Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1860-1985 (Creation)
Level of description
fonds
Extent and medium
0.056 metrau ciwbig (10 cyfrol, 3 bwndel, 2 ffolder); 1 bocs bychan (Mawrth 2009)
Context area
Name of creator
Administrative history
Erbyn 1859 yr oedd galw am gapel mwy o faint na'r Garth oherwydd y twf mewn poblogaeth a masnach ym Mhorthmadog. Ystyriwyd ehangu'r Garth ond penderfynwyd yn hytrach i godi capel newydd mewn rhan arall o'r dref. Yn Ionawr 1860 prynwyd darn o dir o Ystad Tremadog am brydles o 99 mlynedd ac agorwyd Capel y Tabernacl yn Ionawr 1862. Dewisodd 140 o aelodau'r Garth i symud i'r addoldy newydd. Nid oedd galeri i'r capel i ddechrau ond codwyd un yn 1866 a newidiwyd safle'r pulpud ac adrefnwyd yr eisteddleoedd. Yn 1881 codwyd ysgoldy y tu cefn i'r capel i ddal 300. Roedd yna lyfrgell eang er mwyn rhoi cyfle i'r werin bobl ehangu eu gorwelion. Yn 1889 codwyd Tŷ Capel. Newidiwyd tu blaen y capel yn 1924 a chafwyd organ newydd.
Dymchwelwyd Capel y Tabernacl, Porthmadog, yn 2000 a chodwyd capel newydd ar y safle, ond cadwyd yr ysgoldy a'r festrïoedd. Ym mis Mehefin 2001 agorwyd Eglwys y Porth. Roedd y capel yn rhan o Ddosbarth Tremadog yn Henaduriaeth Llŷn ac Eifionydd.
Archival history
Immediate source of acquisition or transfer
Adneuwyd gan Mr John Rees Jones, Porthmadog, Mai 2002, a chan Mr Gareth Edwards, Porthmadog, Mawrth 2009.; 0200207596
Content and structure area
Scope and content
Mae'r fonds yn cynnwys cofnodion ariannol, cofnodion gweithgareddau diwylliannol a chofnodion gweinyddol Capel y Tabernacl, Porthmadog. Ceir llyfr cyfrifon, 1860-1917, llyfrau casgliad y Weinidogaeth, 1927-1937, llyfrau derbyniadau a thaliadau, 1968-1985, rhaglenni ac anerchiadau Cymdeithas Lenyddol y Tabernacl, 1884-[1923], llyfrau cofnodion cyfarfodydd y blaenoriaid, 1891-1935, llyfr cofnodion Pwyllgor y Chwiorydd a hanes yr Eglwys, 1862-1891, yn eu plith.
Cofysgrifau ychwanegol yn perthyn i'r capel, yn cynnwys llyfr casgliadau, 1955-1967; dwy gyfrol yr Ysgrifennydd, 1964-1971 a 1972-1981; a tudalen yn nodi cynnwys llyfrgell y capel, 1946-1968 a 1975.
Appraisal, destruction and scheduling
Action: Cadwyd yr holl gofnodion a adneuwyd i'r Llyfrgell..
Accruals
Ni ddisgwylir ychwanegiadau.
System of arrangement
Trefnwyd y cyfan o'r archif yn LLGC yn dair cyfres: cofnodion ariannol, papurau gweithgareddau diwylliannol a chofnodion gweinyddol; ac yn un ffeil: Hanes Eglwys y Tabernacl.
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau diweddar yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru lofnodi'r ffurflen 'Papurau modern - gwarchod data'.
Conditions governing reproduction
Amodau hawlfraint arferol.
Language of material
- Welsh
Script of material
Language and script notes
Cymraeg
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Ceir copi caled o'r rhestr yn CMA: Cofnodion Capeli Cymru yn LlGC 2001-
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Alternative identifier(s)
Virtua system control number
GEAC system control number
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
Wrth lunio y disgrifiad hwn dilynwyd canllawiau LlGC a seiliwyd ar ISAD(G) Ail Argraffiad; rheolau AACR2; ac LCSH.
Status
Level of detail
Dates of creation revision deletion
Ionawr 2003.
Language(s)
- Welsh
Script(s)
Sources
Archivist's note
Lluniwyd gan Ann Francis Evans.
Archivist's note
Defnyddiwyd y ffynonellau canlynol wrth lunio'r disgrifiad hwn: Williams, Trefor, Canmlwyddiant Eglwys y Methodistiaid Calfinaidd yn y Tabernacl, Porthmadog, 1862-1962; Yr Wylan, papur bro, Hydref 2000 a Mai 2002 ac CMA: Cofysgrifau Eglwys y Tabernacl, Porthmadog.