Showing 58001 results

Er i'r syniad o sefydlu cymdeithas genedlaethol i lenorion Cymru gael ei drafod cyn 1939 fe gododd ei ben eto rhwng 1956 a 1958 mewn sgyrsiau rhwng Bobi Jones a Waldo Williams. Ar ôl i'r ddau drafod nifer o enwau posibl gwahoddwyd cnewyllyn o lenorion i Westy'r Marine, Aberystwyth, ar 3 Ebrill 1959 i drafod y syniad o sefydlu Yr Academi Gymreig. Yn enw Bobi Jones y gyrrwyd y gwahoddiadau gwreiddiol a hynny at Kate Roberts, Gwenallt, Waldo, Aneirin Talfan Davies, Pennar Davies a Thomas Parry. Awgrymodd yr hanner dwsin hyn y dylid ychwnaegu enwau Euros Bowen, Islwyn Ffowc Elis, Alun Llywelyn-Williams a John Gwilym Jones at y rhestr. Ystyriwyd y cyfarfod cyntaf hwnnw, a'r ail ar 5 Medi 1959, yn gyfarfodydd 'rhag-bwyllgor' i'r Academi Gymrieg, cymdeithas gyfyngedig o bedwar ar hugain o lenorion. Yng Ngwesty'r Parc, Caerdydd y cynhaliwyd cyfarfod swyddogol cyntaf yr Academi Gymreig a hynny ar 22 a 23 Ebrill 1960. Yn y cyfarfod cyntaf hwn yr etholwyd G. J. Williams yn llywydd, Iorwerth Peate yn gadeirydd, Bobi Jones yn ysgrifennydd a Gwilym R. Jones yn drysorydd. Yn yr un cyfarfod penderfynwyd sefydlu'r cylchgrawn Taliesin dan olygyddiaeth Gwenallt.

Dewiswyd yr enw 'Cymreig' yn hytrach na 'Chymraeg' oherwydd bod y rhai a oedd yn y 'rhag-bwyllgor' cyntaf oll yn awyddus i weld yr Academi, unwaith y byddai wedi cael ei thraed dani, yn mynd i gyfeiriadau eraill gan gynnwys croesawu llenorion Saesneg Cymru i'w rhengoedd. Ni ddigwyddodd hynny am bron i ddeng mlynedd. Ar 10 Ebrill 1968 y cafwyd cyfarfod ar y cyd â nifer o lenorion Eingl-Gymreig yn Abertawe pryd y penderfynwyd y byddid yn sefydlu adran iaith Saesneg i'r Academi ond gan gadw'r enw Academi Gymreig gan nad oedd modd ei gyfieithu i'r Saesneg.

Dau weithgaredd cyntaf yr Academi oedd cynnal cynadleddau a sefydlu'r cylchgrawn Taliesin. Aethpwyd ymlaen i drefnu cyfres o gyfieithiadau i'r Gymraeg o glasuron Ewropeaidd, geiriadur Saesneg-Cymraeg yr Academi, a'r cynllun clasuron i drefnu ailgyhoeddi nifer o glasuron llenyddiaeth Gymraeg. Yn ogystal â hyn mae'r Academi'n trefnu gweithgareddau eraill megis nosweithiau i goffáu awduron, cynadleddau ac ymweliadau rhyngwladol, teithiau llenyddol, gwobrau a chystadleuthau a chyrsiau preswyl ar wahanol agweddau o ysgrifennu creadigol.

Parhaodd yr Academi yn gorff annibynnol ond dechreuodd dderbyn nawdd Cyngor Celfyddydau Cymru tua 1977 a'i galluogodd i benodi staff llawn amser a gadarnhaodd y twf a fu yn ogystal â chychwyn cynlluniau newydd. Rhai a fu ynghlwm â gweinyddu'r ochr Gymraeg oedd Gwerfyl Pierce Jones, Gwynn ap Gwilym Ann Beynon a Sian Ithel.

Ym 1998 enillodd yr Academi y cytundeb gan Gyngor Celfyddydau Cymru i sefydlu Asiantaeth Lenyddiaeth Genedlaethol. Bellach mae'r Academi, ar ei wedd newydd ac ehangach, yn gweinyddu cynllun Awduron ar Daith Cymru, amrywiaeth o Gynlluniau Preswyl i awduron, prosiectau datblygu a Sgwadiau 'Sgwennu i Bobl Ifainc, ac mae'n cynnig cymorth i'r rhai hynny sy'n trefnu eu rhaglenni llenyddol eu hunain. Er mwyn cyflawni'r gwaith hwn mae gan yr Academi swyddfeydd yng Nghaerdydd a swyddogion maes sy'n gweithio yng Ngogledd a Gorllewin Cymru. Mae'r Academi yn hyrwyddo ei digwyddiadau ei hun ac yn cyhoeddi A470, cylchgrawn deufisol sy'n llawn newyddion llenyddol o bob cwr o Gymru. Mae'r Academi hefyd yn rhedeg cyrsiau, cystadlaethau (gan gynnwys Cystadleuaeth Farddoniaeth Ryngwladol Caerdydd), cynadleddau, teithiau gan awduron, ymweliadau cyfnewid rhyngwladol, digwyddiadau ar gyfer ysgolion, darlleniadau, perfformiadau llenyddol a gwyliau ac mae'n cynrychioli buddiannau awduron Cymru ac ysgrifennu yng Nghymru o fewn ffiniau'r wlad a thu hwnt. Mae'n gweithio ar y cyd â Thŷ Newydd, y ganolfan breswyl i awduron ger Cricieth.

Mae rhaglen gyhoeddi'r Academi yn cynnwys Taliesin, cylchgrawn llenyddol chwarterol yn y Gymraeg, y New Welsh Review, prif gylchgrawn llenyddol Cymru yn Saesneg (ar y cyd â Chymdeithas Prifysgolion Cymru),yCydymaith i Lenyddiaeth Cymru a'r Oxford Companion to the Literature of Wales, Geiriadur yr Academi, ac amryw o gyfieithiadau. Gyda chefnogaeth y Loteri, mae'r Academi wrthi ar hyn o bryd yn gweithio ar y Gwyddoniadur Cymreig cyntaf, a fydd yn ymddangos yn y Gymraeg ac yn y Saesneg yn 2002.

Golygodd y datblygiadau hyn gryn dipyn o newidiadau yn strwythr yr Academi. Nid yw ei haelodaeth yn gyfyngedig i gylch bychan o lenorion; bellach mae gan y ddwy Adran tua tri chant o aelodau llawn rhyngddynt a chyfanswm hyd yn oed yn uwch o aelodau cysylltiol neu gefnogwyr. Erbyn hyn enw swyddogol Yr Academi Gymreig yw Yr Academi Gymreig/The Welsh Academy, a'i henw gweithredol yn y ddwy iaith yw Academi, ac fe'i disgrifir fel 'cymdeithas genedlaethol sy'n hyrwyddo awduron a llenyddiaethau Cymru'.

Mae gan yr Academi Brif Weithredwr, pedwar o staff amser-llawn a nifer o staff rhan-amser. Fe'i llywodraethir gan Fwrdd Rheoli; daw aelodau'r Bwrdd o blith aelodaeth yr Academi ei hun, cyrff sydd mewn partneriaeth â hi, awdurdodau lleol, cymdeithasau i awduron y mae eu gwaith yn berthnasol i amcanion yr Academi, y cyfryngau a byd masnach. Bydd aelodau o'r Bwrdd yn gwasanaethu am dair blynedd ac etholir neu cadarnheir yr aelodau gan gyfarfod cyffredinol blynyddol y Gymdeithas. Mae gan y Bwrdd gyd-gadeiryddion. Yn ogystal â'r Bwrdd Rheoli, mae gan yr Academi Bwyllgor Aelodau a ffurfiwyd yn unswydd i ofalu am faterion sy'n ymwneud â'r aelodau. Mae gan y Pwyllgor hwn ddwy adran (un yr un ar gyfer y ddwy iaith), ac etholir hwn hefyd gan gyfarfod cyffredinol blynyddol y Gymdeithas. Mae pwyllgor yr aelodau yn cysylltu ac yn cyd-drafod gyda'r Bwrdd trwy'r cyd-gadeiryddion.

Yr Academi Gymreig's first tentative steps towards collaboration with Anglo-Welsh writers were taken in 1962 following a suggestion by Emyr Humphreys that six of them be invited to the 1962 Academi Gymreig's September Conference for dinner and discussion. The writers were to be R. S. Thomas, Glyn Jones, Vernon Watkins, Jack Jones and Idris Parry. R. S. Thomas and Glyn Jones were also invited to the conference to talk about the significance of Wales to them as writers. Two years later, in 1964, Glyn Jones was invited to become a member of the Academi. Although he did not accept the invitation, it was another sign of the Academi's growing recognition of the work of Anglo-Welsh writers.

Events leading to the formation of the English Language Section were set in motion in a business meeting of Yr Academi Gymreig in March 1968 when Meic Stephens, who was attending as the Associate Director of the Welsh Arts Council, raised the issue on behalf of writers in Wales who were writing in English. Impetus had also been provided by a meeting of the Guild of Welsh Writers in London in November of the previous year. In the March Academi meeting, members accepted in principle, the establishment of an English Language Section of the Academi. A meeting between Yr Academi Gymreig and the Anglo-Welsh writers was held on 10 April 1968 and the existing members were reassured that the new Section would not interfere with the Welsh nature of their society especially regarding the use of language. The name 'Yr Academi Gymreig' would represent the whole society, with both sections adopting sub-titles. The Anglo-Welsh members therefore become part of Yr Academi Gymreig - The English Language Section.

The first official meeting of the English Language Section was held in Cardiff on 15 June 1968 with approximately thirty writers present. Jack Jones became the first President of the Section and Glyn Jones its first Chairman. During the following years, the section's only funding came from the susbscriptions of the forty-five or so members. Conferences and meetings were undertaken for members mainly thanks to the organisational skills of Sally Roberts Jones, secretary of the section, and Alison Bielski who held the post of joint secretary with Sally Roberts Jones for a time.

In 1971, the Section received its first grant from the Welsh Arts Council, which allowed it to organise a wider range of activities including weekend schools where lectures were given by a number of prominent writers including Glyn Jones and Gwyn Williams. The grants provided by the Welsh Arts Council rose steadily and in 1974, following a substantial increase in funding, the Section was able to appoint part time staff. Pamela Parry-Jones was appointed Adminstrative Secretary and for the first time, an Exectuive Committee was formed to supervise the planning and administration of Academi affairs and events.

In 1978, the Enlgish Language Section became constitutionally independent and received charitable status. In 1979, a broader base of membership was created through an associate membership scheme.

Following these changes, many projects were undertaken by the English Language Section included the Cardiff Literature Festival, writers workshops and an annual conference. The Section has been responsible for publications including the Anglo-Welsh Review, Companion to the Literature of Wales as well as a series of reprints of Anglo-Welsh books. Competitions such as the Cardiff International Poetry Competition and the Young Writer's Competion are also arranged by the section.

Since 1998, the role of the Academi has changed, following its being awarded a franchise, from the Arts Council of Wales, to establish a Welsh National Literature Promotion Agency.