Crëwyd y teitl ar sail cynnwys yr archif.
Roedd y Parch. Dr William Thomas Pennar Davies (W. T. Pennar Davies, 'Davies Aberpennar', 1911-1996) yn fardd, yn nofelydd ac yn ysgolhaig. Ganwyd yn William Thomas Davies yn Aberpennar, Morgannwg, ar 12 Tachwedd 1911, a derbyniodd ei addysg yng Ngholeg y Brifysgol, Caerdydd, Colegau Balliol a Mansfield, Rhydychen, a Phrifysgol Iâl, UDA. Bu'n weinidog yr Annibynwyr yng Nghaerdydd, 1943, ac yna yn Athro yng Ngholeg Diwinyddol Bala-Bangor a Choleg Coffa Aberhonddu, ac yn ddiweddarach yng Ngholeg Coffa Abertawe. Yr oedd yn Brifathro'r Coleg Coffa, 1952-1981, tan ei ymddeoliad. Cafodd ei gysylltu â grŵp o feirdd Cylch Cadwgan o 1939 ymlaen, yn ysgrifennu dan yr enw 'Davies Aberpennar', a mabwysiadodd yr enw 'Pennar' tua 1948.Priododd Rosemarie Woolf yn 1943 ac y mae Meirion Pennar yn un o'i bum plentyn. Bu farw 29 Rhagfyr 1996. Yn ogystal â chyfraniadau i Cerddi Cadwgan (Abertawe, 1953), cyhoeddodd chwe chasgliad o'i farddoniaeth yn cynnwys Cinio'r Cythraul (Dinbych, 1946), Naw Wfft (Dinbych, 1957), Yr Efrydd o Lyn Cynon (Llandybïe, 1961) a Y Tlws yn y Lotws (Llandybïe, 1971, Ymhlith ei ryddiaith yr oedd Caregl Nwyf (Llandybïe, 1966), y nofelau Meibion Darogan (Landybïe, 1968 a Mabinogi Mwys (Abertawe, 1979) a gweithiau ysgolheigaidd megis Rhwng Chwedl a Chredo (Caerdydd, 1966).
Published
Papurau Pennar Davies, 1913-1999, yn cynnwys copïau teipysgrif o'i weithiau llenyddol, ynghyd â phapurau academaidd a phapurau llenyddol.
Trefnwyd yn ddau grŵp: Rhodd 1983 a Rhoddion 2003, 2005 a 2009.
Action: Cadwyd yr holl gofnodion a gyflwynwyd i Lyfrgell Genedlaethol Cymru..
Dr W. T. Pennar Davies,; Sgeti, Abertawe,; Rhodd,; 1983
Mrs Rosemarie Pennar Davies trwy law yr Athro Densil Morgan, Bangor; Caerdydd; Rhodd; Gorffennaf 2005
Mrs Rosemarie Pennar Davies trwy law yr Athro Densil Morgan, Bangor; Caerdydd; Rhodd; Awst 2003
Mr Owain Pennar; Caerdydd; Rhodd
Ni ddisgwylir ychwanegiadau.
Lluniwyd gan Rhys Jones i brosiect ANW. Defnyddiwyd y ffynonellau canlynol wrth lunio'r rhestr: Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Mân Restri a Chrynodebau 1984; Stephens, Meic, The New Companion to the Literature of Wales (Caerdydd, 1998); The Times, 16 Ionawr 1997, t. 21.
Derbyniwyd dau gyfansoddiad cerddorol mewn llawysgrif gan Walter Dowding,1956-1957 (NLW MS 19759E) yn rhan o rodd 1983. Trosglwyddwyd caset (CM 13560) yn cynnwys recordiad o Gwynfor Evans yn cael ei holi am Pennar Davies a chaset (CM 13561) Siars i’r Eglwysi (cwrdd sefydlu Aled ap Gwynedd, Crymych, 1983) a Gwynfor Evans ar Pennar Davies, Gorffennaf 2001 i Archif Genedlaethol Sgrin a Sain Cymru, ynghyd â thâp fideo yn cynnwys ffilmiau cine camera Pennar Davies.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Amodau hawlfraint arferol.
Preferred citation: 1-7.
Published
Teipysgrifau chwech o'i gyfrolau cyhoeddedig a ymddangosodd rhwng 1957 a 1979 gyda rhai ychwanegiadau a newidiadau llawysgrif.
Trefnwyd yn LlGC yn saith ffeil.
Preferred citation: 1.
Published
Preferred citation: 2.
Published
Preferred citation: 3.
Published
Preferred citation: 4.
Published
Preferred citation: 5.
Published
Preferred citation: 6.
Published
Preferred citation: 7.
Published
Preferred citation: P.
Published
Papurau personol, papurau'n ymwneud â gyrfa academaidd Pennar Davies ac fel darlithydd a llenor, 1913-[1999].
Trefnwyd yn LlGC yn bedwar grŵp: papurau proffesiynol, papurau coleg, papurau proffesiynol a phapurau llenyddol.
Action: Gwaredwyd ymarferion mewn Hebraeg a Lladin; copi o gyfrol 1 o’i draethawd BLittt ‘John Bale and his dramatic works’ (Life and work), [Coleg Balliol, 1938]; torion papur newydd o’r Tyst a’r Faner; copi o Y Fflam, Awst 1949; copïau dyblyg o gyhoeddiadau Plaid Cymru; adroddiadau amrywiol gapeli ac adroddiadau pwyllgorau Coleg Coffa Aberystwyth, 1974-5, 1978-9 ac 1979-80; cofnodion Prifysgol Cymru, 26-7 Gorffennaf 1962; a rhai papurau ariannol. Mae awdurdod i ddinistrio'r papurau hyn yn Ffurflen Werthuso Adrannol AFE/2011/5..
Preferred citation: PD.
Published
Papurau personol, [1919]- 1992, gan gynnwys llythyrau, papurau'n ymwneud â'i gyfnod yn Ysgol Sir Aberpennar a'i yrfa academaidd, ynghyd â drafftiau o'i hunangofiant.
Trefnwyd yn bum cyfres: llythyrau cyffredinol, [1926]-1992; llythyrau gohebwyr cyson, [1940]-1989; deunydd hunangofiannol; adroddiadau, tystysgrifau ac anrhydeddau, [1919]-1987; a phapurau a grynhowyd, 1924-[1970].
Preferred citation: PD1.
Yr oedd John Gwyn(edd) Griffiths (1911-2004) yn fardd, beirniad, golygydd ac ysgolhaig. Fe'i ganwyd yn Y Porth, Y Rhondda, 7 Rhagfyr 1911, yn fab i'r Parchedig Robert Griffiths, gweinidog gyda'r Bedyddwyr yn Eglwys Moreia, a'i wraig Mima. Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Sir y Bechgyn, yn Y Porth, graddiodd mewn Lladin a Groeg yng Ngholeg y Brifysgol, Caerdydd, a'i addysgu ym Mhrifysgolion Cymru, Lerpwl a Rhydychen. Priododd Kate Bosse yn 1939 a ganwyd dau fab iddynt yn ddiweddarach, Robat a Heini. Sefydlodd Gylch Cadwgan yn ystod yr Ail Ryfel Byd gyda'i briod Kate Bosse-Griffiths yn eu cartref yn Y Porth. Bu'n athro ysgol yn ei hen ysgol yn Y Porth, 1939-1943, ac yn athro Lladin yn Ysgol Ramadeg Y Bala, 1943-1946, cyn cael ei benodi'n ddarlithydd ym Mhrifysgol Abertawe yn 1947. Rhwng 1965 a 1966 bu'n ddarlithydd gwadd ym Mhrifysgol Cairo. Bu'n gyd-olygydd cylchgrawn Y Fflam gydag Euros Bowen a Pennar Davies ac yn olygydd Y Ddraig Goch hefyd, 1948-1952. Cyhoeddodd bedair cyfrol o gerddi hefyd. Bu'n olygydd cyfres yr Academi Gymreig o drosiadau Cymraeg o weithiau rhyddiaith rhwng 1979 a 1995. Bu’n ysgrifennydd a llywydd Adran Glasurol Urdd y Graddedigion Prifysgol Cymru. Safodd fel ymgeisydd Plaid Cymru mewn etholiadau lleol a seneddol. Bu farw 15 Mehefin 2004.
Published
Llythyrau, [1926]-1992, oddi wrth aelodau o'r teulu, cyfeillion a llenorion yn ymwneud â'i fywyd cyhoeddus, ei yrfa fel academydd a'i ddiddordebau ysgolheigaidd ac fel bardd a nofelydd. Ymhlith yr unigolion sy'n gohebu'n gyson mae J. Gwyn Griffiths, Nathaniel Micklem, Gwynfor Evans, R. Tudur Jones, Clem C. LInnenberg a Geoffrey Nuttall. Neillltuwyd ffeiliau unigol hefyd i'r pedwar olaf gan Densil Morgan (gw. cyfres PD2).
Trefnwyd yn
Preferred citation: PD1/1.
Published
Llythyrau, [1945]-[1960], gan gynnwys rhai, 1946, yn ei longyfarch ar ei benodi'n Athro yng Ngholeg Bala-Bangor a llythyrau, 1947, yn ymwneud â'i waith fel golygydd y gyfrol Saunders Lewis ei feddwl a'i waith (Dinbych, 1950) . Ymhlith y llythyrau mae traethawd a luniodd yn 1926 yn ymwneud â Milton, cerdyn aelodaeth o Blaid Genedlaethol Cymru yn 1939 (Cangen Aberpennar) a rhifyn o Tir Newydd, Awst 1939, yn cynwys dwy gerdd ganddo.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/2.
Published
Llythyrau, 1930-[1945], gan gynnwys nifer a dderbyniodd gan ei deulu yn ystod y cyfnod y bu'n astudio yng Ngholeg Iâl, yr Unol Daleithiau ac yn ymwneud â'r gymrodoriaeth. Ceir llythyrau hefyd oddi wrth William R. Rutland a llythyrau oddi wrth Mrs Fitzgerald, ei noddwraig.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/3.
Published
Llythyrau, 1930-1949. Ymhlith y gohebwyr mae Haniel Long (5), Keidrych Rhys, Aneirin [Talfan Davies] (2), H. F. B. Brett Smith, ynghyd â llythyrau ganddo at ei rieni o'r Unol Daleithiau ac oddi wrth ei fam ato ef.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/4.
Published
Llythyrau, 1934-[1947], gan gynnwys llythyr oddi wrth Iorwerth Peate yn sôn am ei onestrwydd wrth wneud sylwadau am waith Pennar Davies a llythyrau oddi wrth Keidrych Rhys (7) yn ymwneud â chyfraniadau llenyddol i'r cylchgrawn Wales.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/5.
Published
Llythyrau, 1934-1982. Mae'r mwyafrif ohonynt yn llythyrau a anfonodd o'r Unol Daleithiau at ei rieni yn disgrifio'i fywyd yno a nifer o gardiau post hefyd. Ceir llythyr oddi wrth Nigel Heseltine.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/6.
'Cymraeg oedd prif bwnc Olwen Rees yn y chweched dosbarth, ac yno y ffurfiwyd cyfeillgarwch rhyngddi hi a Kate Roberts, cyfeillgarwch a barhaodd hyd farwolaeth yr awdures. Pan fyddai Olwen yn galw i weld ei brawd Llewelyn Morgan Rees a'i wraig Joan ym Mangor, yn ddieithriad byddai yn galw i weld Kate Roberts yn Ninbych. Byddai'r ddwy ohonynt yn ysgrifennu ambell i lythyr y naill at y llall, a chadwodd Olwen y llythyrau yn ofalus. Pan fu farw Olwen ychydig flynyddoedd ar ôl ei gŵr Dewi, Joan Rees fu'n gyfrifol am wagio'r tŷ yng Nglynebwy, a phan ddaeth ar draws llythyrau gan Kate Roberts, anfonodd hwy i'r Llyfrgell Genedlaethol' (tystiolaeth Mr Cledwyn Jones, brawd-yng-nghyfraith Mrs Joan Rees, Mehefin 2009).
Published
Llythyrau, [1935]-[1962]. Ymhlith y gohebwyr mae Kate Roberts, Saunders Lewis (3) a Keidrych [Rhys].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/7.
Yr oedd Gwilym Richard Jones yn fardd a newyddiadurwr. Fe’i ganed yn Nhal-y-sarn, Sir Gaernarfon ar 24 Mawrth 1903. Bu’n gweithio fel gohebydd ac yn 1945 fe’i penodwyd yn olygydd ar Y Faner gan aros yn y swydd nes iddo ymddeol yn 1977. Cyhoeddodd bum cyfrol o gerddi. Ef oedd y cyntaf i ennill y gadair, y goron a’r fedal ryddiaith yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Bu farw ar 29 Gorffennaf 1993.
Published
Llythyrau, 1935-1993. Ymhlith y gohebwyr mae Gwilym R. [Jones] (3), Kate Roberts, Gwenallt, Jennie [Eirian Davies] ac aelodau'r teulu. Ceir llythyrau yn ei longyfarch ar ei benodi'n Brifathro Coleg Coffa, Aberhonddu, yn 1952.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/8.
Published
Llythyrau, [1935]-[1991].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/9.
Published
Llythyrau, [1936]-[1946], 1992, oddi wrth Aneirin [Talfan Davies] (10), Keidrych [Rhys] (6), ynghyd â'i ddatganiad yn nodi'i safiad yn erbyn y rhyfel ac mae'n gwrthod ymladd 'under the present conditions', [1941]-[1945] ac Alun Llywelyn-Williams (2) ac eraill. Yn eu plith hefyd mae llythyrau oddi wrth ei noddwraig Mrs Fitzgerald. Ceir Cylchlythyr yr Academi, Haf 1992, yn cyfeirio at Arddangosfa o fywyd a gwaith Pennar Davies a gynhaliwyd ym Mhrifiysgol Abertawe.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/10.
Published
Llythyrau, [1936]-[1982], gan gynnwys rhai oddi wrth Euros [Bowen] (2) yn ymwneud â golygu cylchgrawn Y Fflam, Keidrych [Rhys] (2) a T. E. Nicholas.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/11.
Keidrych Rhys, literary journalist, editor and poet, was born William Ronald Rees Jones in Bethlehem, Carmarthenshire. In 1937 he founded the pioneering and highly influential magazine Wales, which invited contributions from an array of prominent writers such as Alun Lewis, Saunders Lewis, Dylan Thomas and Robert Graves and which effectively created the concept of Anglo-Welsh literature. Rhys also published a poetic anthology of his own entitled The Van Pool (London, 1942).
Published
Llythyrau, 1940-1979, gan gynnwys rhai oddi wrth Keidrych Rhys (5), Alun [Llewelyn Williams] (5) , Aneirin [Talfan Davies] (2), llythyrau oddi wrtho at ei rieni, [1940], ynghyd â llythyr, 1942, yn ei wahodd i dderbyn galwad i Eglwys Minster Road a llyfr yn llaw'r Parch. J. Penry Thomas yn rhoi'r 'Charge to Minster Rd's New Minister - July 21 1943' iddo yn ei wasanaeth ordeinio. Ceir papurau, 1945, yn ymwneud ag Ap, 1945.
Ceir proflen Ap yn PL4/1.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/12.
Published
Llythyrau, 1942-1983. Ymhlith y gohebwyr mae Euros [Bowen] (2), Glyn Jones, T. E. Nicholas, Gwenallt, Roland Mathias a Kate Roberts. Ceir llythyrau, 1952, yn ei longyfarch ar gael ei benodi'n Brifathro'r Coleg Coffa, Aberhonndu, yn 1952.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/13.
Published
Llythyrau, [1943]-[1961]. Ymhlith y gohebwyr mae Gwenallt, T. Charles Edwards (2), D. J. Wiliams, Saunders Lewis, Dr Noëlle Davies, Keidrych Rhys (2) ac Euros [Bowen], ynghyd ag enghreifftiau o emynau Saesneg a luniwyd ganddo.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/14.
Ganwyd y Parch Lewis Valentine (1893-1986), gweinidog y Bedyddwyr, heddychwr a chenedlaetholwr, yn Llanddulas, sir Ddinbych. Bu'n astudio Cymraeg ac ieithoedd Semitig yng Ngholeg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor, ac yn ddiweddarach cyhoeddodd waith ar destunau Hebraeg o'r Hen Destament. Gwasanaethodd Valentine fel cynorthwywr meddygol gyda'r fyddin yn y Rhyfel Byd Cyntaf, ond yn dilyn cyrch nwy yn 1917 symudodd i Blackpool, swydd Gaerhirfryn, yn 1918, a dychwelodd i'r coleg ym Mangor yn 1919. Yn 1921 ordeiniwyd ef yn weinidog capel Tabernacl, Llandudno, sir Gaernarfon, a bu yno tan 1947, pan symudodd i gapel Seion, Ponciau, Rhosllannerchrugog, sir Ddinbych, lle safodd tan ei ymddeoliad yn 1970. Bu farw yn 1986. Yr oedd Lewis Valentine yn un o sylfaenwyr Plaid Genedlaethol Cymru (Plaid Cymru yn ddiweddarach), a ffurfiwyd ym Mhwllheli yn 1925, a safodd fel ymgeisydd cyntaf y blaid, yn etholaeth Caernarfon, yn 1929. Ef hefyd oedd ei Llywydd cyntaf, a'r Is-Lywydd yn 1936 pan gymerodd ran, gyda Saunders Lewis (1893-1985) a D. J. Williams, mewn gweithred symbolaidd o losgi Ysgol Fomio i Beilotiaid y Llu Awyr Brenhinol a oedd newydd ei sefydlu ym Mhenyberth, ger Pwllheli, Llŷn, sir Gaernarfon, fel protest heddychlon, cenedlaetholgar ac amgylcheddol. Ildiodd y protestwyr i'r heddlu, gan amddiffyn ei gweithredu ar dir moesol. Symudwyd yr achos i'r Old Bailey, wedi i reithwyr yng Nghaernarfon fethu â chytuno ar ddedfryd. Dedfrydwyd y tri i naw mis o garchar; cawsant gefnogaeth a hysbysrwydd eang. Yr oedd yn ffrind i Lewis, Williams a Kate Roberts (1891-1985) ar hyd ei oes. Yn 1983, golygodd John Emyr y gyfrol 'Lewis Valentine yn cofio'. Yn 1988, ar ôl ei farwolaeth, cyhoeddwyd 'Dyddiadur milwr a gweithiau eraill' (Llandysul), sef hanes ei brofiadau yn y Rhyfel Byd Cyntaf.
Published
Llythyrau gan gynnwys rhai oddi wrth Lewis Valentine, Aneirin Talfan Davies, Dom Hubert Dauphin, Euros [Bowen], ynghyd â llythyr oddi wrth Pennar Davies at J. E. Daniel, 1946. Ceir llungopïau [Densil Morgan] o [Blwyddiadur a Llawlyfr yr Annibynwyr, 1946-1950], yn rhestru'r myfyrwyr yn Athrofa Bala-Bangor.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/15.
Raymond Garlick (1926-2011), Anglo-Welsh poet and critic, was born on 21 September 1926 in Harlesden, London, but was sent to live with relatives in Llandudno as a schoolboy. He learnt Welsh whilst studying English at the University of North Wales, Bangor. Garlick married Elin Hughes in 1948 (they divorced in 1977); the couple adopted two children, Iestyn in 1952 and Angharad in 1958. In April 1949 he went to teach English at Pembroke Dock County School under Roland Mathias. There he was a co-founder of the literature periodical Dock Leaves (from 1958 the Anglo-Welsh Review), and its first editor, 1949-1960. In 1954 he moved to Blaenau Ffestiniog, where his neighbour was John Cowper Powys. In 1961 Garlick joined the International School at Eerde in the Netherlands. The family returned to Wales in 1967 when Garlick took up a position at Trinity College, Carmarthen. He eventually became Principal Lecturer in charge of the Welsh Studies course. He retired in 1987 but continued to live in Carmarthen. He died in Cardiff on 19 March 2011, aged 84. Garlick published several volumes of poetry including Poems from the Mountain-House (London, 1950), The Welsh-Speaking Sea (Tenby, 1954), Requiem for a Poet (Tenby, 1954), Blaenau Observed (Tenby, 1957), A Sense of Europe (Llandysul, 1968), A Sense of Time: Poems and Antipoems 1969-1972 (Llandysul, 1972), Incense (Llandysul, 1976), Collected Poems 1946-86 (Llandysul, 1987), and Travel Notes (Llandysul, 1992). Garlick's contribution as a champion of Anglo-Welsh literature includes the critical treatise An Introduction to Anglo-Welsh Literature (Cardiff, 1970), and the anthology Anglo-Welsh Poetry 1480-1980, ed. by Raymond Garlick and Roland Mathias (Bridgend, 1984).
Published
Llythyrau, [1948]-[1959], gan gynnwys rhai oddi wrth Raymond Garlick a Kate Roberts (3).
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/16.
Published
Llythyrau, [1950]-[1959], yn trafod materion diwinyddol a llenyddol. Ymhlith y gohebwyr mae E. Tegla Davies, Harri Gwynn, [W.] Anthony Davies, Iorwerth C. Peate, Bobi [Jones] (3), Gwenallt, Kate Roberts (3), Dyfnallt a T[homas] Richards.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/17.
Un o amcanion gwreiddiol yr Academi oedd paratoi cyfle i'w haelodau gyfarfod i drafod materion llenyddol am fwy na diwrnod, o leiaf unwaith y flwyddyn. Yn ystod y blynyddoedd cynnar, unig gyfarfodydd yr Academi oedd y penwythnosau hyn a gynhaliwyd ddwywaith y flwyddyn. Wrth iddi dyfu fe sefydlwyd rhai isbwyllgorau ad hoc, ac fe gynhaliwyd ambell i gyfarfod busnes y tu allan i'r cynadleddau penwythnos, yn ystod wythnos yr Eisteddfod Genedlaethol, yn bennaf. Erbyn 1974 roedd gan yr Academi Swyddog Gweinyddol rhan amser.
Published
Llythyrau, gan gynnwys rhai oddi wrth Bobi [Jones] (3), S[imon] B. Jones, E. Tegla Davies, Iorwerth C. Peate, T. J. Morgan a Meredydd [Evans]. Mae rhai o'r llythyrau yn ymateb i'w gyfraniad 'Episodes in the History of Brecknockshire Dissent' yn y cyfnodolyn Brycheiniog, 1957.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/18.
Published
Llythyrau, [1951]-[1960]. Ymhlith y gohebwyr mae Bertrand Russell, Dyfnallt [Owen] (2), Gwilym R. [Jones], Kate Roberts, Saunders Lewis, D. J. [Williams], Raymond Garlick a Bobi [Jones].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/19.
Published
Llythyrau, 1960-1963. Ymhlith y gohebwyr mae Gomer M. Roberts, Alwyn D. Rees (2), T. E. Nicholas, Gwenallt, ynghyd â llythyrau'n deilio o'r cyfnod y dewiswyd ef i fod yn ymgeisydd dros Llanelli yn Etholaeth Llanelli yn 1964.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/20.
Published
Llythyrau, 1960-1965, gan gynnwys rhai oddi wrth Gareth Alban Davies ac Aneirin Talfan Davies.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/21.
Harri Webb (1920-1994), poet, from Swansea, Glamorgan, went to Magdalen College Oxford. He worked as a bookseller and librarian in Cardiff, Dowlais and Mountain Ash, Glamorgan, retiring in 1974; in the 1970s he wrote several television scripts. He was strongly influenced by the Scottish poet Hugh Mac Diarmid, writer and nationalist politician. He was a member of the Welsh Republican Movement, as well as Plaid Cymru; he was a prolific journalist, and editor of Welsh Nation magazine. He was an active member of the New Nation/Cilmeri group in the 1960s, aiming to replace the leadership of Plaid Cymru. He stood as Plaid Cymru candidate in the general election of 1970 at Pontypool, but in the mid 1970s became disillusioned with the party. His poetry was published in the collections 'The Green Desert' (1969) and 'A Crown for Branwen' (1974). He mainly wrote in English, although he also used Welsh. He contributed regularly to the magazine Poetry Wales, which he had helped to establish; he also acted as a reader for the Welsh Arts Council, and published two collections of songs and ballads. Since his death in 1994, a Collected Poems and selections from his political and literary journalism have been published.
Published
Llythyrau, [1960]-[1974], gan gynnwys llythyr oddi wrth Harri Webb.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/22.
Roland Mathias is a poet, editor, critic and historian.
Roland Glyn Mathias was born in 1915 in Talybont-on-Usk, Breconshire, the eldest of three children of Muriel and Evan Mathias. His mother, a former pupil-teacher, was raised locally, and his father was a native of Llanelli, whose family originated from Carmarthenshire. Evan Mathias served as an army chaplain and spent a number of years abroad during Roland's childhood, and following the First World War the family accompanied him to Germany. On their return to England, Roland Mathias was educated at Caterham School, Surrey, and Jesus College, Oxford, where he graduated with First Class Honours in Modern History, 1936. He completed a B.Litt. thesis on 'The Economic Policy of the Board of Trade 1696-1714', in 1939, and subsequently obtained an M.A., 1944. In 1944 Roland Mathias married Mary Annie (Molly) Hawes, and they have three children, Jonathan Glyn and Mary (twins) and Ceinwen.
Roland Mathias began his teaching career at Cowley Boys' Grammar School, St Helens, in 1938, and was later engaged at the Bluecoat School, Reading, 1942, Carlisle Boys' Grammar School, 1945, and St Clement Danes Grammar School, London, 1946. He was registered to undertake non-combatant duties in support of the war effort in 1940, and imprisoned as a Conscientious Objector on two occasions.
Roland Mathias was appointed Headmaster of Pembroke Grammar School in 1948, and the headmasterships of the Herbert Strutt School, Belper (1958-1964), and King Edward's Five Ways School, Birmingham (1964-1969), followed before he resigned in 1969 to become a full-time writer. During this period Roland Mathias was awarded schoolmaster-fellowships at Balliol College, Oxford (1961), and University College, Swansea (1967), and was a member of several educational bodies and committees.
Roland Mathias's first book of poetry, Days enduring, was published in 1942. Whilst living in Reading in 1944 he founded and co-edited an arts magazine, Here Today, which provided an outlet for his poems and literary criticism. In 1946 his second volume of poetry, Break in harvest, appeared, followed by The roses of Tretower (1952), and The flooded valley (1960). Later volumes of poetry, Absalom in the tree (1971) and Snipe's Castle (1979), were awarded Welsh Arts Council Prizes. In addition, he published a collection of short stories, The eleven men of Eppynt, (1956); historical work such as Whitsun riot (1963); and studies of Anglo-Welsh literature and writers, including his critique of Vernon Watkins for the Writers of Wales series (Cardiff, 1974), The hollowed-out elder stalk: John Cowper Powys as poet (1979), and A ride through the wood: essays on Anglo-Welsh literature (1985). He also edited, and contributed to, numerous other works. During 1949 Roland Mathias appointed Raymond Garlick as an English teacher at Pembroke Dock, and both were among the group who established the Dock Leaves Press and the magazine Dock Leaves (later known as The Anglo-Welsh Review). He became a prolific contributor to this journal, and succeeded Raymond Garlick as editor from 1961-1975.
Roland Mathias was a part-time lecturer in the Extra-Mural Department of the University of Cardiff between 1970-1977, and made several tours abroad as a visiting lecturer to universities in Brittany (1970), the United States and Canada. He was elected a member of the Welsh Arts Council, 1970-1979, and Chairman of its Literature Committee, 1976-1979, and also served as Chair of Yr Academi Gymreig (English Language Section), 1975-1978. He was honoured by the Welsh Arts Council in 1968 for services to writing in Wales, and in 1985 he was awarded the degree of Doctor of Humane Letters, honoris causa by the University of Georgetown, Washington DC.
Published
Llythyrau, 1964-1969. Ymhlith y gohebwyr mae Roland Mathias (2), [D.] Jacob [Davies], Islwyn [Ffowc Elis], J. E. [Jones], D. J. [Williams] (3), a Carwyn [James]. Ceir llythyrau'n ymwneud â'i benderfyniad i ymddiswyddo fel Llywydd Eglwysi Rhyddion Cymru yn 1967 a llythyrau yn ei wahodd i annerch mewn rali yng Nghefn Brith, ac mewn cyfarfod o Gymdeithas yr Iaith yn Eisteddfod Genedlaethol y Fflint 1969.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/23.
Published
Llythyrau, 1966-1969. Ymhlith y gohebwyr mae J. E. [Jones], Harri Webb, D. J. [Williams] (3) a John Fitzgerald.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/24.
Published
Llythyrau, [1966]-[1969], gan gynwys copi o'i lythyr ymddiswyddo fel Llywydd Cyngor Eglwysi Rhyddion Cymru yn 1968, a hanes dathlu 'Trichanmlwyddiant y Coleg Coffa, Abertawe - yr Hen Academi yng Nghymru' ganddo.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/25.
Published
Llythyrau, 1968-1969. Ymhlith y gohebwyr mae Gwyn Thomas (2). Ceir hefyd gopi o daflen gwasanaeth o ddiolchgarwch am fywyd a gwasanaeth Crwys, 1968, pan dalodd Pennar Davies deyrnged iddo.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/26.
Sam Adams is a poet, critic and editor, who has published two volumes of poetry and has edited a number of anthologies and collections of essays on Anglo-Welsh literature. He was the co-editor of a collection of short stories by Anglo-Welsh writers, The Shining Pyramid (1970) with Roland Mathias, editor of Ten Anglo Welsh Poets (1974), and the author of essays on Geraint Goodwin, and Roland Mathias in the Writers of Wales series (1975, 1995).
Poetry Wales was a magazine founded in 1965 by Meic Stephens, who was the editor until 1973. Sam Adams was a member of the editorial board of Poetry Wales from 1970 to 1973, and became editor from Summer 1973 until Spring 1975 (Vols 9/1-10/3). During this time, as well as introducing new poets, Poetry Wales also featured special issues on Dylan Thomas, Sir T. H. Parry-Williams and Alun Lewis.
Published
Llythyrau, 1970-1971, gan gynnwys llythyr oddi wrth Sam Adams (3), Islwyn Ffowc Elis (3), Gilbert [Ruddock] (4), Eluned Phillips (2), Gwynfor [Evans], Donald J. Stewart, Gwyn [Thomas], Meic Stephens (4) a Gwilym Rees Hughes. Maent yn trafod materion llenyddol ac academaidd, ynghyd â llythyrau o edmygedd a anfonwyd ato adeg ei weithred ef a gweinidogion/offeiriaid eraill yn gosod arwydd Cymraeg ar bont Caerfyrddin a hebrwng un sumbolaidd i Neuadd y Sir.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/27.
Sam Adams is a poet, critic and editor, who has published two volumes of poetry and has edited a number of anthologies and collections of essays on Anglo-Welsh literature. He was the co-editor of a collection of short stories by Anglo-Welsh writers, The Shining Pyramid (1970) with Roland Mathias, editor of Ten Anglo Welsh Poets (1974), and the author of essays on Geraint Goodwin, and Roland Mathias in the Writers of Wales series (1975, 1995).
Poetry Wales was a magazine founded in 1965 by Meic Stephens, who was the editor until 1973. Sam Adams was a member of the editorial board of Poetry Wales from 1970 to 1973, and became editor from Summer 1973 until Spring 1975 (Vols 9/1-10/3). During this time, as well as introducing new poets, Poetry Wales also featured special issues on Dylan Thomas, Sir T. H. Parry-Williams and Alun Lewis.
Published
Llythyrau, 1972-1975, gan gynnwys rhai oddi wrth Sam Adams, Gwyn [Williams] (4), Gilbert [Ruddock] (3) a Cynog Dafis. Mae rhai o'r llythyrau'n ymwneud â llunio'i gyfrol ar Gwynfor Evans (1976) ac mae llythyrau Gilbert [Ruddock] yn trafod cyfieithu cerddi Pennar Davies i'r Gymraeg.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/28.
Published
Llythyrau, 1976-1979, gan gynnwys rhai oddi wrth Dafydd Rowlands yn amgau copi llawysgrif o'i gerdd 'Yr un yw glaw a chragen', Owain [Owain], Gilbert [Ruddock] (5), John Rowlands (2), Sandra Anstey, Saunders Lewis, Merêd [Meredydd Evans], [D.] Myrddin [Lloyd], Urien [Wiliam] a Ffred Ffransis. Ceir llythyrau o gefnogaeth iddo yn dilyn ei weithred yn diffodd trosglwyddydd teledu ym Mhencarreg yn 1979 gyda Meredydd Evans a Ned Thomas mewn protest ar ran Cymdeithas yr Iaith .
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/29.
Published
Llythyrau, 1980-1984. Ymhlith y gohebwyr mae Gwynfor Evans (yn mynegi'i fwriad i ymprydio hyd angau pe bai angen os na fyddai'r Llywodraeth Geidwadol newydd yn newid ei meddwl a sefydlu sianel Gymraeg newydd), Geraint Bowen, [D.] Myrddin [Lloyd] (3) a Gwyneth Lewis. Ceir llythyrau o gefnogaeth adeg achos llys Pennar Davies a charcharu'i fab Hywel Pennar gan gynnwys rhai oddi wrth Mered[ydd] [Evans], Menna Elfyn a Saunders Lewis (2), ynghyd â thaflen y cyfarfod a gynhaliwyd i gydnabod ei wasanaeth yng nghapel Ebeneser Newydd, Abertawe, 1983, a'i anerchiad 'Dydd Blynyddol y Coleg Coffa', 1984.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD1/30.
Published
Llythyrau, 1982-1988, 1992, gan gynnwys llythyr oddi wrth Saunders Lewis, Gwynfor [Evans] (2) a Neville Masterman, ynghyd â llythyr oddi wrth Phyllis Kinney (ar ran Ffilmiau Scan) yn ei wahodd i ymddangos yn y gyfres 'Mwynhau'r Pethe' a Bobi Jones ac eraill yn ei longyfarch pan ddyfarnwyd gradd DD er anrhydedd iddo yn 1987.
Ceir fideo, 1988, o'r portread ohono yn Archif Sgrin a Sain.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD2.
Published
Llythyrau, [1940]-1989, oddi wrth ohebwyr cyson sef Gwynfor Evans, R. Tudur Jones, Clem C. Linnenberg a Geoffrey Nuttall. Ceir nifer fawr o lythyrau oddi wrth y pedwar hyn hefyd o fewn cyfres PD1.
Preferred citation: PD2/1.
Roedd Gwynfor Evans yn un o brif wleidyddion Cymru ledled ail hanner yr ugeinfed ganrif, Llywydd Plaid Cymru o 1945 hyd at 1981 a'r cyntaf i gipio sedd yn y Senedd ar ran y Blaid, hynny ym 1966. Mae hefyd yn awdur nifer o gyfrolau hanesyddol pwysig.
Ganed Gwynfor Richard Evans yn Y Barri, Sir Forgannwg, ar 1 Medi 1912, yn fab i Dan Evans a Catherine Mary Richard ei wraig. Addysgwyd ef yn Ysgol Gynradd Gladstone Road, Y Barri, Ysgol Ramadeg y Barri, Coleg y Brifysgol, Aberystwyth a Choleg San Ioan, Rhydychen. Yn wreiddiol hyfforddwyd ef fel cyfreithiwr a daeth yn gyfreithiwr proffesiynol ym 1939, ond yna penderfynodd ennill ei fywoliaeth fel garddwr masnachol a gwnaeth ei gartref yn Llangadog, sir Gaerfyrddin. Ym 1941 ymbriododd â Rhiannon Prys Thomas, un a fu'n gefn cyson iddo drwy gydol ei fywyd cyhoeddus, a bu iddynt bedwar mab a thair merch.
Ym 1939 dewiswyd Gwynfor Evans yn ysgrifennydd mudiad Heddychwyr Cymru, ac ym 1941 etholwyd ef yn is-lywydd Plaid Cymru. Pedair blynedd yn ddiweddarach daeth yn Llywydd y Blaid, swydd y parhaodd ynddi tan 1981. Etholwyd ef yn aelod o Gyngor Sir Gaerfyrddin ym 1949 a pharhaodd fel henadur y Cyngor o 1949 tan 1974. Ym 1954 dewiswyd ef hefyd yn gadeirydd Undeb yr Annibynwyr Cymreig. Yng Ngorffennaf 1966 gwnaeth gyfraniad gwir hanesyddol pan gipiodd etholaeth Sir Gaerfyrddin mewn is-etholiad hollbwysig a gynhaliwyd yn dilyn marwolaeth y Fonesig Megan Lloyd George. Collodd y sedd yn etholiad cyffredinol Mehefin 1970, ond cynrychiolodd yr etholaeth unwaith eto yn y Senedd rhwng Hydref 1974 a 1979. Aflwyddiannus bu ei ymgeisyddiaeth yno ym 1979 a 1983.
Chwaraeodd Gwynfor Evans ran ganolog yn natblygiad ei blaid fel grym gwleidyddol, a bu'n hollol allweddol ym mhob menter dros genedlaetholdeb Cymreig o'r Ail Ryfel Byd ymlaen. Hyd ddiwedd y ganrif roedd yn ffigwr dylanwadol ym mywyd cyhoeddus Cymru a pharhaodd yn uchel ei barch hyd yn oed ymhlith aelodau o bleidiau gwleidyddol eraill yng Nghymru a Lloegr. Roedd hefyd yn hynod amlwg yn y frwydr i sicrhau pedwaredd sianel a fyddai darlledu'n bennaf yn yr iaith Gymraeg, ac ym 1980 cyhoeddodd ei barodrwydd i ymprydio hyd angau pe bai angen oni chyflawnai'r Llywodraeth ei hymrwymiad i ddarparu'r fath wasanaeth yn unol ag addewid ei faniffesto etholiadol ym 1979. Gwasanaethodd hefyd fel aelod o fyrdd o bwyllgorau a chyrff cyhoeddus yng Nghymru, gan gynnwys Cyngor a Llys Llywodraethwyr Prifysgol Cymru, Aberystwyth a Chyngor Darlledu Cymru.
Roedd Gwynfor Evans hefyd yn awdur toreithiog. Cyhoeddodd nifer fawr o bamffledi ac erthyglau gwleidyddol eu naws yn y Gymraeg a'r Saesneg sydd yn adlewyrchu ei gred mewn cenedlaetholdeb a heddychiaeth. Ymhlith ei gyfrolau niferus mae Wales Can Win (1973), A National Future for Wales (1975), Diwedd Prydeindod (1981), (cyfrol sydd yn ddadansoddiad llym o 'Brydeinrwydd' y Cymry), Pe Bai Cymru'n Rhydd (1989) a Fighting for Wales (1990). Cyhoeddodd hefyd hanes cynhwysfawr Cymru yn ei gyfrol Aros Mae (1971), astudiaeth a enillodd cryn fri ac a chyfieithwyd i'r Saesneg dan y teitl Land of My Fathers (1974). Fel hanesydd roedd Evans yn olynydd teilwng i awduron fel Theophilus Evans ac Owen M. Edwards. Roeddent oll yn gwneud defnydd o ymchwil ysgolheigion eraill er mwyn ceisio meithrin yn eu cyd-Gymry falchder yng ngogoniant eu hanes a'u llên. Gweithiau eraill o bwys o'i eiddo yw Seiri Cenedl (1986), cyfrol o fywgraffiadau byrion o Gymry blaenllaw drwy'r oesoedd ynghyd â fersiwn Saesneg Welsh Nation Builders (1987).
Dyfarnwyd i Gwynfor Evans radd Ll.D. (Cymru) honoris causa ym 1973 a medal Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion ym 1984. Ers blynyddoedd roedd yn byw yn Nhalar Wen, Pencarreg ger Llanybydder, sir Gaerfyrddin, lle bu farw ar 21 Ebrill 2005 yn 92 mlwydd oed.
Gwynfor Evans was one of the most prominent Welsh politicians throughout the second half of the twentieth century, Plaid Cymru President from 1945 until 1981, and the first person to win a parliamentary seat on behalf of Plaid Cymru in July 1966. He is also the author of a number of important historical works.
Gwynfor Richard Evans was born at Barry, Glamorganshire, on 1 September 1912, the son of Dan Evans and Catherine Mary Richard his wife. He was educated at Gladstone Road Elementary School, Barry, Barry County School, the University College of Wales, Aberystwyth, and St John's College, Oxford. He originally trained to be a solicitor and qualified in 1939. But he then decided to earn his living as a market gardener and settled at Llangadog, Carmarthenshire. In 1941 he married Rhiannon Prys Thomas, a partner who supported him unstintingly in his public work. They had four sons and three daughters.
In 1939 Gwynfor Evans was chosen secretary of the Heddychwyr Cymru (Welsh Pacifist) movement and in 1941 he became the vice-president of Plaid Cymru. Four years later he was elected party president and remained in that position until 1981. He was elected to the Carmarthenshire County Council in 1949 and remained an alderman of the council until his retirement in 1974. In 1954 he was chosen chairman of the Union of Welsh Independents. In July 1966 a truly historic event occurred when Gwynfor Evans captured the Carmarthenshire constituency in a momentous by-election held following the death of Lady Megan Lloyd George. He lost the seat in the June 1970 General Election, but again represented the constituency in parliament from October 1974 until 1979. His candidatures there were unsuccessful in 1979 and 1983.
Gwynfor Evans played a central role in the development of his party as a political force, and he was a key figure in every nationalist campaign ever since the Second World War. Until the very end of the twentieth century he was an influential figure in Welsh public life and he was highly respected even among the members of other political parties in Wales and England. He was also hugely prominent in the campaign to secure a fourth television channel which would broadcast mainly in the Welsh language, and in 1980 he announced his willingness to go on hunger strike until death if necessary unless the government adhered to its pledge to set up such a service in keeping with its election manifesto promise in 1979. He also served as a member of an array of committees and public bodies in Wales, among them the Council and Court of Governors of the University College of Wales, Aberystwyth and the Welsh Broadcasting Council.
Gwynfor Evans was also a prolific author. He published a large number of political pamphlets and articles in both Welsh and English, writings which reflect his unwavering belief in nationalism and pacifism. Among his many volumes are Wales Can Win (1973), A National Future for Wales (1975), Diwedd Prydeindod (1981) (a volume which comprises a harsh condemnation of the 'British' attitudes of the Welsh people), Pe Bai Cymru'n Rhydd (1989) and Fighting for Wales (1990). He also published a comprehensive history of Wales in his volume Aros Mae (1971), a study which was highly acclaimed and which was translated into English in the volume Land of My Fathers (1974). As a historian Evans was a worthy successor to authors like Theophilus Evans and Owen M. Edwards. Each of these writers made use of the researches of other scholars with the aim of attempting to instil in their fellow Welsh people a pride in the glories of their history and literature. Other important works published by Gwynfor Evans include Seiri Cenedl (1986), a volume of short biographies of prominent Welsh historical figures, together with an English version Welsh Nation Builders (1987).
Gwynfor Evans was awarded the degree of Ll.D. (Wales) honoris causa in 1973 and the medal of the Honorary Society of Cymmrodorion in 1984. For many years he resided at Talar Wen, Pencarreg, near Llanybydder, Carmarthenshire where he died on 21 April 2005 aged 92 years.
Published
Llythyrau, [1940]-[1985], yn trafod gwleidyddiaeth, ei waith fel golygydd y Welsh Nation a'i gynnyrch llenyddol.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD2/2.
Published
Llythyrau, [1959]-[1988], yn trafod materion academaidd fel papurau arholiadau a'r maes llafur yn eu colegau.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD2/3.
Published
Llythyrau, oddi wrth ei ffrind yn Washington. [Yr oeddent yn ffrindiau agos wedi iddynt gwrdd ym Mhrifysgol Iâl, 1936-1938, a bu'r Dr Linnenberg yn anfon rhoddion ariannol hael i'r teulu ar hyd y blynyddoedd].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD2/4.
Published
Llythyrau, 1966-1989, oddi wrth ei ffrind y gweinidog a'r hanesydd, o Lundain a Birmingham, yn trafod materion academaidd a'i gyhoeddiadau, ynghyd â throsiad Geoffrey Nuttall o gerdd Pennar Davies 'Moment'. Ceir hefyd ddyfyniadau o'r llythyrau hyn a rhai at Clem Linenberg wedi'u crynhoi gan [Densil Morgan].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD3.
Published
Papurau, [c. 1950]-[1993], yn ymwneud â'i yrfa fel llenor ac academydd gan gynnwys manylion bywgraffyddol.
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PD3/1.
Published
Sgwrs hunangofiannol, [c. 1950].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD3/2.
Published
Yn cynnwys portread o 'Brifathro Etholedig y Coleg Coffa, Aberhonddu', 1952.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD3/3.
Published
Llyfr nodiadau yn cofnodi'i wyliau yn Yr Eidal, Ebrill 1968.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD3/4.
Published
Manylion bywgraffyddol am ei yrfa academaidd a'i gynnyrch llenyddol ar gyfer Who's who in the world?, 1978, ac ar gyfer cynllun Cyngor Celfyddydau Cymru (Awduron mewn ysgolion), [1977]-1991, ynghyd â'i anerchiad etholiadol fel ymgeisydd etholaeth Llanelli, [etholiad cyffredinol 1966] a 'Rhagolygon wedi ymddeol'.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Defnyddiodd Densil Morgan CG1 (Clawr Glas (1) ) fel cyfeirnod i'r gyfrol hon yn y cofiant..
Preferred citation: PD3/5.
Published
Llyfr nodiadau yn cynnwys pytiau hunangofiannol ar gyfer 1928-1991, ynghyd â drafftiau o Mabinogi Mwys [Abertawe, 1979] yng nghefn y gyfrol ac adysgrifau ohonynt.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Defnyddiodd Densil Morgan CG2 (Clawr Glas (2)) fel cyfeirnod i'r gyfrol hon yn y cofiant.
Preferred citation: PD3/6.
Published
Llyfr nodiadau yn cynnwys 'Cychwyn arall i'w hunangofiant', ynghyd â drafftiau o 'Torri Tant' a 'Iesu o Nasareth' yng nghefn y gyfrol.
Ceir copi o 'Torri tant' yn PL4/14.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Defnyddiodd Densil Morgan CC (Clawr Coch) fel cyfeirnod i'r gyfrol hon yn y cofiant.
Preferred citation: PD3/7.
Published
Llyfr nodiadau'n cynnwys 'Hunangofiant (unwaith eto)', ynghyd â llungopïau o adysgrifau o bum pennod o'r gwaith, a gwybodaeth achyddol.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD4.
Published
Adroddiadau ysgol, tystysgrifau academaidd a thystlythyrau, [1919]-1987.
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PD4/1.
Published
Tystysgrifau arholiadau Undeb Ysgolion Bedyddwyr Cymru, [1919]-1920; tystysgrifau BA (1932) ac Ymarfer Dysgu (1934), Coleg y Brifysgol Caerdydd, a BLitt (1936), Coleg Balliol, Rhydychen.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD4/2.
Published
Adroddiadau, 1923-1928, a gyflwynwyd iddo tra'n ddisgybl yn Ysgol Sir Aberpennar, ynghyd â llyfrau nodiadau ysgol yn cynnwys geirfa Gymraeg a nodiadau ar Shakespeare. Ceir hefyd gardiau aelodaeth cymdeithasau yr oedd yn aelod ohonynt ym Mhrifysgol Caerdydd, 1929-1934.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD4/3.
Published
Tyslythyrau, 1934-1946, oddi wrth y Prifysgolion a fynychodd, ynghyd â llythyrau oddi wrth yr Athro Gwyn Jones yn ymwneud â swydd yn Adran Saesneg Prifysgol Aberystwyth, 1945-1946.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD4/4.
Published
Llyfryn yn cynnwys cyflwyniad y Parchedig Dr Gwilym H. Jones adeg ei anrhydeddu â'r radd gan Brifysgol Cymru yn 1987, ynghyd â thorion o'r wasg amdano, 1977-1983. Hefyd ceir llyfryn pan y'i derbyniwyd yn Gymrawd ym Mhrifysgol Caerdydd yn 1986.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD5.
Published
Papurau a grynhowyd ganddo, 1924-[1970], gan gynwys Deiseb ar ddysgu'r Gymraeg yn Ysgolion Cymoedd Rhondda a chyfrol deipysgrif yn cynnwys cerddi R. Williams Parry.
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PD5/1.
Published
Papurau, 1924-1926, a gasglwyd gan y Parch. Fred Jones, Tal-y-bont (aelod o'r pwyllgor), yn ymwneud â'r Ddeiseb ar ddysgu'r Gymraeg yn Ysgolion Cymoedd Rhondda i Bwyllgor Addysg Rhondda, gan gynnwys torion o'r wasg.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD5/2.
Yr oedd Robert William Parry (1884-1956), bardd a darlithydd o Dal-y-sarn, Dyffryn Nantlle. sir Gaernarfon, yn fyfyriwr ym Mhrifysgol Aberystwyth cyn symud i Fangor ac astudio dan John Morris-Jones, gan raddio yn 1908. Yn 1910 enillodd ei awdl 'Yr Haf' Gadair yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mae Colwyn. Bu'n athro yn y Barri, Morgannwg, ac wedyn yng Nghaerdydd. Rhwng 1916 a 1918 bu'n gwasanaethu yn y fyddin; ysbrydolwyd ef i lunio llawer soned ynghyd â'i englynion er cof am Hedd Wyn yn ystod y cyfnod hwn. Yn 1922 cafodd ei benodi yn ddarlithydd ym Mangor, sir Gaernarfon, a symudodd i Fethesda, sir Gaernarfon. Cyhoeddwyd ei gyfrol gyntaf o gerddi, 'Yr Haf a Cherddi eraill', yn 1924, gan sicrhau iddo'r bri o fod yn fardd mawr. Cyhoeddwyd ei ail gyfrol o gerddi, 'Cerddi'r Gaeaf' yn 1952. Priododd Myfanwy Williams Parry (1898-1971) yn 1923.
Published
Cyfrol deipysgrif yn cynnwys cerddi a ymddangosodd ar ôl cyhoeddi Yr Haf a cherddi eraill wedi'u casglu gan 'Rhiwafon I'
Mae copi o'r casgliad hwn ar gael yn Adran Llawysgrifau a Chofysgrifau Llyfrgell Genedlaethol Coleg Prifysgol Gogledd Cymru.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD5/3.
Published
Ysgrif Catherine Daniel mewn llawysgrif [a gyhoeddwyd yn Saunders Lewis : ei feddwl a'i waith (Dinbych, 1950) ac a olygwyd gan Pennar Davies].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PD5/4.
'Cymraeg oedd prif bwnc Olwen Rees yn y chweched dosbarth, ac yno y ffurfiwyd cyfeillgarwch rhyngddi hi a Kate Roberts, cyfeillgarwch a barhaodd hyd farwolaeth yr awdures. Pan fyddai Olwen yn galw i weld ei brawd Llewelyn Morgan Rees a'i wraig Joan ym Mangor, yn ddieithriad byddai yn galw i weld Kate Roberts yn Ninbych. Byddai'r ddwy ohonynt yn ysgrifennu ambell i lythyr y naill at y llall, a chadwodd Olwen y llythyrau yn ofalus. Pan fu farw Olwen ychydig flynyddoedd ar ôl ei gŵr Dewi, Joan Rees fu'n gyfrifol am wagio'r tŷ yng Nglynebwy, a phan ddaeth ar draws llythyrau gan Kate Roberts, anfonodd hwy i'r Llyfrgell Genedlaethol' (tystiolaeth Mr Cledwyn Jones, brawd-yng-nghyfraith Mrs Joan Rees, Mehefin 2009).
Published
Sgwrs yn llaw Kate Roberts. [Fe'i cyhoeddwyd yn ddiweddarach fel Dau lenor o ochr Moeltryfan (Darlith flynyddol Llyfrgell Penygroes, 1970)].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC.
Published
Papurau, 1933-1946, yn ymwneud â'i addysg mewn pedair prifysgol.
Trefnwyd yn bedair cyfres: Prifysgol Caerdydd, [1930]-1946, Coleg Balliol, 1933-1946, Prifysgol Iâl, 1933-1946 a Coleg Mansfield, 1933-1946.
Preferred citation: PC1.
Published
Papurau'n deillio o'r cyfnod a dreuliodd yn dilyn cwrs ymarfer dysgu yn y brifysgol, 1933-1934.
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PC1/1.
Published
Dau lyfr nodiadau, [1930], pan oedd yn astudio 'subsidary Welsh'.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC1/2.
Published
Taflen ei seremoni graddio yn BA gydag Anrhydedd yn y Dosbarth Cyntaf mewn Lladin, 1932, ynghyd â rhestri o'r rhai fu'n llwyddiannus yn arholiadau Prifysgol Cymru, 1932-1934.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC1/3.
Published
Llyfr nodiadau ar gyfer ei gyfnod yn fyfyriwr yn Ysgol Stacey Road (Bechgyn), Caerdydd, 1933-1934.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC1/4.
Published
'Self-government in education', traethawd a ysgrifennodd yn 1934 yn lle sefyll arholiad Theori Addysg.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC2.
Published
Dyddiadur, papurau amrywiol a'i draethawd BLitt, [1933]-1938.
Trefnwyd yn ôl y math o ddeunydd,
Preferred citation: PC2/1.
Published
Dyddiadur poced yn cyfeirio at ei fywyd diwylliannol yn Rhydychen, 1934-1935.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC2/2.
Published
Papurau, [1933]-[1936], yn ymwneud â'i gyfnod yn y coleg, gan gynnwys Rules and other information respecting members of Balliol College (1933), a llythyrau at ei rieni, 1934-1935.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC2/3.
Published
Traethawd 'John Bale and his dramatic works' - 'Life and work' (cyfrol 1) a 'Works' (cyfrol 2). [Cyhoeddwyd ei lyfryddiaeth A Bibliography of John Bale yn Transactions of the Oxford Bibliographical Society yn 1940].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3.
Published
Papurau, 1936-1944, yn ymwneud â'i gyfnod yn astuduio yn yr Unol Daleithiau, gan gynnwys ei draethodau coleg a'r un a gyflwynodd ar gyfer ei ddoethuriaeth, dyddiaduron ac adroddiadau .
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PC3/1.
Published
Llythyrau, 1936-1937, at ei rieni.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/2.
Published
Nifer o draethodau a ysgrifennodd fel myfyriwr yn y Brifysgol, 1936-1938, gan gynnwys 'Henry Vaughan and the Welsh mind'; 'Puritan and Cavalier sentiment in the broadside ballads';'The theory of satire in the age of Dryden'; 'Donne as apoet of love'; 'Specimens of the English translations of the Bible up to the authorized version'; 'Fiction in the Bible: Judith, Tobit and Esther' ; a 'Burton’s prose style'. Nododd ei fod yn fyfyriwr yn y ‘Graduate School’ ar y mwyafrif ohonynt.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/3.
Published
Rhaglenni cyngherddau clasurol a dramâu a fynychodd yn ystod ei gyfnod yn yr Unol Daleithiau, 1937-1938, ac eitemau printiedig eraill.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/4.
Published
Dyddiadur, Haf 1937, ar ffurf llythyrau at ei rieni.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/5.
Published
Adroddiad, 1937, mewn teipysgrif ar ei daith dri mis 13, 000 milltir [yng nghwmni cyfaill iddo Ted Taylor] yn America.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/6.
Published
Llungopïau o ddyddiadur 1938 (Ionawr-Chwefror), ynghyd â 26 Chwefror-26 Ebrill 1938 sydd ar ffurgf llawysgrif .
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/7.
Published
Adroddiad cyffredinol: 'America in retrospect', 1939, ar ei gyfnod fel myfyriwr (Commonwealth Fund Fellow), mewn teipysgrif gyda newidiadau yn ei law, ynghyd â 'An American University through the eyes of a Welshman', llythyr, 1943, oddi wrth yr Athro A. M. Witherspoon, Prifysgol Iâl a phapurau erail.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/8.
Published
Traethawd: 'The comedies of George Chapman in relation to his life and times', 1943 . Nid yw'r gwaith (dwy gyfrol) wedi'i rwymo ac mae'r tudalennau'n rhydd rhwng cloriau.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC3/9.
Published
Llythyr, 1944, yn ei hysbysu iddo ennill gradd Doethur mewn Athroniaeth am ei draethawd ymchwil, ynghyd â rhaglen y seremoni.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC4.
Published
Papurau'n ymwneud â'r cyfnod a dreuliodd fel myfyriwr yng Ngholeg Mansfield, 1940-1943.
Trefnwyd yn nhrefn amser.
Preferred citation: PC4/1.
Published
Papurau, 1939-1946, yn ymwneud â'i gyfnod fel myfyriwr, gan gynnwys cardiau aelodaeth cymdeithasau amrywiol.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PC4/3.
Published
Llythyr, 1950, oddi wrth Gofrestrfa Prifysgol Rhydychen, yn caniatau iddo newid teitl ei draethawd o 'Christian doctrine and Christian controversy in the Elizabethan Drama' i 'Christian Ethical Thought in the Faerie Oueene of Edmund Spenser', ynghyd â'i nodiadau ymchwil.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM.
Published
Papurau, 1913, 1942-1985, yn ymwneud â'i weinidogaeth a'i yrfa yn y colegau diwinyddol.
Trefnwyd yn ddwy gyfres: Eglwys Minster Road, Caerdydd, 1942-[1980] a Cholegau Coffa, 1913, 1948-1985.
Preferred citation: PM1.
Published
Papurau'n deillio o'r cyfnod y bu'n weinidog ar yr Eglwys, 1942-1946, ynghyd â phregethau diweddarach.
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PM1/1.
Published
Llythyr, 1942, yn ei wahodd i fod yn Weinidog ar Eglwys Minster Road, llythyrau, 1944-1946, oddi wrth aelodau ac eraill a oedd mewn cysylltiad â'r eglwys ac yn gwasanaethu yn y lluoedd arfog yn diolch am rodd adeg y Nadolig. Ceir hefyd ddau fersiwn o'i araith 'Cardiff & Glamorgan in the future of Wales', 1945, a noddwyd gan Blaid Genedlaethol Cymru
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM1/2.
Published
Taflen ei wasanaeth ordeinio, 21 Gorffennaf 1943, i ofalaeth yr Eglwys, ynghyd â thaflenni a gyhoeddwyd yn wythnosol ganddo yn nodi trefn y gwasanaethau a llythyr bugeiliol oddi wrtho.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM1/3.
Published
Pregethau Saesneg, [1943]-[1980], yn bennaf. Ceir 'Pregethau'r Adfent' gan gynnwys ei bregeth 'Yr allwedd i hanes' a ddarlledwyd ar 'Oedfa'r Bore' yn 1980. Mae rhestr o'r pregethau yn yr amlen leiaf.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM1/4.
Published
Papurau, 1945, y'n ymwneud â threfnu darllediad gan y BBC o wasanaeth yn yr Eglwys ar gyfer cynulleidfa yn Awstralia a Seland Newydd gan gynnwys trefn y gwasanaeth, 9 Medi 1945, llythyrau a'r sgript.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2.
Published
Papurau'n ymwneud â'r cyfnod y bu'n Athro a Phrifathro yng Ngholeg Coffa Aberhonddu, 1950-1959, ac yn Brifathro yng Ngholeg Coffa Abertawe, 1959-1981.
Trefnwyd yn gronolegol.
Ceir llythyr ar gerdyn post wedi'i gyfeirio at yr Athro J[ohn] Evans yn 1913 yn rhydd yn y gyfrol.
Preferred citation: PM2/1.
Published
Llyfr nodiadau, 1913, 1952-1960, yn cynnwys manylion am fyfyrwyr y Coleg a chofnodion cyfarfodydd amrywiol.
Mae llyfr cofnodion Cymdeithas Gymraeg y Coleg Coffa, Aberhonddu, yn Mân Adnau 1267A.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/2.
Published
Papurau, 1948-[1982], yn ymwneud ag uno Coleg Coffa Aberhonddu a Choleg Presbyteraidd, Caerfyrddin, a ffurfio coleg unedig yn Abertawe. Ceir torion hefyd o'r Tyst a The Christian World yn trafod y penderfyniad hwn, a thaflen dathlu daucanmlwyddiant Coleg Coffa Aberhonddu yn Eglwys Gynulleidfaol Ebenezer, Abertawe, 1957.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/3.
Published
Enghreifftiau o bapurau arholiad Diploma mewn Diwinyddiaeth Prifysgol Cymru, 1948-1973, yn deillio o'i gyfnod fel darlithydd ym Mangor, Aberhonddu ac Abertawe.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/4.
Published
Papurau, 1949-1959, gan gynnwys llythyr oddi wrth Alun Oldfield-Davies, 1957, yn ei wahodd i fod yn aelod o Bwyllgor Ymgynghorol Crefyddol y BBC yng Nghymru; llythyr oddi wrth Keidrych Rhys, 1957; llythyrau oddi wrth Nath[anie]l Micklem, Pennaeth Coleg Mansfield, Rhydychen; papurau'n ymwneud â'i rôl fel tiwtor i oedolion (Cwrs Llenyddiaeth Gymraeg, Aberhonddu, 1953; emynau o'i waith; enghreifftiau o'i bregethau; holiadur swyddogol Prifysgol Cymru am y Coleg, [1954] ac ychwanegiadau, [1958], ynghyd â llungopïau gan [Densil Morgan] o’i ddyddiadur taith ef a'i wraig Rosemarie i'r cyfandir ('yr ail fis mêl'), 1959 ac o [Blwyddiadur a Llawlyfr yr Annibynwyr, 1951-1959], yn cynnwys rhestri o'r myfyrwyr. -- Ceir hefyd ysgrif, [1975], a luniodd am John Evans, Athro yn y Coleg Coffa, a gyhoeddwyd yn [Y Bywgraffiadur Cymreig, 1951-1970, (Llundain, 1997)], ac ysgrif goffa a luniodd amdano ar gyfer y Times, 1959.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/5.
Published
Llyfr yn cofnodi cyfarfodydd Senedd Colegau Aberhonddu ac Abertawe yn ddiweddarach, 1950-1970.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/6.
Published
Papurau'n ymwneud â'r 'Investigation Committee', 1955-1956, gan gynnwys adroddiad ar gyfweliadau gyda staff y coleg, 1956.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/7.
Published
Papurau, 1956-1979, gan gynnwys cylchlythyrau Cyngor Eglwysi Rhyddion Cymru a Chymdeithas Annibynnol Gydwladol (International Congregational Council).
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/8.
Published
Dyddiadur a ddefnyddiwyd i gofnodi gweddïau a myfyrdodau, [1958]-[1959], gan gynnwys gweddïau a draddododd fel Prifathro [Coleg Coffa Aberhonddu] yn 1959 yn rhydd yn y gyfrol.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/9.
Published
Llyfr cofnodion, 1960-1982, yn cynnwys cofnodion amrywiol pwyllgorau Coleg Coffa, Abertawe. ynghyd â llungopïau [gan Densil Morgan o Blwyddiadur a Llawlyfr yr Annibynwyr, 1961-1980 (gyda bylchau)] yn rhestru staff a myfyrwyr yn Abertawe].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/10.
Published
Papurau amrywiol gan gynnwys ei anerchiad 'Y pethau nid ydynt' fel Llywydd Undeb yr Annibynwyr yn Rhosllanerchrugog, 1973, gyda'i nodiadau; copi o'r Tyst, 26 Hydref 1978, yn cynnwys ei erthygl tudalen flaen 'Dyfodol y Coleg Coffa'; a 'Y Coleg Coffa ar hyn o bryd', [1981].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/11.
Published
Darlithiau diwinyddol, [1968]-[1976], gan gynnwys ‘Gwenallt, bardd y ffydd’, [1968] a ‘The God of the living’ (Drew Lecture on Immorality 1976).
Mae gohebiaeth yn ymwneud â threfnu'i ddarlith 'Y Gristnogaeth gynar ym Mhrydain' yn y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd yn Aberystwyth, ym mis Mawrth 1982, ym Mhapurau'r Academi Gymreig CDC4/5..
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/12.
Published
Papurau, 1977-1981, yn ymwneud â'r Coleg Coffa yn Abertawe a sefydlu'r Ysgol Ddiwinyddiaeth newydd, gan gynnwys llythyrau oddi wrth R. Tudur Jones (2), a chofnodion cyfarfodydd yr ysgol arfaethedig, 1978-1981.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/13.
Published
Papurau, 1977-1985, gan gynnwys cofnodion ac adroddiadau pwyllgorau'r URC.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PM2/14.
Published
Papurau, 1983-1985, gan gynnwys cofnodion cyfarfodydd y Comisiwn ar uno Coleg Bala-Bangor a'r Coleg Coffa.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL.
Published
Papurau, [1930]-[1999], yn ymwneud â'i gyfraniad fel nofelydd, bardd a sgriptiwr.
Trefnwyd yn bedair cyfres: Cylch Cadwgan a Chymdeithas Cymru Newydd, 1939-[1999]; barddoniaeth, [1930]-[1996]; anerchiadau a sgyrsiau, [c.1941]-1986; a rhyddiaith, [1944]-[1991].
Preferred citation: PL1.
Published
Papurau, 1939-[1999], yn ymwneud â'u geweithgarwch llenyddol.
Trefnwyd yn nhrefn amser.
Preferred citation: PL1/1.
Keidrych Rhys, literary journalist, editor and poet, was born William Ronald Rees Jones in Bethlehem, Carmarthenshire. In 1937 he founded the pioneering and highly influential magazine Wales, which invited contributions from an array of prominent writers such as Alun Lewis, Saunders Lewis, Dylan Thomas and Robert Graves and which effectively created the concept of Anglo-Welsh literature. Rhys also published a poetic anthology of his own entitled The Van Pool (London, 1942).
Published
Llythyrau, 1939, yn ymwneud â sefydlu'r gymdeithas lenyddol New Wales Society. Ymhlith y gohebwyr mae Gwynfor Evans, Keidrych [Rhys] (9), ynghyd â cherdd 'Poem for Ken Etheridge' yn llaw [Keidrych Rhys].
Yn llawysgrif NLW 20784D ceir papurau a nodiadau Pennar Davies yn ymwneud â'r gymdeithas, ynghyd â llythyrau ato a thorion o'r wasg.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL1/2.
Published
Llythyrau, 1974-1976, oddi wrth gefnogwyr yn ymwneud â'r cais i gyflwyno Rhydwen Williams gyda gradd MA er anrhydedd. [Yr oedd yn un o sylfaenwyr y cylch].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL1/3.
Published
Llungopïau o'r erthyglau 'Dylanwad Cylch Cadwgan adeg y Rhyfel' ac 'Aduniad Cylch Cadwgan', Y Gwrandawr, Mehefin 1969 a Mawrth 1971, 'Gwilym Rees Hughes yn holi Pennar Davies', Barn 1973, a 'Cynnyrch aelodau Cylch Cadwgan a ymddangosodd mewn detholiad o gylchgronau rhwng 1935 ac 1945' gan Nia Mai Williams, Ysgrifau Beirniadol XXV (1999), ynghyd â'i deyrnged i 'Kate Bosse-Griffiths a J. Gwyn Griffiths' [1979].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL2.
Published
Cerddi, [1930]-[1996], gan gynnwys rhai o'i gerddi cynnar.
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PL2/1.
Published
Cerddi Cymraeg a Saesneg, [1930]-[1990], gan gynnwys 'Dieithriaid. I Rosemarie', 1944; ei gyfieithiad 'I ble?' o 'Wohin?' gan Schubert ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn 1965; 'Adduned. I Gwynfor Evans'; cyfieithiad i'r Saesneg o'i gerdd 'Creiddylad' gan Richard Jeffrey; ei gyfieithiad o'i gerdd 'Llanddwyn' i'r Saesneg; a cherdd 'I gyfarch Rhydwen', Eisteddfod Genedlaethol Cymru Cwm Rhymni 1990. Ceir cerddi hefyd o'r cyfnod cynnar, [1931]-[1939], rhai mewn llawysgrif.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL2/2.
Published
Cerddi gan gynnwys teipysgrifau o gerddi a gyhoeddwyd yn Y Tlws yn y Lotws (Llandybïe, 1971), ynghyd â sgript 'Gwyn ap Nudd', cerdd i leisiau, 1965.
Ceir copi teipysgrif o Y Tlws yn y Lotws ym Mhapurau Pennar Davies 6.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL2/3.
Published
Teipysgrif o Cinio’r Cythraul (Dinbych, 1946) a Naw Wfft (Dinbych, 1957) a cherddi eraill.
Ceir copi teipysgrif o Naw Wfft ym Mhapurau Pennar Davies 1.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL2/4.
Published
Blodeugerdd o gerddi Cymraeg o'r cyfnod 1901-1950 a ddewiswyd gan ei ddosbarth allanol yn Fourcrosses (Barddoniaeth Gymraeg y ganrif hon) a anfonwyd at Wasg Gee i'w chyhoeddi, [1951], ond nas cyhoeddwyd.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL2/5.
Published
Drafftiau teipysgrif o'r cerddi a gyhoeddwyd yn Yr Efrydd o Lyn Cynon (Llandybïe, 1961), ynghyd â rhai nas cyhoeddwyd a chopi proflen o'r gyfrol.
Ceir fersiwn teipysgrif anghyflawn o'r cerddi ym Mhapurau Pennar Davies 2.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL3.
Published
Anerchiadau ar bynciau llenyddol a chrefyddol, [c.1941]-1986
Trefnwyd yn gronolegol.
Preferred citation: PL3/1.
Published
Anerchiadau yn cynnwys 'American literature', [c.1941]-[c.1942]; ‘Y bywyd llenyddol yng Nghymru heddiw' (2 fersiwn), [c.1960]; Moderniaeth yn ein barddoniaeth', [c. 1968]-[c.1970]; 'Celfyddyd a chrefydd'; 'Tasg amhosibl y nofelydd', [c. 1960]; a 'Llenyddiaeth a gwleidyddiaeth yng Nghymru heddiw' (2 fersiwn), [c.1955]-[c.1960], ynghyd â sgript o sesiwn cwestiwn ac ateb rhwng aelodau'r Cardiff Brains Trust (Pennar Davies yn un ohonynt) ac ysgrifenwyr o Rwsia ar ysgrifennu cyfoes ym Mhrydain, 1945.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL3/2.
Published
Anerchiadau gan gynnwys 'Safle merched yng Nghymru', [c.1945]; 'Crefydd a Cymru Fydd'; ''Yr Ysgol Sul', [c.1956]; 'Seiliau crefyddol cenedlaetholdeb', [c.1950]; 'The Church's task in Wales', [1946]; The Christian Tradition of Wales', [1946, yn cynnwys cyfeiriadau hunangofiannol]; 'Cristnogaeth a chymdeithas', [1950] a 'The Church in the Bible', [1955]-[1956].
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL3/3.
Published
Sgyrsiau, [1950] -1986, gan gynnwys nodiadau sgwrs ar Gwilym Hiraethog, [c.1975], 'Some eighteenth century Welsh Hymnwriters', Cymdeithas Hanes URC, 1982 ac 'Argyhoeddiadau Waldo Williams', Darlith Eisteddfod Genedlaethol Abergwaun a'r Fro 1986.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4.
Published
Gwaith llenyddol, [1944]-[1993], gan gynnwys nifer fawr o sgriptiau, sgyrsiau, cerddi ac adolygiadau.
Trefnwyd yn gronolegol gyda phapurau llenyddol amrywiol ar ddiwedd y gyfres.
Preferred citation: PL4/1.
Published
Proflen Ap: a collection of writings in English made primarily but not exclusively for and by the students of Wales [Caernarfon,1945], pamffledyn a olygwyd ganddo i Blaid Cymru, ynghyd â thorion o'r wasg, 1949-1950, yn cynnwys erthyglau ganddo a 'Baled y tri ymgeisydd'.
Ceir papurau'n ymwneud ag Ap yn PD1/11.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/2.
Published
Sgriptiau, [1944]-[1959], gan gynnwys 'Welsh or Anglo? Discussion between Davies Aberpennar and Keidrych Rhys', 1945; 'Llyfrau’r flwyddyn', 1945; 'Munudau gyda’r beirdd (Gwenallt a Saunders Lewis)', 1946; 'Welsh Muse (Alun Lewis)', 1946; 'Imaginary conversation. Keidrych Rhys and Dafydd ap Gwilym', 1947; a 'A Welshman’s book list', 1948.
Mae'r sgriptiau 'Onesimos y Caethwas', 1949, 'Amos', 1950, a 'Michael D. Jones', 1951, ymhlith Sgriptiau BBC (Cymru/Wales) Scripts.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/3.
Un o amcanion gwreiddiol yr Academi oedd paratoi cyfle i'w haelodau gyfarfod i drafod materion llenyddol am fwy na diwrnod, o leiaf unwaith y flwyddyn. Yn ystod y blynyddoedd cynnar, unig gyfarfodydd yr Academi oedd y penwythnosau hyn a gynhaliwyd ddwywaith y flwyddyn. Wrth iddi dyfu fe sefydlwyd rhai isbwyllgorau ad hoc, ac fe gynhaliwyd ambell i gyfarfod busnes y tu allan i'r cynadleddau penwythnos, yn ystod wythnos yr Eisteddfod Genedlaethol, yn bennaf. Erbyn 1974 roedd gan yr Academi Swyddog Gweinyddol rhan amser.
Published
Erthyglau a darlithiau mewn teipysgrif, [1948]-[1980], gan gynnwys 'George Herbert as a literary artist: a study', Wales [Chwefror-Mawrth 1948]; 'Gwenallt', [Aneirin Talfan Davies (gol.), Gwŷr Llên (Llundain, 1948)]; 'Duw Ysbryd Glân' (darlith Gwilym Bowyer 1970 a draddodwyd dan nawdd Coleg Bala-Bangor yng Nghapel [Seion], Baker Street, Aberystwyth, ac a gyhoeddwyd); 'The fire in the thatch', Religion in Wales (1971); 'The short stories of Kate Roberts', [Triskel One (Llandybïe, 1972)]; 'Y Genedl yn y Testament Newydd', [Gwinllan a roddwyd (Llandybïe, 1972) ] a 'Saunders Lewis: morality playwright' [Triskel Two (Llandybïe, 1973)]. Ceir hefyd dorion o'r Faner o'r golofn 'Dadl llythyrau rhwng dau fardd. Barn Pennar Davies a Bobi Jones am Cerddi Cadwgan' a 'Pennar Davies v Bobi Jones', 1953-4, ynghyd â llythyrau oddi wrth Bobi Jones yn ystod y cyfnod hwn.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/4.
Published
Adolygiadau, [1948]-[1987], o'i weithiau a rhai a luniwyd ganddo ef o lyfrau gan eraill ar ffurf torion a theipysgrifau.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/5.
Published
Sgriptiau, [1950]-[1954], gan gynnwys y bryddest radio 'Helynt Heilyn ap Gwyn', 1952, a 'Getter and Spender', addasiad gan John Griffiths a Pennar Davies, 1968, o 'Cybydd-dod ac oferedd' gan Twm o'r Nant . Cer hefyd gyfieithiad o ddrama Bertolt Brecht, 'Die Ausnahme und die Regel', a addaswyd ganddo i'w darlledu gan y BBC, 1962.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/6.
Published
Proflenni'i gyfrol John Penry (1563-1593) (Llundain, 1961), wedi'u cywiro.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/7.
Published
Cyfieithiad o'i nofel Anadl o'r uchelder (Abertawe, [1958]) nas cyhoeddwyd. Ei deitl gwreiddiol oedd 'Being and breath' ac awgrymwyd y teitl newydd gan gwmni cyhoeddi Victor Gollancz mewn llythyr yn 1963.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/8.
Published
Dalennau-gweithio'r stori ‘Dwyfoldeb Athrylith’, Caregl Nwyf (Llandybïe,1966).
Ceir copi teipysgrif cyflawn a rhai tudalennau llawysgrif o'r gwaith ym Mhapurau Pennar Davies 3-4.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/9.
Published
Drafftiau teipysgrif y stori fer hir a gyhoeddwyd yn Islwyn Jones a Gwilym Rees Hughes (golygyddion), Storïau '72 (Llandysul, 1972), ynghyd â chopi cyflawn wedi'i gywiro.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/10.
Published
Drafftiau teipysgrif o'r storïau a gyhoeddwyd yn y gyfrol, rhai yn anghyflawn, ynghyd â chyfieithiadau i'r Saesneg o 'Y llwy serch', 'Gazeles' a 'Pencampwr' (er cof am Freddie Welsh, cefnder i'w Dad) a thorion o'r wasg am y bocsiwr, [1972]. Ceir dwy stori ychwanegol 'Crachlenor' a 'Nei a Dyddgu'.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/11.
Published
Drafft llawysgrif yn bennaf o'r astudiaeth, [Abertawe, 1976]. Y teitl gwreiddiol oedd 'Gwynfor Evans. Cip ar ei waith a'i feddwl'.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/12.
Published
Copi o Paul H. Ballard a D. Huw Jones (glygyddion), This land and people = Y wlad a'r bobl hyn : a symposium on Christian and Welsh national identity, yn cynnwys ei erthygl ac adolygiadau o'r gyfrol.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/13.
Published
Teipysgrif o'i nofel Gwas y Gwaredwr (Abertawe, 1991), yr olaf yn y gyfres o dair.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: PL4/14.
Published
Ceir teipysgrifau o'r stori fer 'Heartsicknes', drama ffantasïol 'Torri tant', 'Rhaglen i gyflwyno gwaith Crwys' ac erthyglau ymhlith y papurau hyn.
Ceir drafftiau o 'Taro tant' yn PD3/6.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: P/1.
Published
Papurau, 1940, yn ymwneud â'i gais i gofrestru fel gwrthwynebydd cydwybodol yn erbyn gwasanaeth milwrol, ynghyd â deunydd a dderbyniodd oddi wrth CBCO (Central Board for Conscientious Objectors), 1942-1954.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: P/2.
Published
Papurau amrywiol, printiedig, teipysgrif a nodiadau mewn llawysgrif, [1928]-[?1992], gan gynnwys llyfrau nodiadau, deunydd printiedig am hanes Aberpennar, 1953-5, a chofnodion cyfarfodydd blynyddol cangen Abertawe o CCJ [Council of Christians and Jews], 1966-7, ynghyd â thoriad o ysgrif Rosemarie Wolff [Davies] ar 'Martin Niemholler', Seren Cymru, 17 Ionawr 1941.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Preferred citation: P/3.
Yr oedd John Gwyn(edd) Griffiths (1911-2004) yn fardd, beirniad, golygydd ac ysgolhaig. Fe'i ganwyd yn Y Porth, Y Rhondda, 7 Rhagfyr 1911, yn fab i'r Parchedig Robert Griffiths, gweinidog gyda'r Bedyddwyr yn Eglwys Moreia, a'i wraig Mima. Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Sir y Bechgyn, yn Y Porth, graddiodd mewn Lladin a Groeg yng Ngholeg y Brifysgol, Caerdydd, a'i addysgu ym Mhrifysgolion Cymru, Lerpwl a Rhydychen. Priododd Kate Bosse yn 1939 a ganwyd dau fab iddynt yn ddiweddarach, Robat a Heini. Sefydlodd Gylch Cadwgan yn ystod yr Ail Ryfel Byd gyda'i briod Kate Bosse-Griffiths yn eu cartref yn Y Porth. Bu'n athro ysgol yn ei hen ysgol yn Y Porth, 1939-1943, ac yn athro Lladin yn Ysgol Ramadeg Y Bala, 1943-1946, cyn cael ei benodi'n ddarlithydd ym Mhrifysgol Abertawe yn 1947. Rhwng 1965 a 1966 bu'n ddarlithydd gwadd ym Mhrifysgol Cairo. Bu'n gyd-olygydd cylchgrawn Y Fflam gydag Euros Bowen a Pennar Davies ac yn olygydd Y Ddraig Goch hefyd, 1948-1952. Cyhoeddodd bedair cyfrol o gerddi hefyd. Bu'n olygydd cyfres yr Academi Gymreig o drosiadau Cymraeg o weithiau rhyddiaith rhwng 1979 a 1995. Bu’n ysgrifennydd a llywydd Adran Glasurol Urdd y Graddedigion Prifysgol Cymru. Safodd fel ymgeisydd Plaid Cymru mewn etholiadau lleol a seneddol. Bu farw 15 Mehefin 2004.
Published
Papurau ymchwil Densil Morgan, [1999]-[2001], gan gynnwys llungopïau o ysgrif goffa i Pennar Davies, The Times, 1997, a chyfraniadau Pennar Davies i'r Mansfield College Magazine ac adolygiadau ganddo ac o'i weithiau yntau, ynghyd ag atgofion J. Gwyn Griffiths ar gyfer y gyfrol.
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.