File Manuscripts/ 1. - The Henblas manuscript,

A seventeenth century collection of Welsh poetry. A description of this MS, with an index, was published in the Transactions of the Anglesey Antiquarian Society and Field Club, 1949, pp. 38-57. The following names occur in the MS: Kenerick, Kenrych (16v, 53); Anne Lewis (67v, 133); Elizabeth Lewis (67v); Jane Lewis (54); Margaret Lewis (51, 67v); Owen Lewis (5v, 50 'his hand .... 1678', 53, 149, 169); Pierce Lewis (6v); Robert Lewis ('1685', 169); Elizabeth Lloyd (54, 67v, 74v, '1679'); Row. Morgan (112v); John Parry (16, 42, '1665', 199); Edward Robert (112); Elin Roberts (112); John Thom. (160); John William (44); Hugh Jones, John Jones, Catherine (the last p.). The following dates are given: 1654 (6, 17); 1665 (42, 172); 1679 (74v); 1685 (169). Content as follows: 3. An incomplete copy of Araith Wgan. .... fel hyn i terfyn araith Gwgan wawd newydd o gaer Einion ymhowys; 6. Dechre hanes Sion Tvdvr .... fel hyn: Gwrandewch arna / i / yn doydyd .... Ymysg plant yn y Gegin Diwedd hanes Sion Tvdvr, Rhai ai geilw Areth Sion Tudur. [Note: The original copy ends on f. 16v, 'or dechre hyd y diwedd', but 16 ll. were added - 'Pe bawn cystal dyfeisiwr .... ymysg plant yn y Gegin' - on f. 6v.]; 17. Dechre breuddwyd Sion Tvdvr: Am fi noswaith or gaya ....syn karu duw yn / i / galon Diwedd Breuddwyd Sion Tvdvr; 27. [Englynion] yr Bytheiaid: Clowch lid ag ymlid gad-gamlan Clowch gwedd .... Croyw beth iw cri Bytheiaid Jenkin Morgan - Clowch organ ddatcan ddwyt gar cloch amlwg .... Clowch beth iw Cluch Bytheiaid Moris Thos - Hwi flotten rudd-wen a rôs .... A hwi erthyles oni tte fo ath ddeilir; 28. [Dau Englyn Maswedd]: Fe ymddiried merched i mi na thybiwch .... Darfy'r hoen ar derfyn hâ; 28v. [Englynion]: Treth faith treth nawaith treth newydd / trethfawr .... treth i ladron cryfion cred Robt ap Hu. - Oni bydd byd rhydd yn rhwyddo [i ddyn .... A chymryd y byd fal / i / bo. - Yfed dwys yfed fydd / yr uchaf .... ffut anoeth na phaid dynion Sr Hu. Robt Llen - Annedd fawr sanctedd Noddfa [gôr breiniol .... Awn iw borth an haberthau ....Dd ap Gwil ai c. ir Eglwys (croeswyd allan); 29-36. Dyma Brocnastication waith Doctor .... arch esgob kymrv ag iarll kymyrthog .... Estvs holl kymrv ystronemi Doctor or dd[wy] gyfraith a llawer o swyddav gida hyny fal gwyr Elis o bocvyddan: Fo fydd hon flwyddyn rhyfedd .... o bydd o byw y Doctor Powel Terfyn Araith John Tudr; 31. A man in time full high may clime .... Beware to whom you speak (5 llinell); 37. karol yr heidden: Gwrandewch newddion trist ar gan .... wrth dreio / r / kwmbat ganweth Diwedd ar garol yr heidden; 40. Carol i yrru'r wylan o ddulun i Fôn: Gymrv rwi yn danfon: rhyfedi gro yr af[on] .... svn yn dangos yr wllvs nattiriol Diwedd karol Mr William Bulkeley a fu yn trigo ynhre m ....; 42. Karol a wnaeth Kymro i ddanfon i loeger i ddangos i hanes ar trafel a fase arnvn pen ynilled yr India gynta o waith Peilin: Mal irhoddwn ine yn wir .... a dowaid y byd sydd arnom Heilin Capten Roberts 1595; 45. Penillion deddfol: farglwydd Dduw kyfion conffwrddiwr i we[ision] .... o gwnewch ithe gyngor John morys John Morys; 47. Dyma dri thlws ar dheg ynys brydain athont gid merdhin ir tv gwydyr: llen Arthur yngeirnyv a dyfnant .... ai gofynne wrth rhaid; 48.Cyffes David ap gwillim: Trigarog frenin yw / n / tri cyffredin .... A rhan trigaredh wledh ath wlad Amen David ap gwilim; 49v. Balch ywr kristion llon mewn llyn .... dyn na dydh ni bydh yn y byd ebr Doctor John Kemp - [Englyn]: Wyth gant ith garant iaith gv wyth filoedd .... lwyth gwyraidd leiaf ith garv; 50.Dyma gyffes William kynwal: kyffesv ir Iesu ar oessoedh irhwyf .... Eden or rhinwedd a Duw yn rannv; 51v. Y ail rhan: Syrthio kyn nofio, anhwyfol ayth baych .... af a dewisaf deav Iessv Amen William kynwal; 52v. Tra welech dy anadl trwy olav yn ddifav yn dyfod oth enav Di a elli ynddiav fragv halltv a hav; 53. Darn (1626): gweddiwn i weithian am gael o hvn allan .... ar ganol mis myhefin Terfun y karol - Brud Cowydd yr wylan: Dydd da ir wylan leian llovd .... Rhydd ddirwch heddwch ir hvdd David lloyd ap lln ap Gruffyth; 54. kowydd y bi o waith Lewis ap Ivan or Tv yn y wern yn llangoed: Y Bi fwyn or dryslwyn drain .... a Duw a newydion da Lewis ap Ienn; 55v. [Darn]: Ag am gan fy ogan fodd .... Dewi a hyny dowaid William ap howell ap Thomas ai kant dros Davidd ap William or stabl (croeswyd allan); 55v. Ateb i Ateb Dafidd ap Will.: o waith Rolant Sion:. - 57V. kefais wawd kofys ydwy .... a thawed nag ymyred mwy Rowland John o lan eilian; 56. I ag H.... y feinir rinweddol ....; 55v. rhiw Lenckyn nodedig / o / lan Caveleer; 57v. kowydd y llafvrwr: Pen ddangoso rhwydd dro rhydd .... llaw fair dros pob llyfvrwr Ienn goch ap mredydd; 59. Marwnad y frenhines Elizabeth:. Och brydain wych i brodir .... ar nef aur ir vn forwyn John Philip 1603; 61v. [Pedwar Englyn]: Gweno er gased wyf gennid / nawdd Duw .... Dydwyll sydd ddewg i ddwoedid - Hawdd fydd beunydd heb wall / a digost .... gerwyn oer o groen arall. - O caiff gwan weithian ai gwasnaitho .... bid lawn hyn ai bodlono .... - Rhyw ddyn ni edwyn mwy na dall .... ef a wyr feiau arall; 62.fel dyma trafel y gigfran d.... amriw wledydd dros y byd: Mi a hedais yn bybyr .... o waith Duw Dafydd; 67v. In youth I ran ye ffieldes where vice all did grow In youth I wanted grace such vice to overthrow - Y defnyn dwr a dripio ar gwrr o bai garreg dano A dyllai lle.... rferai fo wych camp wrth fynych gwympo - Dau Bennill:. Mae'r dyn y marn dynnion, mor gadarn ac eidion .... Aspylir, hailioni r halan-wyr; 68. Cowydd y bi o waith Lewis ap Ie[van] or Ty yn y wern yn Llangoed: Y bi fwyd or dryslwyn drain .... a Duw a newyddion da Lewis ap Ienn vachan; 69. [Englyn] Ir gwlaw: Dymma r gwlyth, blyth, ar Gwenith gwin .... O byrth Dyw i borthy r Dyn - Ateb ir Cowydd y bioden: Y bi gwae dy di or daith .... Dewi a hynny dowaid Dauiydd ap Wm fardd ai Kant or Bewmares ond William P.... ap Thomas oedd Prydydd a ga.... trosto; 71v. Cowydd Mr John Gruffydd o lun Morris Dafis a William Spiser: John gruffyth ais hen graff walch .... oes awch a bar eissie ych bod Moris ap Ievan Eingan; 73v. [Dau Englyn i Dybaco]: Tybacco in bro heb raid / i Gymro .... fain ochor yn fynyach Richd ap D Pd; 74. [Dau Bennill Marwnad]: Pob cristion ar aned meibion a merched .... gwai nhw pen gollason i gwmpni Yr Arglwydd a helpio / i / briod fod hebddo ....; 74v. [Dau Englyn]: Oer yw'r eira ar Eiryri, a ryw .... O'i ryw i rol Rew ar ia T. R.; 75. [Englynion]: Ty di'r ddaiar wâr irad / y thynny .... Iechid hîr yn jach i ti Jn Tudur - Gormod o bechod ai bwys ar f'enaid .... Dy ddwylo dal rhag dial dwys - Siaradan dyweidan wyr dedwydd / 'i cânt .... Hu jawn farn hynny fydd - Yspys y dengys y dyn / o ba radd .... ar glyn gafr rowiog wlân gwyn - Gwae a gasclo olyd mewn dydd / heb obaith .... Dewy drafail'r hâel a'i rhydd - O for o faenor o fynydd / agos .... A dâ i adail y dedwydd - O'nd bau iw chwenych or byd nemor .... yr hwn y gasclwn i gyd - Hwyfus anghenus yw ynghwyn .... ar Duw mae / i / roi ai ddwyn - Y pen ni botho mewn pall / mae / n / dostyr .... yn llwyr mo gyflwr y llall; 76. Englynion o ganmoliaeth ir gwir anrhydeddys Arglwydd Bulkeley: Pryd Angel tawel nett diwar / wr glan .... r vnig bendefig da William Lloyd; 76v. [Dau Bennill]:. Y chwi'r merched Duw ach helpio .... digon hawdd y geill o'i cholli Yn amser Oliver Cr; 77. Yr Hen Gowrtiwr: Hen gân a wnaethpwyd, i oedrannys un or wlâd .... I stydi fo alenwyd o lyfre duwiol Iawn .... fel cowrtiwr ir frenhines; 78. Kowudd i henaint: Dilid i bum dalied bwull .... rhy wir fath rhowir a fudd Hugh ap Rhees Wynn; 81v. A Devine Oad: .... us good lord yt Dull sect which way wee erre in twyce repeating when wee pray, Our father .... - And for the Jesuit, Brownist and whoe pray the contrary Lett tybrun be there way, Amen; 83v. Mau llu yn rhosaur mau llun .... Mewn gwurdd a gwin - Am cledi cyni rwi yn cwyno .... Rhuddhewch fi a rhoddwch fo - [Tri Englyn]: Robert yn bert o pan na chofit .... A fonn or coid a fen cam - Tendio rwi ar bob dytundeb .... Nid da geni digio neb. - Doi yn treisio ddyn trowsedd .... Dan dy faing dyna dy fedd; 85. Cowydd i Sion failu a Guttun Sena: Bid waethwaeth y byd weithian .... rhiw ddiwrnod yn rhwydd arnyn Robt ap Dd. Llwyd; 86v. [Englyn]: ei Sioned man Riff. Huwes y gof gynt o fodowyr ym Modedern Sir fôn: Nid gweddaidd a mwynaidd mony ond melan .... Dena hên dyna hy Wm Morgan Brydydd gwyllt; 87. Chware Cardiau: I chwi ollt / y / sawl a wyr .... rhag cwilidd yn lle brenin da Rowlan....; 88. Pe'i cawn innau Rowndhead, a'i ben goriwared .... mi yrwn y fyddyn i foddi [8 llinell]; 88v. .... A phowys o bob parth .... y cwbwl on byddin ai baeddy; 90. Cywydd Marwnad yn ôl gaddewid, ir gwr parchus William .... yr ddol ysgwor: Mae cur y Môn mae cri Mawr .... os bu hael aeth yn ....; 91. Da iw rhyg di-wîg a diwagedd geirch. Drwy orchwyl ysmonaidd Da fydd gwenith ffrith ffrwythaidd Ag ôll er hyn gwell iw 'r haidd; 91v. [Dau Englyn]: Yr annuwiol ffôl a fu / poen alaeth ....

Lun diawl ymhob lle yn i du Rhys Cain - Englyn ei Griffith ap Wm â werthodd Iodafon ei Sr Richd Bulkeley: Gyttyn felynrhyn fol anrhas / giw gwrthyn .... Gyttyn heb un gronun gras; 92. Cowydd Marwnad ar ddull cychwedl neu ymddiddan iw gâr parchedig Edward Wynne Doctor o Theologyddiaeth: Pa sann garw pwy sy'n gorwedd .... wr hên yn byw ar ei hol John Griffith o Landdyfnan. 1669; 94. Marw-nad arall r vnrhiw Ddafydd Lloyd or Hen-blas o waith Rich. Kynwal, 1619: Dialedd a gydwelwn .... Nod difai enaid Dafydd Richart Kynwal; 95. Marwnad Mrs Lwmley Llwyd gwraig Pierce Lloyd iefangaf o Ligwy Esqr, 1669: Mae Lwmley am liw amlwg .... Diwair fwyn, mewn daiar fedd John Griffyth; 96v. An elegy: Here lys Interred thrift & bounty too .... For our great losse I prithee spare some teare J. G.; 97. Queen Dido: When Troy towne for tenn years warr .... The thing which she could not obtain; 98-101v. Bustl yr Eglwys Sef Cowydd .... ag erlidiav Eglwys Loeger Anno .... Gloes a gaed glas yw / i / gwedd .... naws hyll / n / yr ynys hon John Griff. 1653; 99v. [Tri Englyn]: Mae y cwn ach milgwn mawl gu son eired .... Calla twrn rhag colli teg Will Morgans cler; 102. [Chwech Englyn]: Esquire dynder pob dawn wyt William .... lwys iawnwalch eliseni J. Griffith; 102v. O Earth of earth observe this well .... Before thy Lyfe be out of Date; 103. Pob mâb, pob merch, pob dyn ar aned .... Duw ym Mharadwys; 104v. [Dau Englyn Serch]:. Ochneidio ag wylo am gel / achwyn .... Low 'rôd am bend-th le-r-el - Moes gusan bychan dibechod digri .... er mwyn Duw ar fy min dod; 105. Dyma falet o alar i gofio Mrs Margr.... o Bentraeth: Cyd alerwch ag ochneidiwch .... Lle i gorffwys llawer cnawd Terfyn gwaith Brus. 1665; 107. [Marwnad] ei Wm Lloyd person eilian, 1661: Dowch ar derfyn wur da doethion .... ir ynig wir fab rhad John Hughes (llaw ddiweddarach); 109. The Welch prophecey: When one and three times six doe meete .... ere this hand well begun London printed in ye yeare 1666; 109v. The Coppie of Thomas Becket Arch-Bishop of Canterburie in the Reigne of kinge Henery the 2d found lately in an Ancient manuscript by Dtr Alsworth: The lillie / a / shall remaine in the better parte .... and shall goe to the land of promise Te-os; 110. The prophecy of Thomas Beckett Arch-Bishop of Canterburie in the Reigne of Kinge Henery the Second: Concerneinge the warres betweene Eng.... in these followeings particulars London printed for ye .... man Anno 1666; 110v. A Prophesie found at the Abbey of St Benedict in Norfolk, 1518: If 88 be past then thrive thou mayest till 44 or 5 .... A Spaniard Protestant to be; 111. Cywydd I Charles yr Ail dewy ras Duw Brenin .... fawr, Ffraingc ar Werddon, pen ymddiffynnwr y ff.... weddio ar Dduw am gadw i ras ef, a ffawb ar sydd .... lon iddo ef: Rhown ogoniant moliant maith .... pob math, dweded pawb amen William Phillips 1660; 112v. [Englyn]: Bwriad a dyfais Sion Dafydd Evan iw ufed beinydd .... Sâr or vn dast sêren y dydd; 113. Gwunedd Deheubarth, a Phowys o bob parth .... y 27 o fedi J. Griffith; 115. At i anwyl ewyth Rich. Bulkley: Gwnewch garol duwiol i dôn ai awen .... O Duw Arglwydd diweirglod J. G.; 115v. Yr Aradr: Allan y trigi di dichwibl .... Ellyn dibryn diwll bobl (4 llinell) (gweler 137v. isod); 116. Cowydd Marwnad i Mr Harri Evans .... yr hwn a ymadawodd ar byd, 1659: Os oes mynydd Sermania .... Bur od iaeth i Baradwys John Griffith; 117v. [Tri Englyn]: Yr pum Brenhinllwyth: Gryffydd, Rhees, Bleddyn er graffu, Iestyn .... Gwyndau pumtheg-llwyth Gwndyd; 118. The Thief: I that oft have robd, am now bid sta.... His mercies farr beyond beyond sovranyty; 118v. [Pump Englyn] Ar Raniad Cymry: Tri meib i Rodri mywn tremyn eu câd .... Treiir rhwng y tri wyr hyn Dd. Hanmor; 119. Marwnad David Lloyd or Henblas a hunodd [ ] o fihefin 1619:; Rhyfedd ag ofer hefyd .... Daioni Duw yw enaid Hugh Robrts Lên o Aberffro; 120. Marwnad Katherin Owen a hvnodd yr 11 o fihefin yn oed christ 1602/: Mae alar am a welwyd .... Yn iach yt oni chottwyf Dafydd llwyd or Henblas ei ffriod; 122v. Marw-nâd Margrett vch Madog ap Iean: Os oyr iw y belen ia .... i Lanerch o Lawenydd David Lloyd or Henblas; 124v-125v. Cywydd ffarwel ir Anrhydeddus Dâd Humffrey diweddar Arglwydd Escob Bangor ag yn awr Escob Henffordd: Holl Fonedd Gwynedd i gyd .... Oruwch wisg yn Archesgob Ellis Rowland; 125. [Englyn]: Anfonais gyrais on goror / ergluw .... o Greigiau'r hên Saint Gri-gor Sr Hugh Robts Len; 126. Anglesey to the Supe konnstable: By vertue of a warrant vnto vs directed .... next quarter Sessions to be held in the County Your Loving ffriend - You are required to Collectt this bill ....December next; 127. Anglesey Twrkelyn To ye Church Wardens & Subconst .... By vertue of warant from ye .... ye third of february 1651 Your loveinge ffriends - To the petty constables of [----?] You are hereby required to come to Maenaddwyn on tuesday next .... to be there to shewe their grivevances here of faylnot ....; 129. Carol Marw Nad Mr Owen Lloy.... or Henblas: Gwrandewch ar alar tristwch dibrin .... in dal / i / gid mewn hiraeth 1667; 131. Dyma .... ath friend defosionol .... phen Shieriffe Shire fôn ai gariadys gowely .... Owen, a wnaed ar ddydd gwyl ddewi / n / y / flwyddyn .... Boêd hedd dewy lawenydd ir wreigdda lon hylwydd .... yr Arglwydd ai llwyddo nhw yn llawen John Hughes; 131v. ymofyn dyn / i / ofeg .... yn ei rann vn ir enaid (4 llinell) Sienkin Sion Griffith Morgan - Hwylys iw f wyllys felly dehellwch .... rwyf yn brydd rhag y dydd du Richd Hughs Cefn Llanfair - [Tri Englyn]: Duw Arglwydd hylwydd haela fab brenin .... ath yspryd mwynbryd / i / mi; 132. Englynion yn y [c]lefyd Diwa.... Wrth weled flined dwyn aflonydd gûr .... yr wyf finne yn rhoi fenaid Syr Hugh Roberts; 132v. [Dau Englyn]: Dy ewllys daionys duw inni au hwllys .... A rhadau duw ar hyd y dydd Mor. Cler; 133. Englynion deddfol: Duw nefol kedol keidwad gwyllt a dof .... am yn camwedd gael cymod; 133v.Duw tad trwy gariad Duw yr Gwirionedd .... Duw madde meia i mi Anonimus; 133v. [Englynion]: Or clippan truan pob trad o ddynion .... oês dyn yn fodlon iw stad Gry. Lloyd; Hir erlid drwy lid diles o falchedd .... yn llwyr yn erbyn fy lles Row. Medith Esqr; 133v. [Chwech Englyn]: Meddylia yn dda dy ddiwedd or byd .... im tuy annedd ond heno. Guilhelmos lhoyd filio suo oxon tunc agrot; 134. [Dau Englyn Lladin]: Stude sed si quatis lude .... ne perdas et temnas te David Lloyd Henblas cec....; 134v. [Tri Englyn]: Moys air er mâb Mair i mi erglyw Sion .... os Angau pair dagrau dwr Dd lloyd or Henblas; [Englyn]: Palasi paluri pir loifion durai .... A sai y Tai yn y sitt hon - Englyn am Drowsder: Nid haws ir traws er treisio r gwan .... Ei ddyrnod a ddaw arno Dd. Lloyd - [Dau Englyn]: Noeth bychan a gwan / i / genir dyn bychan .... a diddim i diweddir David Lloyd - Ar ddayar dromwas / i / drymwaith doethost .... er wely ir ei eilwaith Escob D....; 135. [Chwech Englyn]: Iawn vydd ir hedvdd ar hediad / oi flaen .... Dyrnas Duw dyna ras da; 135v. [Englyn]: Medrwch chwi ddodwch ai da .... Tan y nos yn y tai nesa - My Love onely joy take heed .... Ile never love thee more - [Tri Englyn] Y tair naid yn Abernydwydd: O bwriodd mab Owain heb irwyd dau air .... buan fu r briw am i bron draeth; 136-138. [Deuddeg Englyn]: Klwyfvs anghenvs yw ynghwyn / ag ofnvs .... da foddion Duw a faddaû; 137v. [Dau Englyn]: O bydd dun mewn gwyn gwauwnod .... farn a bauch farw / n / i bechod - Henaint iw mraint fy mrig y lwydodd .... Yn y fron pan grino i frig - Yr Aradr (4 llinell) (gweler 115v. uchod); 138. Dyma gopi O lythur a scrifeno n harglwydd Iesu Grist hwn lythur a gaud tan garreg o fewn crous n agos i dre .... help dduw ag eilwaith i ceisia .... (darn); 138v. [Saith Englyn]: Mwyn oedd gael gwanwyn gwntog / a hefyd .... Byd oer drwg bod ar y drain; 139. [Chwech Englyn] Chwaneg Englynion: Y sawl a geisio dwyllo dall / / mewn dadl .... ar dyn ai gwnel dyn gna; 139v. Trwst tabwrdd a gordd digais dychryngwsg .... Twrw nai cawr tyrnai coll (4 llinell) -. [Pedwar Englyn]: Ty crwn to pengrwn twf pengrych / tip .... Twyn ar fîn gwan tin-fain gwych - Myn coweth criceth myn crecian gwraged .... myn hen lwy mae hon / n / lân - Myn strodyr byby myn nôe bobi o bren .... myn glynia hwch glan iw hi. - Tri ofer Clêr yw cloch ag Aberth .... Nâg a ffwrs gwâg a phirs gôch; 140. Gweddi ffareuol o wayth .... Llanwenddyfri: Duw drigarog tad tosturi .... Mewn dedwddwch yn dragowydd; 142v. Adroddiad o gariad Christ at y byd: Clywch adrodd o gariad mab Duw at y byd .... a dweded pob Christion yn wastad Amen; 147. [Englyn]: Wrth oferdid llîd nid llai / i / gweryl .... ceiff wybod i fod ar fai H. E. - [Wyth Englyn] Atteb Sion Rochier: Gwadu / r / gerdd flingerdd fyleingi doedw .... weled Cont foel ar hoel hên J. R.; 147v. [Deg Englyn]: Ateb o waith Ednyfed: Er dy drafferth serth ath sôn daer fastiff .... ple ceir iawn nes nes plicio yr wydd H. Ednyfed; 148v. [Un Englyn ar Hugain] Atteb J. Rochier: Huwcin mewn tennin tynn i dûn o faenk ....

herlod i Ali hirlâs. Shion Rochier; 150v. [Pump Englyn]: Och am fan ddinam dan dudded o ddail .... Mae rhew ni thawdd mor na thes; 151v. Now my painfull eyes lie rowling .... Sweet Jesus Christ receaue my soule; 155. for the Ricketts in Children: Take a red Cock yt hath red feet .... at a time twice or thrice a day probatum est; 156. O God which did the world create .... Both now and evermore allways; 156v. [Pump Englyn]: Ond grasol iw dyn a ymgroiso yn beredd .... Mai geirie Dyn ai gwerid o - Awn iw borth an haberthau gweddi dduwioll .... At y nodd yn heneidiau - Barrio carowsio gir ysig / r / pen .... I chodi bob echydig - Gweithiwch na wisiwch er uchel / achaau .... pen bonedd heb un beni - Henaint im mraint fy mrig a lwydodd .... Cyn y fron pen grino i frig; 157. Marwnad arall i Mrs Elizabeth Humphres gwraig Humphrey Humphres DD a Dean Bangor: O troes oerfel tres A[?rf]on .... Gwir oes hoff lwidd gras iw fflant Edward Morris 1683; 159. Cowydd marwnad arall i'r unrhyw Mrs Elizabeth Humphreys gwraig Humph. Humphreys DD a Dean Bangor: Beth yw oes dyn byth o stâd .... A daioni i'w dwy eneth John Davies alias Penllyn; 160v. [Chwech Englyn]: Englynio[n] i Escob Vachan ar y powdwr frad: Bydd lawen lundain Duw lwydd / ath dyscodd .... Burdan gwann au bardwn gwerth Rd Hughes Gefn Llanfair Llin; 161. Karol marwnad Mrs Elizabeth Morgans merch Doc. Morgans esgob Bangor a gwraig Doctor Humphreys Deon B.... Och ganfod nid gwnfyd anedwydd flin adfyd .... dan fowredd lluosedd llaw Iesu Owen Griffith; 163v. [Pedwar Englyn] Enlinion a wnaed i Esgop Llanelwy gwedi dyfod allan or Twr: Enaid a llygaid Lloyge a wele .... y chwin oi dre da; 164. Marwnad Mr Harri Evans Rec Llan...., 1659: Pob Cristion, ar aned, hollt feibion a merched .... y farwnad ddiniwed o newydd; 166v. [Englyn]: Och gred ag angred / a / gwyn .... och roi ynoch hir wenwyn; 167. Cowydd marwnad Charles y cyntaf, brenin Prydain .... ffraingc ar werddon ar ynysoedd ar moroedd oi cwmpas .... Pen ymddiffynnwr y ffydd o waith William Philipp o Sir feirionydd wr bonheddig 1664: Och gred ag angred a gwyn .... ir rhai ddylon hirr ddialedd Wm Philipps;. 168. Ach Siarl I; 169v. [Dau Englyn]: Iwch lesol wr gwaedol gwiwdeg / er rhad .... Rhwydeb i bob rhyw hadau J. P. P. - Pet fae yr cleddyf tan fy mron .... Dy glowed gwen cin fwyned (8 llinell); 170. Marwnad Mr Sage Robinson or Manachdy, 1664: Ai marw Sag amriw seigiau....n absennol J. Griffith (llaw ddiweddarach); 171-172v. Cowydd a wnaed ir kwrw: Y kwrw Rhydd kas yr heidden .... a thafarn ddiffaith hefyd Richard Phylipp 1618; 172. O decus patrie per te florentis imago: Per me Johannem .... O vir non ipso quem regis orbe minor John Parrie Anno Domini 1665; 173. Heel frutus o troya kenhedleth plant Adda .... Yn ffyddlon pur inion ir brenin; 174v. Rhû dêg iw dy agwedd rhu lân a rhu lyniedd .... I'w freichie efe ath fynne fyth feinwen (4 llinell); 175. Dechre Karol Brvd: Gwrandewch ychydig bach o frvd .... ni thal y bvd i wvbodaeth. Ag fel hvn i derfyna karol John ap Hugh bod wigan; 177v. Na fudd fwin wrth anfwin o'i fodd .... Na rhw fwin ond yn rhiw fodd (4 llinell) - [Pedwar Englyn]:. Bym yn hent ac beunydd yn ngent .... aro mae geni i ti arwydd - Engan ym galwir o amgylchion .... ond drwg yn fy nhyb am drygo yn hir - Nag edrich fy ngared dan odre fy ngwallt .... nid fel r air da r a yr dyn - Nos chosais fy Engharad .... Nam lu gwelu nam tan; 178. Pwyswch atton dhydd / a / nos .... os gellir koylio ir llyfre; 178v. [Tri Englyn]: Treth faith, beth naw-waith, treth newydd / treth fawr .... Treth ar dreth, hyd feth a fydd Robt ap Huw - Treth hen treth newydd treth fawr .... Treth treth hyd feth a fvdd - Treth bell, treth gastell, treth gêd / treth gadarn .... Treth i ladron cryfion crêd Robt ap Huw; 180. Heel fruttvs fab Svlus bruttaniad brat .... ach kaffa yn ych kyfri kyfvng mae rhai yn ol or karol yma; 181v. Gwrandewch ykymdeition o gariad gwen dirion .... damvne gael gwno mewn gafel; 182. Gwrandewch arnai fel i rwy: yn arwain klwy a dolvr .... ni ddelwy i dreythv fynghwyn dan gyre r llwyn kariadfrig; 183. Yn tlawd, ar Anrhigarog: Gwrandewch karol tostvr iawn .... o stori lan a welse; 185. Duw a fedheyo imi pob oferedd ydwi yn sgrifenv yn y llyfr yma nag mewn llyfr arall chwaith i fwrw yr amser heibio; 185v. yn tad yr hwn wyt yn y nef .... a gwg yn gelvn amen; 186. Carol ei Charls yr Ail: Awn awn / i / weddio rhown pawb y byd hebio .... chwi a fetha hefvd; 188. Ymddiddan rhwng Sion ab Efan ai fab: Yn Gymdeithwich fy ngymdeithion .... Rhwng i fab a Sion ab Efan; 189. Wyth mil, saith cant trigain .... A hyn nis gwir ond rhyw vn (4 llinell); 189v.[Pedwar Englyn]: Ali bach tegach wyt ti myn Seiriol .... drachyneb yn dy wyneb di - Tra bo iraidd y gwraidd yn y gro yn garedig .... gymeiryd i byd y modd ag y bodd -. Cau dref cau llef cau lan cau fanwl .... rhag dig i fuwchig fechan - Nai ddyga o dai r daith / mor / cleddau .... mynaf ffon o lynon lanwaith H. Robt; 191-189v. Englynion i Rhys Robt Bodwine isa am i drowster yn cleimio rhan o gors Bodwrog oedd i Ddafydd Lloyd or Hen-blas o rhan pryny o hono hawl Shone Owen Trefeilir un or kydairied sef am geffyl: Trychant o feddiant yn foddys cowson .... caied anhydded yn hawl D. Ll.; 191v. Eva vch Meredith: Here lyes by name ye worldes mother .... all which may be wth out break of Consanguinity (5 llinell); 192. [Pump Englyn]: O bydd merch eglurserch glaiarson / in gwlad .... hediad dymchweliad chwilen; 192v. Sion Lloyd Kynghorion y fam oi hetife.... fy mab Sion o fon rwy fi di weniaith .... burion happ i bronnau hen Katherin Owen dy fam ai gwnaeth; 193v. [Dau Englyn] Y ddwy benglog: By rhain yn ddynyon mor hy a ninai .... Yn llwch i ddarfod yn llin Sr John Llanfihengel yn Menrhose - [Englyn] I ben muharun sent by Mr P. Lewis to Sr Bevis: Welw ben muharun meric, by nerthol .... geir porttes gynes or gig Sr Bevis - [Dau Englyn]: Dwr tan awyr ser tera main .... gwyllt gwar gwellt gwydd, nos dydd da - Myfi ydiw yr prydydd parod-waith am genau .... O gordh arian y gerdwriaith D. G.; 194. Protestants chear up a main .... both food & amunision Store; 194v. [Englyn]: Mae ch cwn a'ch milgun maulgu / sôn euraid .... Bro ra ev braint bôb rhyw bry - [Tri Englyn]: Gweinidog yw Wilcog i Wynn / gofys .... eich bara 'chaws ach bir chwi - 195. Silenc a good leasson for Courtiers, for wt move safe .... be called, he may speak wth Authority; 195v. [Dau Englyn]: Mau deigiain ar y glaslin .... Gwych heb gael goch a gwion - Mau rhai yn barny ar fy rhol am garu .... ddaed i ferch ddwad ar fy ol - Ni fyn un ferch mom hanerch nam henwi .... O gased gan ferched fi (4 llinell) - [Tri Englyn]: Cynnugiais a feddays r fyn, am gally, .... Ond mawr na bai dyr gyn bob dyn - Fy serch ar ferch, a rhois fi, a chyrio .... Nis gwn i pam, rhwng i mam a mi - Llances a lodes lwyd wen, feinayl .... A chwythai fy nhad aithoch yn hen - fy nhad a roi im gunnycr fel hin .... gwallt .... ysgafen i hin (4 llinell); 198. Ar ail garfan .... blynyddoedd a chant a feddeyant - karol deyar etto: Gartre nis bym er nos Dvwllyn .... glanddvn holvn holvn; 199. .... arfod ichwi ych kan .... rhag godi r wraig oi gwelv Terfyn peth or karol Aer kastell bylchwyn ai kant i dderbvn gwirod gvn Edward ap Hugh Gwynn aer Bodewrud oedd yn trigo yn llan beder; 200. karol deyar ofer etto: Echdoe bym i, yn llanllyfni .... gwn i mwy onis dysgwy o holvn o holvn; 200v. karol i ddwy o wragedd awelodd freyddwyd: Gwragedd priod hollt sir fon .... lwyr adde ymreyddwyd iddo Thomas ap Hugh (llaw ddiweddarach); 202v. Ir Tybacco: .... pob estron heinid .... heb arno rhwmiad prentis; 202v. I Wûr Cari: Su o wyr Eifank yn y bvd .... y mab ai karo y fwya; 204v. karol merch: fyngwynwdden gvlael gv .... may gore fyth pwy kynta.