieni a'i frawd oddi wrth GJW a'i wraig (7); ac un cerdyn post at GJW oddi wrth Elizabeth, ei wraig.

Llyfr nodiadau yn cynnwys cyfeiriadau post nifer fechan o unigolion.

Copïau o lythyrau gan G. J. Williams, 1924-1962. Mae mwyafrif y derbynwyr heb eu henwi, ond ceir un llythyr at Iorwerth Peate (1924) ac un arall at J. E. Caerwyn Williams (1958). Ceir yma hefyd lyfr nodiadau llaw fer yn cynnwys drafftiau o lythyrau.

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Lewis Valentine (cerdyn Nadolig), Morgan Watkin (4), Harri Webb (2), A. H. Williams (3), D. J. Williams, Abergwaun (16), David Williams (9), Ifor Williams (10), Iolo A. Williams (18, a'i deulu (3), ac un oddi wrth G. J. Williams, 1962, at Elinor Williams), J. E. Caerwyn Williams, J. Lloyd Williams, Morris Williams (2), Stephen J. Williams (4).

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Ceinwen H. Thomas (3), D. Lleufer Thomas, R. J. Thomas (26), Gwilym R. Tilsley, Pierre Trépos (2).

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae T. Ifor Rees (7), Prosser Rhys, Keidrych Rhys, Brinley Richards, Melville Richards (2), Tom Richards (10), Gomer M. Roberts (5), Kate Roberts (6), Eurys Rowlands (6), R. J. Rowlands ('Meuryn', 3), T. Shankland (2), Alf Sommerfelt.

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae E. G. Millward (2), Olier Mordrel, T. J. Morgan (2), John Morris-Jones (9), Séamus Ó Duilearga (2), Padrig Ó Fiannachta (2), a Bob Owen, Croesor (13).

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae D. Myrddin Lloyd (14), D. Tecwyn Lloyd (13), J. E. Lloyd (11), a J. Lloyd-Jones (15, gan gynnwys un oddi wrth Freda Lloyd-Jones ar farwolaeth ei gŵr).

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Ceri Lewis (3), a Henry Lewis (34).