Showing 32 results

Casgliad o dair cerdd holograff Cymraeg, 1902-[1917], a roddwyd i'r Llyfrgell Genedlaethol o wahanol ffynonellau rhwng 1934 a 1956. = A collection of three holograph Welsh poems, 1902-[1917], received by donation from various sources by the National Library of Wales between 1934 and 1956.

Cyfrol o nodiadau, [1903x1924], ar hanes eglwysi Methodistiaid Calfinaidd yn sir Gaernarfon, yn llaw'r Parch. William Hobley, ar gyfer ei Hanes Methodistiaeth Arfon, 6 chyfrol (Caernarfon, 1910-24). = A volume of notes, [1903x1924], on the history of Calvinistic Methodist churches in Caernarfonshire, in the hand of Rev. William Hobley, in preparation for his Hanes Methodistiaeth Arfon, 6 vols (Caernarfon, 1910-24).
Mae'r nodiadau ac adysgrifau wedi eu tynnu o nifer o ffynonellau llawysgrif a phrintiedig, mewn perthynas ag amryw o eglwysi, gan gynnwys Salem, Llanllyfni (ff. 2-35), Y Graig, Bangor (ff. 60 verso-74), a'r Tabernacl, Bangor (ff. 84-91). = The notes and transcripts are taken from various manuscript and printed sources and relate to a number of churches, including Salem, Llanllyfni (ff. 2-35), Y Graig, Bangor (ff. 60 verso-74), and Tabernacl, Bangor (ff. 84-91).

Llyfr nodiadau, 1905-1933, y Parch. J. Roberts-Evans, Birmingham, yn cynnwys nifer o ysgrifau yn ymwneud a hanes y Cymry, ac yn benodol y Methodistiaid Calfinaidd, yn ardal Birmingham. = Notebook, 1905-1933, of the Rev. J. Roberts-Evans, Birmingham, containing various texts relating to the history of the Welsh, in particular the Calvinistic Methodist causes, in the Birmingham area.
Mae'r gyfrol yn cynnwys adysgrif, [1906], o hanes y Methodistiaid Calfinaidd Cymreig ym Mirmingham gan Evan Thomas, Handsworth (gweler NLW MS 18151A am y llawysgrif gwreiddiol) (ff. 1-92, rectos yn unig); darlith gan J. Roberts-Evans, 1906, ar y pwnc 'Birmingham Cymreig o 1800 i 1850' (ff. 5 verso-40 verso, versos yn unig); ac adysgrifau, [?1920au], o gofnodion cyfarfodydd Dosbarth y Trefi Seisnig o Gyfarfod Misol Trefaldwyn Isaf, 1885-1915 (ff. 41 verso-58 verso, versos yn unig). Ceir hefyd ddeunydd yn ymwneud â Dr John Birt Davies, [c. 1905] (tu mewn i'r clawr blaen), Humphrey Lloyd, Bala, 1905 (f. 106 verso, tu mewn i'r clawr cefn), a'r Methodistiaid Calfinaidd yn Walsall, 1926-1933 (ff. 58 verso-63 verso, versos yn unig). = The volume contains a transcript, [1906], of a history of the Welsh Calvinistic Methodists in Birmingham by Evan Thomas, Handsworth (see NLW MS 18151A for the original manuscript) (ff. 1-92, rectos only); a lecture by J. Roberts-Evans, 1906, entitled 'Birmingham Cymreig o 1800 i 1850' (ff. 5 verso-40 verso, versos only); and transcripts, [?1920s], of minutes of meetings of the English Towns District of the Lower Montgomeryshire Presbytery, 1885-1915 (ff. 41 verso-58 verso, versos only). Also included is material relating to Dr John Birt Davies, [c. 1905] (inside front cover), Humphrey Lloyd, Bala, 1905 (f. 106 verso, inside back cover), and the Calvinistic Methodists in Walsall, 1926-1933 (ff. 58 verso-63 verso, versos only).

Gohebiaeth, Mawrth-Mai 1924, rhwng Beriah Gwynfe Evans a Iorwerth C. Peate yn amlygu ffrae rhyngddynt ynglŷn â golygu Colofn Bobl Ieuainc yn y Tyst. = Correspondence, March-May 1924, between Beriah Gwynfe Evans and Iorwerth C. Peate revealing a quarrel between them regarding the editing of a youth column in the Tyst.
Ymddiswyddodd Peate fel is-olygydd y golofn ar ôl i Evans, y golygydd, wrthod cyhoeddi darn ganddo yn beirniadu adolygiad (yn y Tyst, 6 Mawrth 1924, Atodlen Llen, t. i) o act gyntaf Blodeuwedd, drama Saunders Lewis (a gyhoeddwyd yn y Llenor, 2 (1924), 231-244). Cyhoeddwyd eglurhad gan Peate o'r digwyddiadau (ff. 14-17) yn Baner ac Amserau Cymru, 5 Mehefin 1924, t. 5. Ceir fersiwn arall o'r eglurhad ar ff. 20-34. Ceir hefyd lythyr, 5 Mehefin 1924, i Evans oddiwrth H. M. Hughes, awdur yr adolygiad gwreiddiol (f. 35). = Peate resigned as sub-editor of the column after Evans, the editor, refused to print a piece by him criticizing a review (in the Tyst, 6 March 1924, Literature Supplement, p. i) of the first act of Saunders Lewis' play Blodeuwedd (as published in Llenor, 2 (1924), 231-244). Peate's explanation of events (ff. 14-17) was published in Baner ac Amserau Cymru, 5 June 1924, p. 5. Another version of the explanation is ff. 20-34. There is also a letter, 5 June 1924, to Evans from H. M. Hughes, author of the initial review (f. 35).

Hanes teulu Penlancwnlle gan y rhoddwr y Parch. Stephen Morgan, 2005. = A history of the Penlancwnlle family, Nancwnlle parish, Cardiganshire, relating to their origins and descendants, compiled by the donor the Rev. Stephen Morgan, 2005.

Llungopi o Ashmole Roll 19 a gedwir yn Llyfrgell y Bodley, Rhydychen, yn cynnwys arfbeisiau cyndeidiau John ap Dafydd ap Bened ap Dafydd, a luniwyd gan Wiliam Cynwal yn yr unfed ganrif ar bymtheg (gweler M. P. Siddons, Welsh Pedigree Rolls (1996), rhif. 75).

Pum llythyr, [1875]-1907, at yr arweinydd a'r cerddor David Jenkins gan T. Watts-Dunton, John Ceiriog Hughes ('Ceiriog'), Lewis W. Lewis ('Llew Llwyfo'), John Roberts ('Ieuan Gwyllt'), ac E[dward] Stephen ('Tanymarian'). = Five letters, [1875]-1907, to the conductor and composer David Jenkins from T. Watts-Dunton, John Ceiriog Hughes ('Ceiriog'), Lewis W. Lewis ('Llew Llwyfo'), John Roberts ('Ieuan Gwyllt'), and E[dward] Stephen ('Tanymarian').
Mae'r llythyrau'n ymdrin â cherddoriaeth yn bennaf, a cheir cyfeiriadau at y gân 'Castiau Gwraig' (f. 6), sylwadau ar 'Anthemau' David Jenkins (f. 8), a geiriau'r ddeuawd 'Wrth fyned ar i lawr' gan 'Ceiriog' yn llaw'r awdur (ff. 3-5). = The letters mainly relate to music, and contain references to the song 'Castiau Gwraig' (f. 6), observations on 'Anthemau' by David Jenkins (f. 8), and the lyrics to the duet 'Wrth fyned ar i lawr' by 'Ceiriog' in the author's hand (ff. 3-5).

Llyfr tonau, [19 gan., ½ cyntaf], o eiddo Margaret Parry, Deildre, Llanuwchllyn, yn cynnwys emyn-donau mewn sawl llaw. = The tune book, [19 cent., first ½], of Margaret Parry, Deildre, Llanuwchllyn, containing hymn-tunes in various hands.
Priodolir y dôn 'Hedydd' (f. 30 verso) i John Ellis, Llanrwst = The tune 'Hedydd' (f. 30 verso) is attributed to John Ellis of Llanrwst.

Llawysgrifau cerddorol yn tarddu o blas Llanofer, [1830x1871], yn cynnwys yn bennaf alawon gwerin, rhai gyda geiriau. Cofnodwyd rhai yn llaw Augusta Hall, Arglwyddes Llanofer (ff. 8-13), ac yn eu plith ceir alawon a gyhoeddwyd yng nghyfrol Maria Jane Williams, Ancient and National Airs of Gwent and Morganwg (Llandovery, 1844). = Music manuscripts originating from Llanover, [1830x1871], containing mainly folk tunes, some with words. Some are in the hand of Augusta Hall, Lady Llanover (ff. 8-13), and include tunes which were published in Maria Jane Williams, Ancient and National Airs of Gwent and Morganwg (Llandovery, 1844).
Nodir geiriau'r gân 'Agoriad y wawr' (f. 12 verso) yn llaw Thomas Price ('Carnhuanawc'). = The words of 'Agoriad y wawr' (f. 12 verso) are in the hand of Thomas Price ('Carnhuanawc').

Llawysgrif 'Hanes yr achos Methodistaidd yn Pendref' gan R[obert] C[adwaladr] Evans, wedi ei ysgrifennu ar gyfer Eisteddfod y Groglith, Dolgellau, 1913, o dan y ffug-enw 'Un Mewn Brys'. = A manuscript history of the Methodist cause in Pendref, Dolgellau, written by R[obert] C[adwaladr] Evans and submitted at Dolgellau Eisteddfod, 1913, under the pseudonym 'Un Mewn Brys'.
Mae'r llawysgrif yn adrodd hanes cynnar Methodistiaeth yn Nolgellau, sir Feirionnydd (ff. 1-3), a hanes yr Ysgol Sul a chapel a sefydlwyd ym 1887 ym Mhendref fel cangen o Gapel Salem (ff. 4-52). Bu'r awdur yn athro yn yr Ysgol Sul ers 1898. = The manuscript relates the early history of Methodism in Dolgellau, Merionethshire (ff. 1-3), and the history of the Sunday School and chapel established in 1887 at Pendref as a branch of Capel Salem (ff. 4-52). The author became a teacher at the school in 1898.

Tua un llythyr ar hugain oddi wrth y Preifat Dan Evans, Ffisilwyr Brenhinol Cymreig, a anfonwyd ganddo at ei rieni Daniel a Mary Evans yn fferm Maesglas yng Nghaeo, Sir Gaerfyrddin, o Wersyll Milwrol Cinmel ym Modelwyddan ac o faes y gad yn Ffrainc. Yn eu plith mae llythyr oddi wrth ei gyfnither Mary yn Saesneg a llythyr oddi wrth Preifat J. G. Davey at rieni’r milwr yn nodi i'w mab gael ei daro yn ei dalcen gan ddarn bach o shrapnel. Collodd ei fywyd ar 19 Awst 1916 yn ddwy ar hugain mlwydd oed. Yn amgaeedig mae copi o erthygl 'The secrets of the little tin box, the WW1 letters of Caio-born Private Dan Evans, RWF' gan y rhoddwr a baratodd yn 1996 a llungopi o restr a ddarparwyd gan Gomisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad yn nodi'r rhai a enwir ar Gofeb Thiepval. = Approximately twenty one letters from Private Dan Evans, Royal Welsh Fusiliers, to his parents Daniel and Mary Evans at Maesglas Farm in Caeo, Carmarthenshire, written from Kinmel Military Training Camp in Bodelwyddan and on active service in France. Included is a letter from a cousin Mary and from Private J. G. Davey to the soldier’s parents informing them that their son had been ‘hit in the forehead by a small piece of shrapnel’. He died in France on 19 August 1916 aged twenty two. Enclosed is an article by the donor entitled 'The secrets of the little tin box, the WW1 letters of Caio-born Private Dan Evans, RWF', together with a copy of a printed list issued by the Commonwealth War Graves Commission which identifies Private Daniel Evans as missing.

'Cywydd Farn', 1764, gan, ac yn llaw, Rice (Rhys) Jones o'r Blaenau. Ceir copi arall ohoni, a ymddengys i fod yn llaw Rhys Jones, yn NLW MS 3059D (tt. 77-84), ac fe'i cyhoeddwyd yn Gwaith prydyddawl y diweddar Rice Jones o'r Blaenau, Meirion (Dolgellau, 1818). Ceir hefyd eiriau 'Carol Plygain', 1778, gan Evan Arthur. Ar f. 8 verso mae testun crefyddol aneglur (?carol) wedi'i briodoli i Robert Jones. = Poem, 'Cywydd Farn', 1764, by, and in the hand of, Rice (Rhys) Jones of Blaenau. A further copy of the poem, which appears to be in the hand of Rhys Jones, is included in NLW MS 3059D (pp. 77-84), and it was published in Gwaith prydyddawl y diweddar Rice Jones o'r Blaenau, Meirion (Dolgellau, 1818). Also included are the lyrics of 'Carol Plygain', 1778, by Evan Arthur. An obscure religious text (?carol) attributed to Robert Jones is included on f. 8 verso.