Dangos 982 canlyniad

Llongyfarch W. J. Gruffydd ar ei araith yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd. Mae'n trafod dylanwad y Rhufeinwyr ar Gymru a'r Cymry. Y mae ganddo ddiddordeb mewn ieitheg Gymraeg. Gofyn am gyngor yngl?n â'r llyfrau diweddaraf ar ramadeg ac iaith.

Nid yw'n gosod llawer o bwys ar feirniadaeth Y Faner. Mae'n ceisio dyfalu beth a ddigwydd yn achos Iorwerth Peate. Bu cyfarfod rhwng y Blaid Gymreig a Greenwood ac addawodd bopeth a ofynwyd. Bydd pwyllgor bychan y dydd Mercher canlynol yn llunio awgrymiadau i Greenwood ar gyfansoddiad y Pwyllgor Ymgynghorol.

Derbyniodd y 'datganiad' yn ei ffurf ddiwygiedig. Anfonodd yr ysgrif ymlaen at Tom Ellis wedi ei harwyddo. Mae pethau yn ddrwg iawn ar y pryd. Ymfalchïa W. J. Gruffydd nad yw ond 60, y mae William George bymtheg mlynedd yn hyn. Bydd W. J. Gruffydd a'i debyg a'u 'llaw ar yr arch wedi y delo allan o'r diluw mawr'.

Yngl?n a'r gwaith 'Anturiaethau Cymro yn Affrica' - mae croeso i W. J. Gruffydd newid yr orgraff neu gyfnewid unrhyw beth arall er lles. Mae'n dda ganddo gael barn W. J. Gruffydd ar y gwaith. Nid oedd wedi bwriadu'r gwaith ar ffurf llyfr pan ddangosodd ef i Beriah [Gwynfe Evans]. Mae wedi ymweld â llawer o wledydd anwaraidd ond ni bu iddo ysgrifennu dim amdanynt yn Gymraeg. Gwnaeth hynny yn Saesneg ar gyfer Young Wales a chafodd ei gefnogi i drosi'r cyfryw i'r Gymraeg gan ddau o arholwyr ysgolion Cymru.

Mae'r Orsedd yn ymgynghori â gwyr amlwg ym mywyd Cymru sydd y tu allan i'r Orsedd i weld y modd gorau i sicrhau eu cydweithrediad er mwyn ehangu gwasanaeth a dylanwad yr Orsedd fel gallu cenedlaethol. Penderfynodd yr Orsedd godi Pwyllgor Arbennig a chael nifer cyfatebol o Gymry amlwg i'w cyfarfod mewn cynhadledd. Cynhelir hon ar 17 Ionawr 1930 yn Amwythig a gwahoddir W. J. Gruffydd i fod yno. Rhestrir swyddogion yr Orsedd. Ni thrafodir cyfansoddiad yr Orsedd, ei phasiant na'r defodau cysylltiol. Cylchlythyr teipiedig.

Diolch am ei ymateb i'r llythyr blaenorol [894 uchod] ac am ei awgrym amserol. Amgaeir rhestr o'r personau o'r tu allan i'r Orsedd. Gan fod 17 Ionawr yn anhwylus i rai, a fyddai 10 Ionawr yn hwylusach? Trefnir y cyfarfod am 2.30 p.m. Rhestr o bedwar enw ar ddeg a wahoddwyd i'r gynhadledd yn Amwythig. Cylchlythyr teipiedig.

Agorwyd cyfrif yn 1927 yn enw'r 'Welsh Drama League'. Mae yna gredyd o £24-7-3 yn y cyfrif erbyn hyn. Deallir nad yw'r corff yn dal i weithredu. W. J. Gruffydd oedd y Cadeirydd. Nid yw cyfeiriad yr Ysgrifennydd ganddynt ac y mae'r Trysorydd wedi marw. Hoffent wybod beth i wneud â'r cyfrif.

Diolch am ei lythyr. Mae'n ddrwg ganddo fod gan W. J. Gruffydd achos i gwyno am y driniaeth a gafodd gan y papur. Yr oedd wedi darllen cyfraniad y 'Junior Member' ond heb sylwi ar y frawddeg dramgwyddus. Y mae arno gywilydd am fod mor esgeulus. Ni ddigwydd hynny eto. Yr oedd yn 66 oed y Llun cynt ac y mae yn dechrau teimlo ei oed. Nid yw am golli mwy o gyfeillion er hynny.

Esbonio bwriad y papur wrth geisio codi arian i hyrwyddo ymweliad y Gyngres Geltaidd â Chaerdydd. Enw da Cymru oedd yn y fantol. Byddai'n sarhad ar Gymru a Chaerdydd yn enwedig, pe byddid yn methu codi ychydig gannoedd er mwyn croesawu'r Gyngres yn unol â dymuniad y Cymmrodorion. Llwyddwyd i roi cystal croeso i Dywysog Cymru beth amser yng nghynt, ni ellid peidio â cheisio cynorthwyo'r Gyngres hefyd. Mae'r papur yn addo rhoi adroddiadau teilwng. Cafwyd papurau diddorol iawn yng nghynhadledd Bangor, 1927. Maent yn falch o glywed bod W. J. Gruffydd am eu cynorthwyo. Tybed a all W. J. Gruffydd ynghyd ag ysgolheigion amlwg eraill fel J. E. Lloyd, Ifor Williams, Henry Lewis, Lloyd Jones, Fleure, etc., gynorthwyo i wneud y cyfan yn llwyddiant?.

Diolch i W. J. Gruffydd am ei erthygl ar Lenyddiaeth Cymru yn ystod teyrnasiad Siôr V. Ni chafodd gyfle i'w darllen eto ond mae'n sicr o fod yn wych a digonol. O.N. Newydd ddarllen yr erthygl. Y mae'n feistraidd. Hoffai petai W. J. Gruffydd yn ysgrifennu'n amlach i'r papur.

Trafodwyd y posibilrwydd i W. J. Gruffydd ysgrifennu dwy erthygl i'r Western Mail ar Gymru a'r ymdrech ryfel. Bu'n holi yngl?n â'r cyngor ymgynghorol i Gymru. Nid yw'r canlyniadau yn addawol iawn. Cred yr aelodau seneddol mai eu gwaith hwy ydyw. Nid yw'r Llywodraeth yn debyg o drafod hyn oni bai fod yr aelodau seneddol yn cyflwyno'r mater. Gallai W. J. Gruffydd drefnu i gyfarfod â'r aelodau Cymreig yn dilyn ei erthyglau yn y papur.

Mae'n ymddiheuro bod W. J. Gruffydd wedi cael ei gamddehongli yn y Western Mail unwaith eto. Mae'n awgrymu y gallai W. J. Gruffydd gynnig crynodebau o unrhyw ddeunydd o'r Llenor a allai fod o ddiddordeb i ddarllenwyr y Western Mail yn y dyfodol. Mae'n croesawu cyfraniadau gan W. J. Gruffydd am ei fod yn gefnogol i'r rhyfel. Rhaid i bobl Cymru weld yn glir fod yn rhaid iddi gefnogi'r rhyfel er ei lles ei hunan. Awgrymu y dylai W. J. Gruffydd gyfieithu ei erthygl i'r Saesneg a'i chyhoeddi yn The Round Table. Awgrymu dwy neu dair erthygl o ryw fil o eiriau.

Ymateb i sylwadau W. J. Gruffydd yn Y Llenor yngl?n â phenodiad athrawon gan gyrff cyhoeddus. Mae'n anodd iawn rhoi diwedd i'r arfer o ganfasio. Llwyddodd i berswadio'r Pwyllgor [Addysg] i roi heibio'r arfer o ddefnyddio'r dull aml-bleidlais o ddewis athrawon.

Y mae'n ysgrifennu i gefnogi syniadau W. J. Gruffydd yngl?n â'r 'Eisteddfod Fach'. Ychydig yn ôl ysgrifennodd 'Hunangofiant Amaethwr' ac y mae yn cynnig ei anfon i'r Llenor.

Mae'n ceisio dod o hyd i dystiolaeth yngl?n â llygredd yn nghyswllt penodi athrawon yn Ne Cymru. Cafodd sylwadau W. J. Gruffydd yn Y Llenor, cyf. XII (1933), tt. 65-9, wedi eu cyfieithu. Nodir dwy enghraifft yno o lygredd. Mae'n gofyn os gall W. J. Gruffydd roi manylion y ddau achos iddo fel y gall yntau ddwyn achosion i'r llysoedd. Aeth i drafferth mawr a chost bersonol er mwyn dod i wraidd llawer o'r achosion o lygredd a ddaeth i'w sylw.

Arferai fod yn Arolygydd Ysgolion o dan Syr Owen Edwards. Y mae wedi ymddeol o'r gwaith hwnnw ers dros ddeng mlynedd. Darllenodd Y Tro Olaf gan W. J. Gruffydd gyda blas. Mae'r hyn a ddywed am 'Hedd Wyn' wedi ei annog i ysgrifennu ato. Cymerodd ddiddordeb mawr mewn barddoniaeth a'r cynganeddion ond methodd erioed â chael blas ar ddarllen gwaith 'Hedd Wyn'. Ni chafodd 'afael' ar awdl y 'Gadair Ddu' ychwaith. Wedi darllen ysgrif W. J. Gruffydd y mae wedi codi ei galon. Mwynhaodd hefyd yr ysgrif 'Y diweddar Pontius Pilat' a'r sôn am Fair o Fagdala. Dywed H. P. Latham yn ei lyfr The Risen Master nad oes sicrwydd mai yr un oedd hi i'r 'bechadures' y ceir sôn amdani yn Luc vii, 37-50, na bod lle i amau ei diweirdeb. Mae'r dehongliad o'r modd yr atgyfododd yr Iesu yn cydfynd â dehongliad Pwyllgor Caerdydd o Ioan xx, 7. Cafodd bleser mawr o ddarllen cofiant O. M. Edwards. Mae'n darllen fel rhamant.

Ymholiadau yngl?n â chyfieithu darnau o Ladin.

Diolch am groeso mor garedig i aelwyd anrhydeddus Y Llenor. ['Ar y Ffordd i Dal-y-llychau', Y Llenor cyf. XIX (1940), t. 68]. Cafodd ias a lawenydd hefyd pan ddarllenodd nodiadau eirias, gwrol a gonest W. J. Gruffydd. Nid oes agwedd arall yn bosibl heddiw. Mwynhaodd 'Bethesda'r Fro' gan W. J. Gruffydd hefyd yn yr un rhifyn [tt. 72-7].

Mae'n anfon cyfrol o gerddi i blant - 'ychydig o felysion ar adeg prinder melysion!' Efallai y bydd y gyfrol yn gymorth i gadw'r Gymraeg yn fyw. Bechgyn Talfan sy'n gyfrifol am ei chyhoeddi. Teimlodd chwant anfon copi i W. J. Gruffydd yn rhodd fel un sy'n caru Cymru. [Darlun a Chân].

Diolch i W. J. Gruffydd am ei gyfeiriadau caredig ato yn Y Llenor. Mae pawb sy'n ceisio gweithio'n gydwybodol yn hoffi cael clap ar ei gefn yn y byd hwn. Mae'n edmygu W. J. Gruffydd yn fawr fel bardd, llenor, gweledydd a meddyliwr gafaelgar. Bu yn y Wladfa a theimla y dylai Cymru ddeffro i borthi'r miloedd sydd yno yn well, eu porthi'n llenyddol. Dylai rhyw lenor mawr fynd allan yno a rhyw gerddor gwych, heb sôn am efengylwr. Rhaid achub miloedd Cymry Ariannin oherwydd trwy eu hachub hwy ceir allwedd i efengyleiddio Argentina a De America i gyd. Dylid anfon mwy o negesau iddynt yn Gymraeg dros y radio.